Marmaris Turgut Koyu’nu kurtaran mahkeme kararı: “ÇED gerekli değildir” kararı iptal

Özer Akdemir
ozerakdemir@gmail.com

Muğla - Muğla Marmaris ilçesine bağlı Turgut Köyüne yapılmak istenen “Tekne Çekek Alanı ve Lift İskelesi” projesine verilen “Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) gerekli değildir” kararı mahkeme tarafından iptal edildi. Muğla 2. İdare Mahkemesi kararında projenin tanıtım dosyasının yetersizliğinin yanı sıra, denizel kirlilik, ekosistem üzerindeki riskler ve alandaki arkeolojik kalıntılara da vurgu yaptı.

Birinci derece doğal sit ve Özel Çevre Koruma Bölgesinde tekne iskelesi

Marmaris’in Turgut Mahallesi, Limanbaşı Mevkinde Mavimaris Eğitim Denizcilik Tic. Ltd. Şti tarafından yapılması planlanan tekne yat çekek yeri ve lift iskelesi projesine Muğla Valiliği’nce  25/08/2023 tarihinde verilen “ÇED Gerekli Değildir” kararına karşı yörede yaşayan yurttaşlarca dava açılmıştı. Dava dilekçesinde projenin hukuka aykırı olduğu, proje için gerekli kazık sayısının açık biçimde ifade edilmediği, halk plajının işgal edildiği, proje alanının 1. derece doğal sit alanında, Datça – Bozburun Özel Çevre Koruma Bölgesi sınırları içerisinde kaldığı gibi gerekçeler belirtilmişti.

Bilirkişiden “proje uygun değil” raporu

Mahkemenin uyuşmazlığın çözümü için atadığı bilirkişi heyetinin 01/10/2024 tarihinde alanda yaptığı bilirkişi incelemesi sonrası hazırlanan raporda Proje Tanıtım Dosyası’nın (PTD) yetersiz olduğu ve projenin hidrobiyolojik açıdan uygun olmadığı, projede çevre mevzuatı açısından ciddi aksaklıkların bulunduğu yönünde görüş belirtildi. Bilirkişi raporunu kararına dayanak olarak alan mahkeme proje tanıtım dosyasında biyoloji, hidrobiyoloji, arkeoloji, su ürünleri mühendisliği ve çevre mühendisliği bakımından önemli eksiklikler olduğu, raporda çelişkili ifadelere yer verildiği, projenin çevreye olası etkilerinin güncel bilimsel veriler ve alanın niteliği dikkate alınarak değerlendirilmediği gerekçelerini sıralayarak oy birliği ile “ÇED Gerekli Değildir” kararında hukuka uyarlık olmadığı sonucuna vardı. Mahkeme kararının gerekçelerinden bazıları şunlar;

Mahkeme kararının gerekçeleri

• Proje tanıtım dosyasında balıkçılık yönünden herhangi bir değerlendirme yapılmadığı,
•  Alanda yer alan tatlı su özelliğindeki kaynağın biyoçeşitliliğe etkisinin değerlendirilmediği, azmak ve alana etkileri hususunda herhangi bir değerlendirme yapılmadığı,
• Denizel alanda kazık çakılması neticesinde oluşacak olumsuz neticelerin dosyada gösterilmediği, alanda konaklayacak yat ve teknelere onarım ve bakım çalışması yapılıp yapılmayacağı hususunda çelişkili açıklamalara yer verildiği,
• Proje çerçevesinde bakım ve onarım çalışması yapılıp yapılamayacağı hususlarının belirsiz bulunduğu,
• İşletme sırasında oluşacak trafik talebi ve otopark alanı dikkate alınarak ulaşım etüdü hazırlanması gerektiği halde bu yönde herhangi bir değerlendirme yapılmadığı,
• Proje tanıtım dosyasının arkeolojik değerlendirme bakımından yetersiz olduğu,
• Doğal karakterini büyük oranda muhafaza etmiş, özgün ekosistem yapısına sahip,modern yaşam ve önemli insan faaliyetleri tarafından çok önemli derecede etkilenmemiş kırsal yaşam özellikleri taşıyan, aşırı derecede ve uygunsuz insan kullanımı ve mevcudiyetinden uzak bulunan, yaban hayvanlarının barınma, beslenme ve üreme gibi hayati ihtiyaçlarını temin edebileceği uygun yaşam şartlarına sahip olması, nitelikli doğal sit alanları ile kesin korunacak hassas alanlara tampon oluşturması nedeniyle projenin anılan ekolojik dengeyi olumsuz biçimde etkileyeceği,
• Proje bölgesinde korunması gerekli bir omurgasız bentik canlılardan Aplysinaaerophoba, SpongiaofficinalisveParacentrotuslividus’un olduğu, ekolojik değerlendirme raporunda bentik canlıların incelendiği bölümde nesli tehlike altında olan ya da nadir olarak tanımlanabilecek tür/türler hakkında açıklama yapılmadığı,
• Ortamın biyolojik çeşitliliğini ortaya koymak amacıyla yapılan incelemelerin ve yöntemlerin eksik bulunduğu,
• Yoğun tekne trafiğinin ortaya çıkaracağı ses kirliliğinin de dipte yaşayan canlılar üzerinde olumsuz etkileri bulunduğu,
• Denizel ortamın devamlı yürütülen faaliyet neticesinde olumsuz biçimde etkileneceği, bu durumun sahanın nitelikli doğal koruma alanı statüsü ile bağdaşmayacağı,

“Fütursuza ‘ÇED Gerekli Değildir’ raporu verenler sorgulanmalı”

Mahkeme kararını değerlendiren Kent Politikaları Derneği ve MUÇEP Marmaris Meclisi açıklamasında; “Mahkeme kararı sonrasında asıl sorgulanması gerekenin böylesi önemli, koruma altında olan doğa ve kültür alanlarına, bu alanları korumakla yükümlü Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Muğla İl Müdürlüğünün fütursuzca ÇED Gerekli Değildir kararlarını verebilmesidir” ifadelerine yer verildi.