İlaca erişim gittikçe zorlaşıyor: Hem bulunamıyor hem de pahalı

Kübra Kırımlı
k.kirimli.k@gmail.com

Ankara – Son dönemde ilaca erişimde artan zorluklar halk sağlığını tehdit eder hale geldi. Kronik hastalıklar için kullanılanlar dahil hayati öneme sahip pek çok ilaç bulunamıyor.  Ankara Eczacı Odası (AEO) Genel Sekreteri Ecz. Ahmet Çakan, hastaların ilaçlarına ulaşamamasının ana nedeninin kamu otoritesinin sağlığa ve ilaca olan ekonomik bakışından kaynaklandığını belirterek “İlaç ulaşılabilir ve bulunabilir olmaktan hızla uzaklaşmakta” ifadelerini kullanarak günümüz koşullarını karşılamaktan uzak ilaç fiyatlandırma politikasının kamu sağlığı ekseninde yeniden belirlenmesi çağrısını yaptı.  

"Cepten çıkan para katlandı"

Hasta reçetelerindeki ilaç fiyat farklarında son zamanlarda vatandaşları zor durumda bırakan büyük artışlar yaşandığına işaret eden Eczacı Ahmet Çakan, milyonlarca insanın asgari ücretle geçindiği ve emeklilerin ekonomik koşulları düşünüldüğünde hastaların bu yükü taşıyamayacağının ortada olduğunu söyledi. 2022’de bir yurttaşın cebinden ilaç için ortalama 7 bin TL çıkarken 2023’te bunun 2 katına 14 bin 500 TL’ye yükseldiği bilgisini veren Çakan “Kısaca vatandaş hem ilaç bulamıyor hem de ilaç bulduğunda da cebinden çıkan para geçmişe göre daha fazla” dedi.

"İlaca ayrılan pay yüzde 1 değil"

Hastaların ilaca ulaşımını güçleştiren ilaçta taban fiyat uygulamasının kaldırılmasını, ilaç firmalarının yapmadığı iskonto bedelinin hastalara yansıtılmamasını ve SGK geri ödeme sisteminin tüm ilaçları kapsamasını istediklerini söyleyen Çakan “Gayrisafi milli hasıladan (GSMH) sağlığa ve özelinde ilaca ayrılan pay da yıllar içinde azaldı. Son 13 yılda GSMH’de ilaca ayrılan pay yüzde 1.6’dan yüzde 0.7’lere geriledi” dedi.

"Kamu sağlığı gözetilmeli"

Hastaların ilaçlarına ulaşamamasının ana nedeninin kamu otoritesinin sağlığa yaklaşımından kaynaklandığına dikkati çeken Çakan, “Sağlıkta tasarruf olmaz. Ama sağlığın unsurlarından biri olan ilaç ulaşılabilir ve bulunabilir olmaktan hızla uzaklaşmakta. Hastanın ilaca erişiminin her şeyden önemli olduğunu savunan bizler günümüz koşullarını karşılamaktan uzak ilaç fiyatlandırma politikasının yeniden değerlendirilerek kamu sağlığı ekseninde belirlenmesini talep ediyoruz” diye konuştu. Türkiye’nin kendi ilacını üretmesinin elzem olduğunun önemine de değinen Çakan, “Akademik birikimimiz, yetişmiş insan kaynağımız buna müsait. Ancak bunun bir devlet politikası haline getirilmesi gerekiyor. Yerli ilaçlarımızı ülkemizde üretmediğimiz müddetçe, ilaçta dışa bağımlı olduğumuz sürece ilaç yoklukları sürekli olacak” uyarısını yaptı.

"Sorun kronik hale geldi"

Yakın dönemde ilaç fiyat kararnamesi en son 2024 Ekim ayında güncellendi ve ilaçta avro kuru 21.6 TL’ye yükseltildi ancak güncel avro kuru 39 TL seviyesinde. Yani reel kur ile ilaç kuru arasında yine uçurum var. Bunun ilaçta yaşanan krizin sürmesine neden olduğunun altını çizen Eczacı Ahmet Çakan, “Biz ilaçta dışa bağımlı bir ülkeyiz. Bu koşullarda da ilaç firmaları ülkemize ya ilaç göndermiyor ya da kısıtlı ilaç gönderiyorlar” dedi. Tansiyon ilaçları, göz damlaları, antibiyotikler, kanser ilaçları başta olmak üzere hayati öneme haiz, akut rahatsızlıklarda kullanılan pek çok ilaçta sıkıntı yaşandığın aktaran Çakan, “Sorunlar kronik bir hal almaya başladı. Ayrıca artık yeni nesil ilaçların çok büyük bir kısmı ve Avrupa İlaç Ajansına bağlı ilaçların yüzde 90’ı ülkemize gelmiyor. Bu da halkın yeni geliştirilen ilaçlarla tedavi olma hakkının elinden alınması demek” dedi.