Mobbing genelgesi bireysel başvuruya yönlendiriyor, sendikal örgütlenmeyi dışlıyor

Merve Tur
mervetuur@gmail.com

AKP, 6 yıldır imzalamadığı Uluslararası Çalışma Örgütü'nün (ILO) 190 Sayılı Sözleşmesi yerine iş yerinde taciz ve mobbingin önlenmesine dair bir genelge yayımladı. Resmî Gazete'de yayımlanan genelge, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına bağlı Alo 170 hattı aracılığıyla psikolog desteği alınabileceğini duyurdu. Ancak genelge, uluslararası standartlardan uzak olduğu gerekçesiyle eleştiriliyor.

Daha önce 2011'de yayımlanan bir başbakanlık genelgesiyle kurulan Psikolojik Tacizle Mücadele Kurulu'nun yeniden faaliyete geçeceği belirtildi. Ancak kurulun önceki dönemdeki faaliyetleri, bilgilendirme rehberleri hazırlamakla sınırlı kalmıştı.

İş Güvenliği Uzmanı Deniz İpek, “El kitapları her yıl yayımlansa da içerikleri neredeyse aynı, güncel veriler dahi eklenmiyor. Genelge, işçilerin üzerinde kurulan sömürü çarkını kırmayı değil, bireysel şikâyetlerle çözüm aramayı öngörüyor. Oysa patronların otoritesini sınırlayacak sendikal örgütlenme özgürlüğünü teşvik etmek gerekiyor" dedi.

“Bireysel başvurularla çözülebilecek bir sorun değil”

İpek, mobbingin iş yerlerinde sistematik baskının bir parçası olduğunu belirterek, “Bireysel başvurularla çözülebilecek bir sorun değil. Sendikal barajların, grev yasaklarının ve grev kırıcılığının devam ettiği bir çalışma düzeninde genelgeyle mobbing önlenemez" ifadelerini kullandı.

Fransa'da 2007-2010 yılları arasında yaşanan mobbing uygulamalarını hatırlatan İpek, Fransa Telekom’un yeniden yapılanma planı sırasında 19 çalışanın intihar ettiğini, mahkemenin bu politikayı 'duygusal taciz' olarak nitelendirip yöneticilere ceza verdiğini hatırlattı.

“Psikolojik etkiler göz ardı ediliyor”

Adli Psikolog Derya Deniz ise mobbingin bireysel tepkilerden bağımsız olarak toplumsal politikalarla önlenebileceğine dikkat çekti. Deniz, “İşsizlik, güvencesiz çalışma ve düşük maaşlar, mobbinge zemin hazırlıyor. Türkiye'de şiddet birçok alanda olağanlaştırılmış durumda, iş yerindeki baskı da bunun bir parçası. Türk Ceza Kanunu'nda doğrudan mobbing suçu yok, ispatı zor olduğu için mağdurlar dava açmaktan çekiniyor" dedi.

Deniz, mobbing mağdurları arasında ağır depresyon, travma sonrası stres bozukluğu ve intihar vakalarının sık görüldüğünü belirterek, yalnızca bireysel başvuru mekanizmalarıyla sorunun çözülemeyeceğini vurguladı.

Herkesin mobbingle aynı şekilde mücadele edemeyeceğini belirten Deniz, “Araştırmalar gösteriyor ki mağdur özgüvenini kaybetmeden, soğukkanlı durup kendini ifade edebilirse failin etkisi biraz azalabiliyor. Ama herkes aynı tepkiyi veremez. Kimi daha kırılgan olur, çabuk çöker; kimi daha saldırganlaşır. İnsanlar tehlike anında ya saldırır ya da kaçar. Saldırmak daha fazla şiddeti tetikleyebilir, geri çekilmek ise failin cesaretini artırır” diye konuştu.