Tersane patronu AKP’li eski bakanın hülleli yolu: Kamu kaynağına kondu, gençler iş cinayetinde öldü

Andaç Aydın Arıduru
andacaydinariduru@gmail.com

AKP kurucularından ve Eski Çevre Bakanı Osman Pepe ve ailesine ait Yalova’da kurulu Hat-San Tersanesinde çalışan 25 yaşındaki Genç İşçi Hasan Can Mert önceki gece (20 Mart) iş cinayetinde yaşamını yitirdi. Hat-San’da 334 gün önce 33 yaşındaki Mühendis Özkan Kara da hayatını kaybetmişti. AKP döneminde palazlanan şirket Osman Pepe’nin bakanlık yaptığı yıllarda başka bir isim tarafından kuruldu. Şirkete Pepe eliyle çok sayıda kamu kaynağı aktarıldı. Pepe’nin bakanlığının sona ermesiyle birlikte şirket Pepe ailesine devredildi. Gençlere ölüm olan tersane AKP kurucusuna kâr kaynağı oldu.

Hat-San Tersanesinin bulunduğu alan 1999 depreminin ardından birinci derece deprem alanı olarak ilan edildi. Dönemin yasaları bu nedenle tersane inşasına izin vermedi. Pepe’nin Muhasebecisi Cüneyt Turkut’a kurdurulan Hat-San, Bakan Pepe’nin çabasıyla engeli aştı ve tersane inşaatı için gerekli olan ÇED raporu Çevre Bakanlığı tarafından 8 Ağustos 2005’te verildi. Tersane inşaatına böyle başlandı.

Şirketin yönetim kuruluna 2008’de Osman Pepe’nin oğulları Mehmed Halid İsmail Pepe, Mustafa Talha Pepe ve Mesut Ahmet Pepe dahil oldu. Şirketin 4.5 milyon TL değerindeki yüzde 90 hissesinin Pekar İnşaat’a (Pepe ailesine ait) geçmesiyle birlikte şirket,  Pepe ailesi tarafından kontrol edilir hale geldi.

Düzenin prototipi, işçiye sömürü, patrona cennet bahçesi

Hat-San 2023 yılında borsada halka arz edildiğinden beri bilanço ve faaliyet raporlarını yatırımcılarıyla paylaşıyor. Şirket 2023 yılında 1047 milyar TL net kâr açıkladı. 2024 yılında ise 635 milyon 962 bin TL net kâr elde etti.

İşçi başına 3.3 milyon lira net kâr

Tersane işçilerinin her biri Pepe ailesine milyonlarca lira kazandırdı. 318 çalışanı bulunan şirketin 2023 yılında bir işçi başına elde ettiği net kâr 3.3 milyon TL, 2024’te ise 2 milyon TL oldu.

Şirket, 2024 temmuz ayında toplam 973 milyon 543 bin TL tutarında yatırım için teşvik belgesi aldı. Sadece tek belge ile şirkete aktarılacak kaynak tutarı 49 milyon 738 bin TL oldu.

Vergiden muaf: Kurumlar vergisi ödemiyor

Hat-San son 5 yılda kuruş kurumlar vergisi ödemedi. Şirket, Türk uluslararası gemi siciline kayıtlı gemilerin havuzda yapılan bakım ve inşa alanında faaliyette olduğu için kurumlar vergisinden muaf. Hat-San Tersanesi yaptığı satışlardan ve hizmetlerden gelir vergisi ödemiyor.

49 yıllığına iki parsel bedelsiz verildi

 Şirkete ait tersanenin yanında üzerinde kapalı alan ve iskelelerin de bulunduğu iki farklı parsel ise Hat-San’a tersanecilik faaliyetleri yürüttüğü için 2065 yılına kadar bedava kiralandı. Hat-San bu süre dolduğunda tekrar kiralama hakkına da sahip.

On bir yılda 2 bin 664 genç iş cinayetlerinde öldü

İSİG Meclisinin şubat 2025’te yayımladığı iş cinayetlerinde genç işçi ölümleri raporuna göre 2013-2024 yılları arasında yaşanan iş cinayetlerinde 2 bin 664 genç işçi yaşamını yitirdi. Yaşanan iş cinayetlerinde ölümlerin yaşlara göre dağılım, 18 yaşında 221, 19 yaşında 299, 20 yaşında 303, 21 yaşında 247, 22 yaşında 337, 23 yaşında 373, 24 yaşında 361 ve 25 yaşında 523 genç işçi şeklindeydi.

Genç işçi ölümlerinin en çok yaşandığı iş kolu yüzde 26 ile inşaat-yol iş kolu olurken ölümlerin yüzde 6’sı metal iş kolunda, yüzde 12’si tarım-orman iş kolunda yaşandı. Yaşamını yitiren genç işçilerin yüzde 97’si sendikasızdı.