Tarafsız değil, ‘Filistin’siz bölge

Nil Kural
nilkural@gmail.com

Berlin - Berlinale’de geçen yılki ödül töreninde yapılan Filistin’de yaşananın soykırım olduğunu söyleyen, eşitlik ve barış talep eden konuşmaların ardından hem sinema dünyası hem de Almanya siyaseti karışmıştı. Devlet finansmanıyla yapılan festivallerde ifade özgürlüğünün sınırları test edilmiş, sonuç parlak çıkmamıştı. Önceki akşam 75. kez ödüllerin dağıtıldığı törende, geçen yılkinin aksine birkaç ima dışında Filistin’deki soykırım konusundan uzak duruldu. Konuya değinen sinemacılar bile, Tilda Swinton’ın açılış törenindeki konuşmasından feyzalmış gibi “Filistin” dememeye özen gösterdi. Altın Ayı’yı Norveçli Yönetmen Dag Johan Haugerud’un imzasını taşıyan yarışmanın gözdelerinden “Drømmer / Dreams (Sex Love)”ın kazandığı ödüllerin dağılımı oldukça zayıf bir yarışma seçkisinde adil ve tahmin edildiği gibiydi.

Haugerud’un “Sex”, “Love” ile başlayan üçlemesinin üçüncü filmi “Dreams”, Fransızca öğretmenine duyduğu aşkı yazıya döken genç bir kızın metni üzerinden ilerliyor. Metni okuyan anneannesi ve annesinin nesillerinin eğilimlerine uygun tepkilerine de yer veren film, bir ailedeki üç nesil kadının portresini sunuyor. Okumak ve yazmak üzerine kurulmuş etkileyici bir senaryoya sahip film, yarışma seçkisinde kusursuza en yakın anlatımı kuran filmdi ve Todd Haynes başkanlığındaki ana jürinin Altın Ayı’daki seçimi oldu. 

En İyi Belgesel Ödülü’nü İsrailli rehine hikayesi “Holding Riat” kazandı ve Yönetmeni Brandon Kramer sahnede filme konu olan acılı aileden[1]  bahsetse de konuya İsrail tarafından baktığını açıkça belli eden bir konuşma yaptı. Geçen yıl, aynı ödülü ödül töreni sonrası yaşanan olayların merkezinde yer alan ve Filistinlilerin topraklarının İsrail tarafından işgalini konu alan “No Other Land”in aldığı düşünüldüğünde festivalde bu yıl terazinin hangi tarafının ağır bastığı açık.

Romanyalı Usta Yönetmen Radu Jude, yarışmadaki filmi “Kontinental ‘25” ile En İyi Senaryo Ödülü’nü alırken, ödül alanlar arasında dünya politikası konusunda yorum yapan tek isim oldu. Jude, “Lahey’deki Uluslararası Adalet Divanı umarım işini yapar da bu şerefsiz katilleri durdururuz” dedi. Jude ayrıca Almanya’da dün gerçekleşen seçime ve Nazizm unsurları içeren aşırı sağ parti AfD’nin yükselişine de değindi ve Nazizm’in meşhur propaganda filmine gönderme yaparak, “Yarın seçim var, umarım seneye festival Leni Riefenstahl’ın ‘Triumph of the Will’i ile açılmaz” dedi.

Ödüllerde dikkat çeken sinemasal eğilim Latin Amerika sinemasının başarısıydı. Jüri Büyük Ödülü’nü Gabriel Mascao’nun imzasını taşıyan ve yaşlıların toplumdan sürüldüğü bir distopya içerisinde umut ve dayanışmayı öneren Brezilya yapımı “O último azul / The Blue Trail” kazandı. Jüri Özel Ödülü’nü ise Arjantin yapımı “El mensaje / The Message” aldı. Iván Fund’un yönettiği siyah beyaz film, hayvanlarla konuşulabilen kız çocuğu Anika’nın ona bakan bir adam ve kadınla köy köy Arjantin’i gezmesini konu alıyor. İnsan odaklı bakışın dışına çıkıp dünyaya başka gözlerle bakmayı öneren film, yarışmanın özel ve özenli filmlerinden biriydi.

Dünyadaki gidişatı yaratıcı hikayelere çeviren, hayal gücüne alan açan ve mütevazı yapım şartlarında dünya kurmalarıyla ortaklaşan ve ödüle uzanan bu iki film de Radu Jude’nin konuşmasında söylediği “Daha ucuza küçük filmler çekmeliyiz” önerisinin işlediğini de kanıtladı.

Ana ödüllerin dışında Mehmet Akif Büyükatalay’ın Panorama bölümünde yer alan ve bir film setinde bulunan yanmış bir Kur’an’ın başlattığı olayları konu alan “Hysteria”sı festivalde yarattığı heyecanı bir ödülle taçlandırarak Europa Cinemas tarafından verilen En İyi Avrupa Filmi Ödülü’yle dağıtım desteği kazandı. Jüri gerekçesinde, filmin izleyiciyle kurduğu kuvvetli bağa dikkat çekmenin yanı sıra “Filmin seyir zevkinin yanı sıra toplumdaki gerilimlere karşı diyalog ve daha derin bir bakışı önermesi”ni öne çıkardı.

Ana yarışma ödülleri

• Altın Ayı En İyi Film: “Dreams (Sex Love)” (Yön.: Johan Haugerud)
• Jüri Büyük Ödülü: “The Blue Trail” (Yön.: Gabriel Mascaro)
• Jüri Ödülü: “The Message” (Yön.: Ivan Fund)
• En İyi Yönetmen: Huo Meng (“Living The Land”)
• En İyi Oyuncu: Rose Byrne (“If I Had Legs I‘d Kick You”)
• En İyi Yardımcı Oyuncu: Andrew Scott (“Blue Moon”)
• En İyi Senaryo: Radu Jude (“Kontinental ’25”)
• Sanatsal Katkı Ödülü: “The Ice Tower”ın yaratıcı ekibi