Türk-İş ve Hak-İş'ten 'gizli' uzlaşı: 600 bin işçinin ücreti gizli pazarlıkla masada

Andaç Aydın Arıduru
andacaydinariduru@gmail.com

Türk-İş ve Hak-İş bünyesindeki üç genel başkan yardımcısı, kamuda en az 600 bin işçiyi doğrudan ilgilendiren toplu iş sözleşmesi taslağını birlikte hazırladı. Taslaktan kamu işçilerinin haberi dahi olmadı. Kamu Çerçeve Protokolü (KÇP) görüşmeleri için yetkili sendikalar Türk-İş ve Hak-İş konfederasyonları arasında 3 genel başkan yardımcısının (Türk-İş-Ramazan Ağar, Hak-İş Devlet Sert ve Halil Çukutli) gerçekleştirdiği toplantıların ardından varılan “uzlaşı” ile taslak teklifi hazırlandı. Kamuoyu, taslak uzlaşısını Anadolu Ajansı tarafından yayımlanan haberden öğrendi. Haberde ücret zammına ilişkin talebin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına önümüzdeki hafta içi iletileceği kaydedildi. Ancak taslakta yer alan ücret zammı talebine ilişkin bilgi verilmedi. Gazetemiz Evrensel’in ulaştığı bir Hak-İş yöneticisi, “Taslağın bakanlığa sunulacağını, talep edilen zam oranını kendisinin açıklamasının doğru olmayacağını” savundu.

Kamu işçileri ise kendi taleplerinin sendikacılar tarafından alınmadığını ve hazırlanan taslağa dair bir bilgilerinin de olmadığını belirtirken özellikle ücret zammı konusunda Türk-İş tarafından duyurulan yoksulluk sınırının üzerinde bir ücret talep ettiklerini vurguladı.

Türk-İş Genel Başkan Yardımcısı Ramazan Ağar ile Hak-İş Genel Başkan Yardımcıları Devlet Sert ile Halil Çukutli arasında yapılan görüşmelerin ardından üçlünün vardığı “uzlaşmayla” belirlenen taslakta ücret zammına dair Anadolu Ajansının yayımladığı habere göre “İki konfederasyon tarafından ortak zam talebi, ücretlerin enflasyon karşısında yaşadığı kayıpların telafisi ile refah payı da dikkate alınarak hazırlandı” ifadelerine yer verildi.

İşçiler en az yüzde 55 demişti, patronlar ve hükümet ise yüzde 30 dayatıyor

Sonuçları 27 Aralık 2024 tarihinde açıklanan, kamuişçileri.org internet sitesinin yayımladığı ve 5 bin 500’den fazla işçinin katılımıyla gerçekleştirilen KÇP beklentisi anketine göre işçilerin yüzde 63’ü günlük brüt yevmiyelerinin 2 bin 200 TL ve üzerinde olması gerektiğini belirtmişti. Bu oran ortalama 30 bin TL civarında ücretler ile kıyaslandığında yüzde 55 üzerinde bir artışa tekabül ediyor. Gazetemize konuşan kamu işçileri ücretlerine yüzde 100 oranında zam talep ettiklerini belirtti.

Etkisi büyük olacak: MESS ve memur sözleşmesi sırada

2025 Yılı Kamu Toplu İş Sözleşmeleri Çerçeve Protokolü, memurların toplu sözleşmesi gibi Türkiye Metal Sanayicileri Sendikası (MESS) Grup Toplu İş Sözleşmesi başta olmak üzere özel sektörde imzalanacak toplu iş sözleşmeleri açısından da önem taşıyor.

‘İnternetten öğrendik, yoksulluk sınırınızı geçtiniz mi?​’

2025 yılı Kamu Çerçeve Protokolü yüz binlerce işçinin ücretlerine taban oluşturacak KÇP için ücret zammı taleplerinin açıklanmamış olmasına işçiler tepki gösterdi. Birçok iş kolundan işçiler, kendi taleplerinin alınmadan konfederasyonların başkan yardımcıları arasında varılan uzlaşının kendi taleplerini yansıtmayacağı görüşünde.

