Limon zarar edince mandalina ekildi; onda da kriz kapıda

Volkan Pekal
volkanpekal@gmail.com

Adana – Narenciye üretiminde yaşanan maliyet artışları ve satış sorunları, çiftçileri ciddi bir krizin eşiğine getirdi. Son dönemde üretim maliyetlerinde yüzde 160’a varan artışlar kaydedilirken, çiftçiler ürünlerini satmakta büyük güçlükler yaşıyor. Soğuk hava koşulları ve plansız üretim politikaları, sektördeki zorlukları daha da derinleştirdi. Özellikle mazot ve gübre gibi temel tarım girdilerine uygulanan yüksek vergiler, maliyetleri katlanılmaz boyutlara taşıdı.

“Murcott, Mayer olmasın.” Son günlerde narenciye üreticilerinin sıkça dile getirdiği bu sözler, Mayer limonunda yaşanan sıkıntıların Murcott mandalinada da tekrarlanma korkusunu gözler önüne seriyor. Geçmişte “Para ediyor” denilerek dikilen Mayer limon ağaçları, ihracatta yaşanan sorunlar ve yüksek rekolte nedeniyle fiyatların düşmesi sonucu çiftçileri zor durumda bıraktı. Geçen yıl, 2 liraya bile alıcı bulunamayan Mayer limonları bahçelerde çürümeye terk edildi. Toplama maliyetinin satış fiyatını aşması nedeniyle çiftçiler, türüne göre en erken 3 yıl, ortalama 5-6 yıl meyve veren limon ağaçlarını kökünden sökmek zorunda kaldı.

Benzer bir senaryonun W. Murcott mandalinası için de yaşanması endişesi, üreticileri tedirgin ediyor. Uzun süredir yüksek fiyatlarla satılan W. Murcott mandalinası, çiftçiler tarafından hızla dikilmeye başlandı. Ancak bu durum, birkaç yıl içinde Mayer limonunda yaşanan trajedinin W.Murcottmandalinasında da tekrarlanabileceği korkusunu beraberinde getiriyor. Bu sezon başında 20 TL’den satılan Murcott mandalinasının fiyatı, kısa sürede 15 TL’ye düştü. Fiyatlardaki bu düşüş, üreticilerin hızla genişleyen W.Murcottbahçelerine endişeyle bakmasına neden oluyor.

‘Plansızlık çiftçiyi perişan etti’

Adana’nın Yüreğir ilçesine bağlı Irmakbaşı köyünde gündem narenciye. Geçen yıl aşırı üretim fiyatları dibe çekerken, bu yıl düşük rekolte ve yüksek maliyetler çiftçiyi yeni bir krizin eşiğine getirdi. Muhtar Recai Öztegin, “Rekolte düşüşü çiftçinin kazancında artışa neden olmadı” dedi. Öztegin, sadece kendi köylerine ait 8 bin dönüm arazinin tamamının ekili olduğunu belirterek “Rastgelen Mayer limon ekti. Piyasa allak bullak oldu. Bir plan yok. Çiftçi perişan” dedi. 

‘Büyük tüccar daha ucuz diye Mısır’a gitti’

Narenciye Üreticisi Mesut Alvar, “Tüccar ürünü dalında alıyor. Piyasayı onlar yönlendiriyor. Mesela Mayer limon daha yüksek fiyatla satmak için olgunlaşmadan ihracata sunuluyor, sonra gümrük kapısından geri, iç piyasaya dönüyor.  Bu sefer de arz fazla olduğu için fiyatlar düşüyor. Büyük tüccar maliyeti daha düşük diye Mısır’a gitti” dedi.

‘Geçen yıl limonu dalında kalmıştı, bu yıl parasını alamadı’

Mayer limon mağduru Nasrettin Adalı ile geçtiğimiz yıl dalında kalan limonlarını görüntülediğimiz bahçesinde yeniden buluşuyoruz. Limonu, bir yıl önce ücretsiz dahi alıcı bulamadığı için dalında çürüyen Adalı, bu yıl ürününün bir bölümünü satmış ancak tüccar ürünü satamadığı için parasının tamamını alamamış. Adalı, “Yine bakım zamanı geldi. Ağacın sonraki yıl verim vermesi için meyvenin toplanması gerekiyor. Bu yüzden ücretsiz verdim. 100 tonun üzerinde mal aldılar. Kendim yapsam toplanmasına belki 100 bin lira para gider. Nakliyesi 10 kamyon çıksa 400 bin lira. Toplam 500 bin lira masraf yapacaktım” dedi.  

‘Devlet çiftçiyi yalnız bıraktı, çiftçinin birlik olması lazım’

4 senedir para etmediği için geçtiğimiz yıl 15 dönüm Mayer limon bahçesini söküp Murcott eken Ahmet Arslan, “Bir dönüme yaklaşık 10 bin masraf gidiyor. 4 sene bakacağız, 4 sene sonra meyvesini almaya başlayacağız. Ama 4 yıl sonra ne olacağını bilmiyoruz” diyor.  Devletin çiftçiyi yalnız bıraktığını ifade eden Arslan, “Çiftçilerin birlik beraberlik olması lazım. Maliyetleri protesto etmesi lazım. Devlet de hiç olmazsa ürünü dalında kalan çiftçiye üretime devam edebilmesi için destek vermesi lazım” dedi.