Çayırhan özelleştirme ihalesi bugün: Milyarlarca dolarlık kâra ‘tanıdıklar’ talip

Andaç Aydın Arıduru
andacaydinariduru@gmail.com

Ankara’da bulunan Çayırhan Termik Santrali ve Maden İşletmesinin satış ihalesi bugün gerçekleştirilecek. Adrese teslim gerçekleşecek ihale için dosya alan şirketler AKP’li yıllarda kamu ihaleleri ile zenginleşen IC İçtaş, Yıldızlar SSS Holding, Limak Holding, Ciner Grup, Cengiz Holding, Alagöz Holding, Çelikler Holding ve Kolin İnşaat oldu. Çayırhan ihalesini kazanan şirket termik santrali 2060 yılına kadar işletecek. Yalnızca bir yılda 120 milyon dolar kâr getiren santralin 35 yılda toplam 4.2 milyar dolar kâr edebileceği kaydedildi.

Çayırhan’da bulunan termik santral ve maden işletmesi ihalesine katılacak şirketler AKP iktidarından aldıkları ihale, garanti ödeme ve büyük kârlılıklarıyla gündemde.

İşçilerin ücretlerini ödemiyor, Çayırhan’a talip

Eskişehir Mihallıççık’ta Yunus Emre Termik Santrali ve Maden İşletmesi şirketi Doruk Madencilik’in sahibi Yıldızlar SSS Holding, 2023 yılı eylül ayında 3 aylık ücretlerinin eksik ödenmesi, toplu iş sözleşmesiyle (TİS) belirleniş ek ödemelerinin verilmemesi ve sigorta primlerinin ödenmemesi nedeniyle madene kapanarak açlık grevine geçmişti.

İşçilerin taleplerini dinleyen Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, ödemelerin ve hakların ödemesinin yapılacağı sözünü vermiş, eylem sonlandırılmıştı.

Yunus Emre Termik Santrali ve Madeni işçileri, kendilerine verilen hiçbir sözün tutulmadığını belirtti. 2024 yılı aralık ayından beri 3 aylık ücretlerini ve geçmişten gelen TİS ödemelerinin yapılmadığını sigorta primlerinin de eksik ödenmeye devam ettiğini ifade etti.

İşçilerine santralde üretim yapılamadığını söyleyen Yıldızlar SSS Holding, bünyesindeki Doruk Madencilik 27 Şubat tarihine kadar bu santralde elektrik üretti.

EPİAŞ verilerine göre Yunus Emre Termik Santralinde işçilerin ücretlerini alamadığı döneme denk gelen 27 Kasım 2024, 27 Şubat 2025 tarihleri arasında 129 bin MWh’ten fazla elektrik üretildi. Aynı dönemde yine EPİAŞ’ın gün içi ortalama elektrik fiyatlarıyla toplam değeri 317.36 milyon TL’yi buluyor. İşçilere bu dönemde ödeme yapmayan şirket Çayırhan Maden ve Termik Santral İşletmesi ihalesinin teminat bedeli olan 200 milyon TL’nin yaklaşık 1.6 katı kadar parayı kasasına koymuş oldu. Doruk Madencilik 2023, 2022, 2021 yıllarında vergi de ödemedi.

1000’e yakın işçinin çalıştığı Yunus Emre Termik Santralinde işçiler ortalama ücretlerinin 45 bin TL civarında olduğunu belirtiyor. Doruk Madencillik işçilere hak ettikleri ücretlerini ödeseydi elde ettiği satış gelirinden elinde hâlâ 112.46 milyon TL kalmış olacaktı.

Yunus Emre işçileri: ‘Direnmeye devam edin, özelleştirmeye müsaade etmeyin!’

Eskişehir’den T. Maden-İş üyesi Doruk Madencilik işçileri eylemleri karşısında da taleplerinin karşılanmadığını haklarını almak için toplu istifa edeceklerini ve bu yöntemle haklı fesih yolu ile alacaklarının tamamını şirketten yasal yolla temin etmeye çalışacaklarını belirtiyor. Bir maden işçisi, “Çayırhan’a da talip oluyormuş şirket, oradaki arkadaşlarıma sesleniyorum özelleştirmeye karşı güçlerinin yettiği yere kadar dirensinler. Özel şirketlerde ücret ve sigortalarımız yer altında çalışmamıza rağmen yer üstündeymişiz gibi yatırıldı. Üzerimizdeki üretim baskısı arttı. Şirket aylarca ücretlerimizi komple ödemedi. Özelleştirme budur müsaade etmeyin” yorumunu yaptı.

Bir diğer işçi ise Doruk Madencilik yönetiminin işçileri üretimi arttırdıkları takdirde tesisin kârlı hale geleceği bahanesiyle aylarca çalıştırdığını aktarıyor, “40 bin ton kömür istediler 3 ayda 80 bin ton çıkarttık. Ödülümüz ücretlerimizin yatmaması oldu eylemlerimizi devam ettirebilseydik güçlü durabilseydik bugün istifa dilekçesi yazmak zorunda kalmazdık belki. Çayırhan’daki kardeşlerimize seslenmek istiyorum, bunlar sizin de başınıza gelsin istemiyorsanız bütün gücünüzle özelleştirmeye karşı direnin” dedi.

Özelleştirmede ‘turpun büyüğü’ heybede

Türkiye, 2025 yılında kadar özelleştirme programını hızlandırarak kamuya ait varlıkların satısını ve özel sektöre devrini planlıyor. Hükümet, bu kapsamda enerji, ulaştırma, iletişim ve sanayi sektörlerindeki kamu iştiraklerinin özelleştirilmesini hedefliyor. Orta vadeli programda özelleştirme hedefleri yer alırken, kamu şirketlerine ilişkin konuşan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, “Harcamalarda etkinlik OVP’nin önemli unsurlarından bir tanesi. Aynı zamanda desteklerdeki etkinlik de bunun için önemli. Doğal gaz ve elektrikteki desteklerimizi de gelir grubuna daha etkin bir şekilde yeni dönemde planlamayı hedefliyoruz. KİT’lerimiz TPAO, BOTAŞ, Eti Maden ve EÜAŞ’ın da yeni dönemde farklı bir şekilde yapılandırılarak ülkemizin ekonomisine daha fazla katkı yapmasını hedefliyoruz” sözleriyle kamuya ait en büyük enerji şirketlerinin özelleştirileceğinin sinyalini vermişti.

Ne olmuştu?

Çayırhan Maden İşletmesi ve termik santrali hakkında alınan özelleştirme kararının ardından eyleme geçen işçiler, ihaleyi erteletmeyi başarmıştı. Yürüyüşü sonlandıran işçiler ve sendikaları T. Maden-İş, süreç boyunca işletmelerinin bağlı olduğu Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile özelleştirme sürecinden sorumlu Hazine ve Maliye Bakanlığı yetkileri ile bir görüşme dahi gerçekleştiremedi. İşçiler 10 Şubat’ta tekrar Ankara yürüyüşüne başladı. 14 Şubat’ta Ankara’da gerçekleşen Hazine ve Maliye Bakanlığı önünde basın açıklaması ile sonlanan yürüyüşe kadar işçiler yine özelleştirmenin iptali taleplerini tekrar etti.

Geçtiğimiz hafta cuma günü maden ve termik santral işçilerinin maden önünde başlatıp T. Maden-İş Sendikası Genel Başkanı Nurettin Akçul’un rahatsızlanmasıyla ara verilen eylemleri 2 Mart’ta tekrar başlarken Maden önünde ve yer altında işçilerin direnişi devam ediyor.