Türkiye'de henüz hiçbir afet konutunun teslim edilmediği tek ilçe Samandağ

Erkan Düzce
Hatay

6 Şubat depremlerinin büyük yıkımlarını yaşayan yerleşim yerlerinden birisi Hatay'ın Samandağ ilçesi oldu. Samandağ ilçesinde AFAD'a resmi olarak yapılan hak sahipliği talebi yaklaşık 11 bin civarında. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, depremin hemen ardından Samandağ ilçesinde Hıdırbey Mahallesi içerisinde yer alan hazineye ait tarım arazilerine 450 ve 750 adet olmak üzere iki etap halinde inşaat çalışmalarını geçtiğimiz 2023 yılında başlattı. İnşaat çalışmaları başlayan yerlerin zorlu fiziksel koşulları ve engebeli yapısı dikkat çekmekteydi.

Ardından 2024 yerel seçimlerinin hemen akabinde Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Samandağ kent merkezinde rezerv alan ilan edeceğini duyurdu. Ancak rezerv alan ilan edileceği açıklanan bölge, belki de depremde hiç zarar görmeyen şehir merkezinin farklı bir bölümüydü. Burada rezerv alanındaki belirsizlikler, yönetmeliğin açık olmaması, rezerv alandaki az hasarlı binaların yıkılacak olması, ödeme planlarının belirsizliği yanı sıra bölgenin yaşam belirtisi taşıyan, ticaret yapılabilen; yıkılmış bir şehirde merkezde ayakta duran tek bölge olması nedeniyle halk bu rezerv alana itiraz etti.

Depremde yıkılmayan binalarımızı devlet yıkacak algısıyla halkta tedirginlik oluştu. Öncelikle kendiliğinden başlayan, daha sonra sol-sosyalist yapıların yön verdiği "Rezerve Hayır" mitingleri neticesinde bakanlık, çarşı merkezde rezerv alan uygulamasından vazgeçti. Ancak ortada bir sorun vardı; barınma krizi. Depremin üzerinden iki yıl geçmesine rağmen ciddi bir barınma sorunu var. İnsanlar hâlâ konteyner kentlerde zor koşullarda barınmaya çalışıyordu. Türkiye'de henüz hiçbir afet konutunun teslim edilmediği tek ilçe Samandağ'dı. 

Rezerv alanı istemezseniz tarım arazilerinizi alırız!

Yapılan görüşmelerde bakanlığa, ada bazlı yerinde dönüşüm metotları; parsel bazlı yerinde dönüşüm destekleri ile teşvik alternatifleri anlatılmaya çalışıldı. Ancak Ağustos 2024 ayında bakanlık, TOKİ üzerinden Hıdırbey Mahallesi'nde hazine ve özel mülkiyetin birlikte kullanılacağı 3. ve 4. etapları ihale etti. Bu araziler, halkın yıllarca emeği ile yetiştirdiği zeytinlikler, narenciye bahçeleri ve tarım faaliyetlerinin yürütüldüğü alanlardı. Yani insanların geçim ve yaşam kaynağıydı. Mülk sahiplerinin tepkilerine rağmen tapu sahiplerine resen kamulaştırmasız el atma yöntemi ile tapu iptalleri yapılıyordu. Halkın oluşan bütün mağduriyetlerini dile getirmesine rağmen Bakanlık, bu sefer de 5, 6, 7, 8, 9, 10 ve 11. etaplar için yine aynı bölgede kamulaştırmaya devam edeceğini bildirdi. Tapu sahiplerinin yaptığı bütün görüşmelere rağmen geri adım atılmadı. İnsanların yıllar içerisinde verdiği emekler, harcadığı zaman ve maddi kaynaklara rağmen bakanlık geri adım atmıyor.

Rezerv alanları, kamulaştırma adı altında halk yaşam alanlarından koparılmak isteniyor. Bölgenin tarım özelliğinin yanı sıra tarihi ve kültürel özelliği de çok fazladır. Bölge, Türkiye'deki son Ermeni köyü olan Vakıfköy'ü de içermektedir. Edindiğimiz son bilgilere göre Mağaracık Mahallesi'nin üst tarafı, Hıdırbey Mahallesi'nin alt kısmı, Vakıfköy'ün alt kısmı ve Kurteres Mahallesi'nin üst kısımlarını kapsayan bu TOKİ çalışması, 1500 dönüm tarım arazisinin yok olmasına sebep olacak. Geçtiğimiz günlerde Vakıfköy için kararın iptal edildiği duyulsa da net bilgiye ihtiyaç var. Çıkarıldığı iddia edilen etapları düşsek bile hâlâ TOKİ'nin sitesinde ihale edilmiş 10.ve 11. etaplar var. Bunun yanı sıra 350 depremzede vatandaş tapusunu kaybedecek. Bölge halkının talebi çok açık ve net:

İnsanların yıllardır emeği ile baktığı topraklar betona dönüşmesin

Üretilmek istenen konut sayısı Samandağ'daki ihtiyacın çok üzerinde. Ayrıca Samandağ merkezde depremden sonra yıkılan geniş bir bölgede rezerv alan isteyen mülk sahipleri de var. Bakanlığın rezerv yasasında yapacağı düzenleme ile daha açıklayıcı, kesin, net, ucu açık olmayan ifadelerle, az hasarlı binalara dokunmadan yapacağı dönüşüm ile hem tarım arazileri kurtulabilir hem de hak sahiplerinin konut ihtiyacı karşılanabilir. İnsanların yıllardır emeği ile göz nuru gibi baktığı topraklar betona dönüşmesin.