Türk Harb-İş üyesi bir savunma sanayi işçisi, “KÇP’de taslak hazırlandığını internetten öğreniyoruz. 700 bine yakın işçinin hayatını etkileyecekler. Bize ancak oldubitti tarzında açıklamalar yapılıyor haberler gönderiliyor. Enflasyon zammı ve refah payı diye taslak açıklaması mı olur? Enflasyon kimin enflasyonu? Hedef enflasyon mu, Asgari ücrette hesaplanan enflasyon ise yüzde 30 mu. Bu tersanede işçiler 30-35 bin lira bandında ücretlerle çalışıyor. Asgari ücretin 4 katı maaş alırken açlık sınırının dibine kadar geldik. Yüzde 100’den aşağı her zam bizim için sefalet demek” ifadelerini kullandı.

Bir başka savunma sanayi işçisi ise, “Sendika bize anket yaptı TİS talepleri için. Benim bildiğim yüzde 100’e yakın zam talebi çıktı” ifadeleriyle kendisinin de katıldığı anketin KÇP uzlaşısına yansıyıp yansımadığını merak ettiklerini belirtiyor. “Bize dönüp dolaşıp ‘KÇP var biz ne yapalım’ diyorlar. 3 başkanın görüşmesiyle taslak olur mu? Bu TİS anketleri KÇP taslağına yansıdıysa neden açıklanmasın?​” yorumunu yapan işçi çalıştığı dikim fabrikasındaki tüm işçilerin de yüzde 100 ve fazlası zam talep ettiğini aktardı.

‘İşçilerin sendikaları zorlaması gerekiyor’

Karayolları Genel Müdürlüğünde çalışan Yol-İş üyesi bir kamu işçisi ise, “Bizim sendikamızın başkanı gidip KÇP için taslak uzlaşısına varmış. Sendikasının üyelerinin ücretlerini biliyordur değil mi? İşçiye herhangi bir orandan bahsetmeden saat ücreti söylemeden tekliflerini Çalışma Bakanlığına sunacaklar bu habere göre. İşçi sendikası talep ettiği oranı işçisinden önce patrona gösterir mi. Biz en az yüzde 100 zam talep ediyoruz. Skalalar var düzenlenmesini istiyoruz. Toplu sözleşmeler için anket yapıp sözleşmelerde belirleyici olacak olan KÇP için tepeden uzlaşıyorsun” ifadeleriyle tepki gösteriyor. Sendikacıların toplu iş sözleşmesi (TİS) dönemlerinde KÇP’nin bağlayıcı olduğunu bahane ettiklerini belirten işçi, “İşçilerin kendi talepleriyle hareket etmesi geçtiğimiz aylarda sendikaları geçinemiyoruz eylemlerine zorladığı gibi mücadele etmeye zorlaması lazım” dedi.

Demiryol-İş üyesi bir işçi ise, “Kendi aralarında anlaşıp bize yine açlık dayatacaklar. Arkasında durabilecekleri, işçinin onay vereceği zam oranları talep edilmiş olsa davullarla zurnalarla duyururlar bu uzlaşmalarını” diyor. “Türk-İş her ay açlık yoksulluk sınırı paylaşıyor. Ben tam o senaryodaki işçiyim işte. İki çocuğum ev hanımı bir eşim var. Beni duysunlar, siz ocak ayında asgari geçinebilmem için bana ‘Sana 72 bin lira lazım’ dediniz. İstediğiniz KÇP taslağı bunun üstüne mi çıkıyor, yoksa altında mı?​” şeklinde konuştu.

Geçinemiyoruz eylemlerinin ardından ilk TİS görüşmelerinin konfederasyondaki sendikacıların eylem kararlarında ne kadar samimi olduğunu da göstereceğini düşündüğünü belirten demir yolu işçisi “Yoksulluk sınırı da yetmez insan gibi yaşayabilmek için refah payı talep ediyoruz. Siz de ne talep ettiğinizi bize açıklayın” ifadelerini kullandı.