Türkiye’deki altın madenlerini Avrupa fonluyor

Özer Akdemir
ozerakdemir@gmail.com

Türkiye’de birçok ekolojik soruna yol açtığı için yıllardır eleştiri konusu olan altın madenciliği Avrupa Birliği tarafından ciddi oranda fonlanıyor. 71 ülke ile birlikte Avrupa Birliği ve Avrupa Yatırım Bankasının mülkiyetinde olan Avrupa İmar ve Kalkınma Bankasının (EBRD) resmi internet sitesindeki verilere göre banka, Türkiye’deki altın madenlerine milyonlarca dolarlık kredi sağlıyor.

Eczacıbaşı'na 2024 yılında 50 milyon dolar kredi onayı

EBRD, aralarında Türkiye’nin de bulunduğu beş kıtaya yayılmış dünyanın 71 ülkesi ve iki Avrupa kurumuna ait olan çok taraflı kalkınma bankası. En büyük payı ABD’ye ait olan bankanın merkezi ise Londra’da.

EBRD internet sitesinde yer alan bilgilere göre Türkiye’deki madencilik faaliyetlerine banka tarafından aktarılan kredi miktarları şöyle:

Eczacıbaşı: Balıkesir Balya (kurşun, çinko, bakır madeni): 50 milyon dolar- 2024’te onaylandı.

Nurol Holding'e ait TÜMAD: Lapseki ve İvrindi (altın madeni): 40 milyon dolar- 2017’de onaylandı.

Nurol Holding'e ait TÜMAD: İlaveten 50 milyon dolar- 2019’da onaylandı. 

Centerra Gold’a ait Öksüt Madencilik: Kayseri (altın madeni): 75 milyon dolar- 2016’da onaylandı.

Kredi verilen madenler hep doğa ve emek sömürüsü ile gündemde

EBRD tarafından milyonlarca dolar kredi verilen bu madenler Türkiye’de ciddi çevre ve sağlık sorunlarının yanı sıra ihmal edilen işçi sağlığı-iş güvenliği önlemleri ve emek sömürüsü ile de hep gündemde.

Örneğin, Balya’daki Esan Eczacıbaşı’na ait kurşun-çinko madeni, uzun süre 243 işçiyi sendikalaştıkları için işten çıkarması ile gündemde yerini aldı. Ayrıca madenin sadece Balya’ya değil, yakın çevresindeki korunan alanlara da büyük zarar verdiğini, maden kaynaklı kirliliğin Manyas Kuş Cenneti’ne kadar taşındığı iddialarını gündeme taşıdık.

TÜMAD’ın Lapseki ve İvrindi’deki madenlerinin bölgedeki (Kaz Dağı ve Madra Dağı) orman varlığını ciddi oranda tahrip ettiği, su kaynaklarını kirletme riski barındırdığı, köylülerin yüzlerce yıldır kullandığı yaylaların bu şirket tarafından ellerinden alınmak istendiğine dair birçok haber yaptık.

EBRD’nin tam 75 milyon dolar kredi verdiği Kanadalı Centerra Gold’a ait Öksüt Altın Madeni ise işçilerin kanında cıva ve kurşun tespiti, 8 işçinin ağır şekilde cıvadan zehirlenmesi, 71 işçinin cıva soluduğunun tespit edilmesi, siyanür taşıyan borudan siyanür sızıntısı gibi birçok olumsuz haberin konusu oldu.

EBRD’nin ‘11 önemli madencilik ülkesi’

EBRD’nin 2024-2028 madencilik strateji belgesinde öncelikler arasında “ekonomik kalkınma, karbonsuzlaştırma, çevresel, sosyal kapsayıcılık, yenilikçi, rekabetçi madencilik” kavramları göze çarparken, bu madenlerde çalışan işçilerin iş sağlığı ve güvenliğine dair bir cümle gözükmüyor. Aynı belgede 11 önemli madencilik ülkesi arasında Türkiye’nin yanı sıra Yunanistan, Kazakistan, Moğolistan, Fas, Rusya, Polonya, Sırbistan, Tacikistan, Ukrayna, Özbekistan da var. Banka, Yunanistan Selanik Halkidiki yakınlarındaki Eldorado Gold firmasının altın madenine de 56 milyon dolar kredi vermiş durumda.

Banka, Türkiye’de ayrıca “yeşil finansman” ve “düşük karbonlu yatırımların desteklenmesi” adı altında JES ve RES, GES gibi projelere milyarlarca avroluk kredi kullandırdı.