Tarımda kuraklık sorunu artıyor: Su yönetimsizliği hem çiftçiyi hem toplumu mağdur ediyor

Duygu Kıt
duygukit@gmail.com

Su sorunu sebebiyle kimi tarım havzalarında kuru tarım kararı alınmaya başlandı. Kararın yeni sezonda alınmasının uygulama açısından mümkün olmadığını vurgulayan Ali Ekber Yıldırım “Plansız yönlendirme ile çiftçinin gelir kaybı olacak, kaybın karşılanması lazım” dedi.

İklim krizinin etkileri tarımsal üretimi tehdit etmeye devam ediyor. Yetersiz yağışlar ve kuraklık nedeniyle tarım alanlarını susuzluk olumsuz etkiledi. Kuraklık her bölgede farklı düzeyde olsa da tarım alanlarını gün geçtikçe artarak etkilemeye başladı. Yeni sezon içine girmişken Büyük Menderes Havzası’ndaki barajlarda su seviyesinin kritik noktada olması nedeniyle Aydın’da Valilik kararı ile tarım alanlarının yarısına su verilemeyeceği ilan edildi. Kararla çiftçilerden yüzde 50 oranında kuru tarım yapmaları istenirken, üreticiler mağdur olacaklarını belirterek duruma tepki gösterdi.

Tarım Yazarı Ali Ekber Yıldırım Büyük Menderes Havzası’nda yaşanan kuraklık nedeni ile 2021 yılı sulama sezonundan bugüne beş yıldır sulama planlaması yapıldığını hatırlatarak, bu sene alınan kararın yönetim açısından uygulanabilir olmadığını dile getirdi. Yıldırım şunları dile getirdi:

“Türkiye’nin hemen hemen her yerinde suyla ilgili bir problem var. Kuraklık eskiden 15-20 yılda bir olurdu şimdi her yıl var. Bu sene de kurak geçiyor ve yer altı suları yoğun olarak kullanılıyor, mevcut su verimli kullanılamıyor. Aydın’da uygulanan su yönetim planlamasının aksine bu sene 28 Şubat’ta yapılan İl Kuraklık Kriz Merkezi toplantısında çiftçilerin yüzde 50 oranında kuru tarım yapmaları kararı çıktı. Yüzde elli su verilememesi ciddi bir sıkıntı çünkü çiftçi ona göre tohumunu aldı, tarlalar ekildi, daha ekilecek olanlar var.”

‘Tarım alanlarına da sınırlı su verilecek’

‘Kuru tarım yapılacak’ demek için planlamanın vaktinde ve uygulamanın ise tekniğine göre yapılması gerektiğinin altını çizen Yıldırım, “Hem doğru planlamada hem suyun yönetimiyle ilgili ciddi sıkıntı var” dedi. Yıldırım, “Kuru tarımı verimliliği artıracak şekilde yapmak ayrı bir çalışma ve planlama gerektiriyor. Çiftçiler de bu karara karşı geçen sulama sezonu bittiğinde bir planlama yapılması gerektiğini söylüyor. Çünkü şimdi ekim yapıldı, Çiftçi Kayıt Sistemi’ne başvurular yapıldı. Fakat şimdi deniliyor ki ‘Kusura bakmayın yarısına su vermeyeceğiz.’ Bahse konu edilen yarısı da nasıl belirlenecek belli değil. Ayrıca yüzde elli su verilecek alanda da yine iki defa sadece su verilecek, yonca gibi çok yıllık bitkilere su verilmeyecek.”

“Kuru tarım aslında bir üretim tekniğidir” diyen Yıldırım, uygulamanın içeriğine ilişkin olarak şu bilgileri verdi:

“Çoğunluğun bilgisi eğer bir tarlayı sulamıyorsan orada kuru tarım yapıldığı yönünde. Oysa kuru tarım aslında bir üretim tekniğidir. Ekilecek alanın toprak nemini, ne zaman ekileceğini, ne kadar derinlikte ekim yapılacağını içeren bir yöntemdir. Atatürk’ün ilk kez yurt dışına gönderdiği Ali Numan bu alanda özel çalışmalar yaptı. Nihayetinde de Eskişehir’de Kuru Tarım Deneme İstasyonu kuruldu. Bu dönemde çok başarılı olduğu için literatüre Türk mucizesi olarak da geçiyor. Bunların hepsinin dikkate alınarak üreticinin, çiftçinin yönlendirilmesi, bilgilendirilmesi lazım ve ancak bu bilgilendirmeler doğrultusunda kuru tarım yapılabilir.”

‘Plansız yönetim ile ithalat artacak, herkes mağdur olacak’

“Yıldırım üreticileri bu sezon ne beklediğine ilişkin” sorumuza ise şu yorumda bulundu: “Üreticiler için çok sıkıntılı bir durum olacak ama şunu da söylememiz gerekiyor, su yoksa yapacak bir şey yok. İl Kriz Merkezinin aldığı karar alınması gereken bir karar fakat şimdi değil. Kararın önceden planlanması lazım. En önemlisi ise mevcut suyun verimli kullanılması gerekiyor. Tarım Bakanlığının kendi verisine göre sulamadaki verimlilik yüzde 51’dir. Bakanlık aslında suyun yüzde 49’unun kaybedildiğini söylüyor. İkincisi verim için basınçlı sulama sistemlerine geçilmesi ve bunun teşvik edilmesi lazım. Su verimli kullanılmadığında sadece çiftçi değil, herkes olumsuz etkilenecek. Çünkü üretim olmazsa, gıda üretimi az olursa fiyatlar artacak. Ürünler dışarıdan ithal edilecek. Bu da üreticiyi, sanayiciyi, tüketiciyi herkesi etkileyen bir durum olur.”