Dev şirketlerin milyarlarca liralık vergi borcu ertelendi

Uğur Zengin
ugurcze@gmail.com

AKP iktidarı, 2024 yılında şirketlerden ya hiç vergi tahsil etmedi ya da bu şirketlerin servetlerine oranla oldukça düşük oranlarda vergi aldı. Vergi istisnaları, indirimleri ve muafiyetleri nedeniyle 2024 yılı bütçesinde 2.2 trilyon TL tutarında potansiyel vergi gelirinden vazgeçildi. Borsa İstanbul’da işlem gören ve toplam geliri 3.6 trilyon TL olan 100 büyük şirketten, yıl içinde tahsil edilmesi gereken 62.5 milyar TL’lik vergi tutarı tahsil edilmedi.

2024 yılında Türkiye’de faaliyet gösteren ve yüz milyarlarca lira hasılat elde eden bazı şirketlerin hiç vergi ödemediği görüldü. Geçtiğimiz yılın tamamında resmi enflasyon oranı yüzde 44.4 oldu. Ücret ve maaşlılardan toplanan vergi tutarı yüzde 120 artışla 1.2 trilyon TL olurken, şirketlerden alınan kurumlar vergisi tutarı sadece yüzde 13 arttı. Devletin KDV gelirleri yüzde 96 artarak 826.6 milyar TL’ye, ÖTV gelirleri yüzde 56 artarak 1.4 trilyon TL’ye çıktı. Buna göre dolaylı vergiler de düşünüldüğünde sabit gelir elde eden milyonlar, sermaye geliri elde edenlerden katbekat fazla vergi ödedi. Bu durum, şirketlerin yasal boşluklardan yararlanarak veya çeşitli teşvik ve muafiyetlerden faydalanarak vergi yükümlülüklerini minimize ettiğini gösterdi.

Toplam 640 şirketin işlem gördüğü Borsa İstanbul’da ele aldığımız, 2024 yılı toplam geliri 3.6 trilyon TL olan 100 şirketin ödemesi gereken 62.5 milyar TL tutarındaki vergi tahsil edilmedi. 100 şirket toplam 258.5 milyar TL net kâr elde ederken, kârlılık tahsil edilmeyen vergilerle desteklendi.

En zengin 10 isme büyük kıyak

Türkiye’nin en zengin 10 ismine ait sadece 8 şirketin toplam 18 milyar TL vergi ödemesi ertelendi. Şirketlerin vergi borcu enflasyon karşısında eriyecek ve reel olarak daha düşük vergi tahsil edilecek.

Türkiye’nin en zengin ismi olan Murat Ülker’e ait Şok marketler geçtiğimiz yıl 202.1 milyar TL gelir elde etti. Şirketin 1.1 milyar TL tutarında vergisi ertelendi. Şok marketler 2024’te hiç vergi ödemedi.3.5 milyar dolarlık şahsi servetiyle Türkiye’nin en zengin ikinci ismi olan Cemil Kazancı’ya ait Aksa Enerji’nin 113.6 milyon TL tutarında vergisi ertelendi.Koç Holdingin en büyük hissedarları arasında yer alan ve 3.1 milyar dolarlık şahsi serveti ile Türkiye’nin en büyük üçüncü ismi olan İpek Kıraç, Rahmi Koç ve Semahat Sevim Arsel Ford Otosan ve TOFAŞ için yapılan toplam 4.6 milyar TL’lik vergi ertelemesiyle kazandı.Türkiye’nin en zengin 5. ismi olan İbrahim Erdemoğlu ve en zengin 8. ismi olan Ali Erdemoğlu’na ait Sasa Polyester’in 1.1 milyar TL’lik vergisi ertelendi. Bir yılda 18.2 milyar TL net kâr elde eden şirket hiç vergi ödemedi.Türkiye’nin en zengin 9 ve 10. ismi olan Ferit Şahenk ile Filiz Şahenk’e ait olan Doğuş Otomotiv’in ise bir yılda ertelenen vergi tutarı 238.8 milyon TL oldu.

ABD ve devlet sermayeli Emlak Konut’a 6.9 milyar TL…

Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum’un Emlak Konut GYO Genel Müdürlüğü yaptığı dönemde halka arz yoluyla özelleştirilen ve Sayıştay denetimine çıkarılan Emlak Konut’tan tahsil edilmesi gereken 6.9 milyar TL tutarında vergi alacağı ertelendi. Emlak Konut’un hisselerinin yüzde 49’u devlete ait iken, kalan hisselerin büyük kısmı başta ABD sermayesi olmak üzere özel sektöre ait.

Ford Otosan’ın ödediği vergiden fazlası ertelendi

Türkiye’nin en büyük sermaye grubu olan Koç Holdinge ait Ford Otosan 2024 yılında 594.9 milyar TL gelir, 36.8 milyar TL net kâr elde etti. Ford Otosan, incelediğimiz şirketler arasında en çok vergi ertelemesi alan bir diğer şirket oldu. 36.8 milyar TL net kâr elde eden şirketin 3.1 milyar TL tutarında vergisi ertelendi. Şirketin yıl içinde ödediği vergi tutarı 1.2 milyar TL’ye düşürüldü. Ford Otosan’ın gelirine oranla ödediği vergi yüzde 0.21’de kaldı.

TOFAŞ’ın vergi oranı yüzde 0.97

Koç Holding ve İtalyan sermayeli Fiat grubuna ait TOFAŞ, 2024 yılında 120.2 milyar TL hasılat elde etti. Şirket 5.2 milyar TL net kâr elde ederken 1.1 milyar TL vergi ödedi. Şirketin 2024 yılı içinde 1.5 milyar TL’lik vergisi ise ertelendi. TOFAŞ’ın ödediği vergi, gelirine oranla yüzde 0.97’de kaldı.

Limak’a 401 milyon TL vergi ertelemesi

Kamu ihaleleriyle elde ettiği servet ile  sık sık gündeme gelen Limak Holdinge ait Limak Doğu Anadolu Çimento’nun 2024’te 401 milyon TL tutarında vergisi ertelendi. Şirket aynı yıl içinde 6.2 milyar TL gelir elde etti ve 2.1 milyar TL net kâr etti. Şirketin gelirine oranla ödediği vergi tutarı yüzde 5.9 oldu.

Maliye falcı-büyücü peşinde

Hazine ve Maliye Bakanlığı, fal, astroloji, spiritüalizm, medyumluk ve yıldız haritası gibi birçok alanda hizmet veren ancak gelirlerini beyan etmeyenleri mercek altına aldı. AA muhabirinin edindiği bilgiye göre, Bakanlık, son dönemlerde fal, astroloji, spiritüalizm, medyumluk, hacamat-sülük tedavisi, yıldız haritası, büyü, meditasyon, numeroloji, vefk, reiki gibi birçok alanda hizmet verenlerin çoğalması üzerine radarını bu konuya çevirdi.