'TÜPRAŞ’ta Koç’a kalkan olmayı bırakacak mısınız?'

Ankara — Türkiye’nin en büyük sanayi kuruluşu olan ve Avrupa’nın yedinci, dünyanın ise otuz altıncı büyük rafineri şirketi konumundaki TÜPRAŞ’ta yeni dönem toplu sözleşme görüşmeleri 1 Ocak 2025’te başlamıştı. Emek Partisi (EMEP) İstanbul Milletvekili İskender Bayhan, Petrol-İş ile Koç Holding arasında süren görüşmelerde işçilerin talepleri karşılanmaması ve sefalet ücretlerinin dayatılmasını Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan’a sordu.

TÜPRAŞ’ın 2024 yılında 18,3 milyar TL net kâr açıkladığını, aynı yıl işçi başına 3 milyon TL’nin üzerinde kâr elde edildiğini söyleyen Bayhan, “Buna karşın, işçilere sunulan zam teklifi sadece yüzde 16 ile sınırlı tutulmuş, işçilerin talep ettiği yüzde 85’lik insani artış görmezden gelinmiştir. TÜPRAŞ’ta çalışan binlerce emekçi bugün açlık sınırının altındaki ücretlerle hayat mücadelesi verirken, Koç Holding tarihi kâr rekorları kırmaya devam etmektedir.” dedi.

2019 yılında Yüksek Hakem Kurulu’nun işçilerin onayı dışında verdiği yüzde 6’lık zam kararının, hem yüzde 11,8 olan resmi enflasyonun altında kaldığını hem de işçilere büyük hak kayıpları getirdiğinden bahseden Bayhan, “Bu süreçte toplu sözleşme süresi 2 yıldan 3 yıla çıkarılmış, vardiya sistemi değiştirilmiş ve sosyal haklara yönelik kısıtlamalar uygulanmıştır. İşçilerin mücadelesi o günden bu yana sürmektedir.” diye konuştu.

“TÜPRAŞ işçilerinin talepleri net” diyen Bayhan onları şöyle sıraladı:

• Barajsız sendika, yasaksız grev, güvenceli iş!
• Ücretlerde yüzde 85 artış!
• 2 yıllık toplu sözleşme süresi!
• Vergide adalet: Yoksulluk sınırı altındaki ücretlerden vergi alınmaması!
• Kıdem primi, erken emeklilik ve fiili hizmet zammı hakkı!

Daha sonra Bayhan, Bakan Işıkhan’a TÜPRAŞ sözleşme süreci hakkında aşağıdaki soruları yöneltti:

