Antalya'da yeni bir taş ocağı projesi: Bir yanda kuraklık, bir yanda ağaç katliamı

Yusuf Yavuz
yusuf_yavuz2004@yahoo.com

Antalya'nın Gündoğmuş, Manavgat ve Alanya ilçelerinin sınırlarının kesiştiği bölgede açılması planlanan yeni bir taş ocağı projesi için ÇED süreci başlatıldı. Mevcutta aynı bölgede iki ayrı taş ocağı (kalker) işleten özel bir şirkete yaklaşık 660 dekarlık orman arazisinde verilen ruhsat sahası Alara Çayı'nın batı yamaçlarında yer alıyor. İlk etapta 100 dekarlık kısmında işletme yapılması planlanan kalker ocağında yılda 1 milyon ton malzeme işleneceği belirtilirken, ÇED sahasındaki 900'e yakın çam ağacı yok edilecek.

İklim krizi ve kuraklığın tam ortasındaki Antalya'da su kaynakları alarm veriyor. İklim ve su krizinin önüne geçebilmek için ormanlar hayati önemde. Ancak birbiri ardına açılan mermer ve taş ocakları, karstik su coğrafyasını ve Türkiye'nin en fazla orman varlığına sahip ili olan Antalya'nın ormanlarını tehdit ediyor.

Gündoğmuş'ta yeni taş ocağı için ÇED süreci başladı

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Antalya'nın Gündoğmuş ilçesinde yeni bir taş ocağı açılması için ÇED sürecinin başladığını duyurdu. 18 Mart 2025 tarihinde yapılan duyuruda, Halitağalar Madencilik Hazır Beton Sanayi ve Tic. A.Ş tarafından yapılması planlanan Kalker Ocağı ve Kırma Eleme Tesisi için ÇED süreci başladığı belirtildi.

Gündoğmuş'un Güneycik, Manavgat'ın Çamlıtepe (Namaras) ve Alanya'nın Saburlar mahallelerinin sınırlarının kesiştiği vadi, kızılçam ormanlarıyla kaplı. Proje sahası, kuraklıktan etkilenen Alara Çayı'nın batısındaki orman arazisinde yer alıyor.

Bölgede yaşayan köylüler, bahar dönemi olmasına rağmen Alara Çayı'nın sularının sonbahar seviyesinde olmasının endişe verici olduğunu belirtiyor. Alara Çayı'nı besleyen Uçansu Şelalesi'nin de suları çekilmiş durumda.

Aynı projeye daha önce olumsuz görüş verilmişti

Bu bölgede mevcutta iki ayrı kalker ocağı yer alıyor. Üçüncü bir kırma eleme tesisi için yapılan girişimler sonucu 16 hektarlık alanda 2 Ocak 2024'de başlatılan ÇED süreci, kurumların olumsuz görüş vermesi nedeniyle 28 Mayıs 2024 tarihinde sonlandırılmıştı. Ancak aynı şirket, işletme sahası talebinde 6 hektarlık bir küçültmeye giderek bölgede kalker ocağı açma ısrarından vazgeçmedi ve yeniden başvurdu. 2023 yılında 10 yıl süreyle verilen yaklaşık 660 bin m2'lik ruhsat sahasında kırma eleme tesisi açmak için yeniden proje dosyası hazırlayan şirketin başvurusu kabul edildi.

Tamamı orman arazisi, 900 ağaç kesilecek

Ruhsat sahasında bulunan kalkerin, patlatma yoluyla gevşetilerek işlenmesi planlanıyor. Bunun için yılda 3845 patlatma yapılacağı belirtiliyor. Proje sahasında yer alan 900'e yakın kızılçam ağacının yok edileceği beklenirken proje dosyasında konuyla ilgili şu ifadelere yer veriliyor: "ağaçların mümkün olduğu müddette taşınması ve taşınmasının mümkün olmaması halinde kesimi Orman Genel Müdürlüğü, Antalya Orman Bölge Müdürlüğü ve alt birimleri tarafından yapılacak ve kesilen ağaçlar Antalya Orman Bölge Müdürlüğü tarafından değerlendirilecektir."

Israrın nedeni: İşletme yapılmazsa ülke ekonomisi etkilenir

Proje Tanıtım Dosyasında yer verilen bilgilere göre ruhsat sahasında 11 yıl işletme kapasitesine sahip cevher olduğu belirtilerek projenin hayata geçirilmesinde neden ısrar edildiği şöyle açıklanıyor: "Faaliyet alanında eylemsizlik alternatifinin değerlendirilmesi sayesinde, projenin yapılmaması durumunda projeden kaynaklanan hangi olumlu ve olumsuz etkilerin ortadan kalkacağının belirlenmesi sağlanır. Faaliyet alanında herhangi bir nedenle işletmenin çalışmaması durumunda özellikle çalışacak personel açısından, istihdama olumsuz etki yaratacaktır, dolayısıyla projenin yapılmamasının hem ülke ekonomisine hem de istihdama olumsuz etki yaratacağı öngörülmektedir. Maden ocağı olarak işletilecek alan ve çevresi tepelik arazi şeklindedir. Faaliyet alanının seçimi yapılırken tüm bu hususlar göz önüne alınmış ve hem çevresel etkiler bakımından hem de alandaki hammadde bakımından en uygun seçimin yapıldığı düşünülmüştür."

DSİ'den patlatma ve dere yatağına atık akışı uyarısı 

Projeyle ilgili kurum görüşü sorulan DSİ 13. Bölge Müdürlüğü, tahribi yüksek patlatma yapılmaması konusunda uyarıda bulunarak şunları kaydetti: "Söz konusu ocak sahasının doğusundan geçmekte olan Alara Çayı üzerinde Bölge Müdürlüğümüzce yapılması planlanan Alara Barajı ve HES Projesi mevcuttur. Ocak sahasının oldukça dik bir yamaçta olması nedeniyle, sahada oluşacak olan atık ve pasa malzemenin akmalarla birlikte Alara Çayı yatağına inmesi suretiyle baraj rezervuar alanına dolacağı görülmektedir. Bu nedenle yazımız ekindeki revize vaziyet planında gösterildiği şekilde ocak alanının daraltılması ve üretim esnasında dere yatağına her türlü pasa ve atık malzemenin akışının engellenmesi gerekmektedir."

Şirketin raporunda Alara Çayı yok sayıldı

DSİ 13. Bölge Müdürlüğü'nün yeraltı ve yüzey akışlı su kaynaklarına ilişkin uyarı yazısına karşın kalker ocağı ile ilgili Proje Tanıtım Dosyasında "Faaliyet sahası içinde ve yakınında akar halde dere, çay, ırmak vb. su kaynağı veya kuru dere yatağı bulunmamaktadır" ifadelerine yer verilmesi dikkat çekiyor.