Yol genişletme çalışmasının vatan savunması ile ne ilgisi var?

Özer Akdemir
ozerakdemir@gmail.com

İzmir - Selçuk Belevi ile Tire arasında devam eden yol genişletme çalışmalarında Çayırlı köylülerinin zeytin ve incir bahçelerinin Cumhurbaşkanı kararı ile acele kamulaştırılmasına karşı dava açıldı. Yolun güzergahının değiştirilerek Çayırlı köyünün üstündeki tepeden geçirilmesi köylülerin atadan dededen kalma binlerce zeytin ve incir ağacının da kesilmesi anlamına geliyor.

Kamu yararı değil büyük bir kamu zararı oluşacak

17 Ocak 2025 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanlığı Kararı çerçevesinde  Cumhurbaşkanı tarafınca yapılan acele kamulaştırma işleminin yürütülmesinin durdurulması ve ardından iptalinin istendiği dava köylülerin avukatları olan İpek Sarıca ve Arif Ali Cangı tarafından açıldı.

Danıştay’a gönderilen dava dilekçesinde binlerce zeytin ve incir ağacının bulunduğu arazilerin yol yapımı için acele kamulaştırma yoluyla kamulaştırılması kararının hukuka ve anayasaya aykırı olduğu ileri sürülüyor.

Cumhurbaşkanlığı Acele kamulaştırma kararının yasa gereği istisnai hallerde uygulanabileceğine dikkat çekilen dava dilekçesinde kamulaştırmanın kamu yararı gözetilmeden uygulanmasının mümkün olmadığı ifade edildi. Çayırlı köylülerinin incir ve zeytin üretimi ile geçimlerini sağladığına işaret edilen dilekçede, bu arazilerin acele kamulaştırılmasında hiçbir kamu yararının söz konusu olmadığı gibi aksine kamunun büyük bir zararı oluşacağı dile getirildi.

Hangi parsellerin kamulaştırılacağı belli değil

Cumhurbaşkanı acele kamulaştırma kararında sadece Belevi-Tire İl Yolu Projesi ile yapılacak olan yolun basit bir krokisi verildiği, dolayısıyla hangi parsellerin kamulaştırılacağının bilinmediğinin altının çizildiği dilekçede, “Kamulaştırılacak parsellerin listesi olmaması idareye sınırsız yetki tanınmış olması sonucunu doğurmaktadır. Bu yönüyle Cumhurbaşkanlığı Kararı şekil yönüyle hukuka aykırıdır” denildi.

Dava dilekçesinde acele kamulaştırma kararının ayrıca şu yasal düzenlemelere de aykırılık teşkil ettiği ileri sürülüyor:

Cumhurbaşkanına tanınan yetkiyi Karayolları kullanmış

• İşlem, Acele Kamulaştırmaya İlişkin Yasanın Amacına Aykırıdır: Yasaya göre esas  olarak acele kamulaştırma yoluna  başvurabilmek için yurt savunması gibi olağanüstü  bir ihtiyacın  baş  göstermesi gerekiyor. Cumhurbaşkanı'nca, kamulaştırmanın acele  olup olmadığına  karar  verilebilmesi  için  kamu yararı  ve  kamu  düzenine  ilişkin  olma  halinin  varlığı  gerekmektedir.  Dava konusu işlem ile işletmenin bir an önce faaliyete geçmesinin sadece ekonomik yarar yönünden irdelendiği için acele kamulaştırma kararı verildiği, acele kamulaştırma yoluna gidilmezse kamunun uğraması muhtemel zararlarının neler olduğunun ortaya konmadığı gibi kamu düzeninin de ne şekilde bozulacağının da açıklanamadığı anlaşılmaktadır. 
• Bu haliyle dava konusu acele kamulaştırmaya karar veren Karayolları Genel Müdürlüğüdür. Her ne kadar karar, Cumhurbaşkanı'nın onayı ile yürürlüğe girmişse de acele kamulaştırma kararını veren idare  Karayolları Genel  Müdürlüğüdür. Oysa yasa  acele  kamulaştırma kararı  verme yetkisini  münhasıran  Cumhurbaşkanı'na  tanımıştır. Cumhurbaşkanı'na yasanın tanıdığı acele  kamulaştırma  yetkisi,  yasal  düzenleme  olmadan Karayolları Genel Müdürlüğü'ne  devredilemez.  Bu  nedenle   işlemde  yetki  aşımı  söz konusudur.

Zeytincilik Yasası görmezden gelinmiş

• Kamulaştırmanın Ön Koşulu Olan Kamu Yararı Yoktur. 
• Proje Sahası Zeytinliklerle Kaplıdır, 3573 Sayılı Zeytincilik Yasası göz ardı edilmiştir.İşlem mülkiyet  hakkının  ihlali  anlamına gelmektedir.

Öncelikle kararın yürümesinin durdurulması istendi

Dilekçede köylülerin taşınmazlarına her an el konulup zeytin ve incir ağaçlarının kesilebileceğine dikkat çekilerek, köylülerin mülkiyet  hakları  ve  yaşam  haklarının kısıtlanması  tehlikesine karşı öncelikle işlemin yürütülmesinin durdurulmasına karar verilmesi isteniyor.

Köylüler yarın Tire’de basın açıklaması yapacaklar

Çayırlı köylüleri 17 Şubat Pazartesi (yarın) saat 11.00’de Tire Orta Park’ta yol genişletme çalışmasına karşı çıkmalarının nedenlerini bir basın açıklaması yaparak duyuracaklar.