1. TÜPRAŞ, neden grev yasağı kapsamındadır? Neden işçilerin grev hakkı ile birlikte toplu pazarlık hakkı engellenmektedir? Koç Holding’in işçileri açlık sınırındaki ücretlerle çalıştırarak olağanüstü kârlar elde etmesinin iktidarınız açısından nasıl bir stratejik önemi bulunmaktadır?
2. Stratejik önemde diyerek grev yasağı bulunan TÜPRAŞ’ta işçilerin hakları söz konusu olduğunda ağır ve tehlikeli işlerde çalışıyor olmalarına rağmen stratejik önem ortadan kalkmaktadır. Tüpraş işçilerinin vardiya sistemi ve sosyal hakları neden iyileştirilmemektedir? Çalıştıkları tehlikeli işkolu açısından hak edilen fiili hizmet süresi ve erken emeklilik hakları neden verilmemektedir?  Emekli olduktan sonra 5 yıldan fazla yaşamayan TÜPRAŞ işçileri için fiili hizmet zammı ve erken emeklilik hakkı konusunda Bakanlığınızın bir çalışması olacak mıdır?
3. TÜPRAŞ, son üç yıl içinde toplam 133 milyar 206 milyon 206 bin TL net kâr elde etmiştir. İşçi başına üç yıllık kâr 21 milyon 974 bin TL’dir. Bu astronomik kar oranlarına rağmen Koç Holding 2025 yılı toplu sözleşme sürecinde %16 zam teklifi sunarak işçilere nerdeyse sıfır zam dayatmaktadır. Açlık sınırının altında maaş alan işçilerin %85 zam talebine karşılık KOÇ Holdingin bu düşük teklifinin rahatlığı nedendir? Yine YHK’ na mı güvenilmektedir? 2019 yılında YHK, kapitalistlerin bile yapamadığını yaparak TÜPRAŞ işçilerine Koç Holdingin teklifinin yarısı düzeyinde düşük zam oranı belirlemiş ve grev yasağı ile KOÇ Holdinge dikensiz gül bahçesi sunulmuştur. Bakanlığınız, YHK’nın işçilerin toplu pazarlık sürecine yeni bir darbe indirmemesi için nasıl bir tutum alacaktır?
4. Kapitalistler, işçi ücretlerinin zam oranlarını olabildiğince düşük tutarken aynı zamanda toplu sözleşme sürelerini de uzatmak istemektedir. YHK’nın kararı kapitalistlerin isteğini yerine getirmek olmuştur. YHK tarafından iki dönemdir 3 yıla çıkarılan toplu sözleşme süresinin TÜPRAŞ ve diğer fabrikalarda tekrar 2 yıla düşürülmesi için Bakanlığınız bir adım atacak mıdır?
5. Geçtiğimiz yıllarda rafinerilerde sık sık yangınlar, patlamalar ve iş cinayetleri yaşanmıştır. İzmir, Kocaeli, Kırıkkale ve Batman rafinerilerinde çalışan işçiler bugün KOÇ Holdingin sayıca eksik, deneyimsiz, taşeron personel politikası ve üretim baskısı altında, dünden daha çok can tehlikesi altındadır. 2023 yılında çıkan EYT yasası sonrası düşük ücretler ve işyerindeki baskılar nedeniyle nitelikli işçilerin emekliye ayrılması, yerlerine yenilerinin alınmaması ve taşeron çalıştırma gibi uygulamalar, iş kazaları ve iş cinayetleri riskini artırmaktadır. Bakanlığınız, TÜPRAŞ’a bağlı 4 rafineride düzenli denetimler yapmakta mıdır? Son denetimin tarihi nedir? Yapılan denetimlerde, vardiya sistemindeki değişiklikler, üretim baskısı, eksik işçi çalıştırma, işçi sağlığı ve güvenliği önlemleri konusunda Koç Holding’e herhangi bir yaptırım uygulanmış mıdır?
6. TÜPRAŞ işçileri, kıdem primi talep etmektedir. Bakanlığınız, özellikle tehlikeli ve ağır işlerde çalışan işçilere kıdem primi hakkı tanınması yönünde bir çalışma yürütmekte midir?
7. 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu, sadece grev yasağı kapsamındaki iş kolları için değil, genel olarak tüm iş kollarında grev hakkını kısıtlamakta ve kullanılamaz hale getirmektedir. Bakanlığını yaptığınız İktidar, bu sınırlı hakkın kullanımına dahi tahammül edemeyerek, grevleri "erteleme" adı altında yasaklamakla nam salmıştır. İşçilerin sendika, özgür toplu pazarlık ve grev haklarının güvence altına alınması için “barajsız sendika, yasaksız grev, güvenceli iş hakkı” taleplerini içeren bir yasal düzenleme yapılması konusunda Bakanlığınızın bir hazırlığı var mıdır?
8. Yüksek ve artan oranlı gelir vergisi kesintisi vergi ödemeyen patronların yükünü işçilerin sırtına yüklemektedir. Tüpraş işçilerinin de talebi olan vergi adaletsizliğinin giderilmesi için yoksulluk sınırının altındaki ücretlerin vergiden muaf tutulması, üzerindeki ücretlerin ilk diliminden alınan verginin ise %15 de sabitlenmesi için Maliye Bakanlığı ile ortak bir çalışma yapacak mısınız?
9. Son olarak Türkiye’ nin en büyük sanayi kuruluşu Tüpraş ’ın sahibi KOÇ Holding 2024 yılında ne kadar vergi ödemiştir? Yararlandığı teşvik ve muafiyetlerin tutarı nedir? Bakanlığınıza ait SGK’ ya karşı yükümlülüklerini yerine getirmekte midir? (Evrensel)