AKP, tekellere risksiz kâr için 'hukuki güvence' verdi

Türkiye’de protesto hakkını kullanan yurttaşlar ağır cezalarla karşılaşırken, iktidar; uluslararası sermayeye “güvenli liman” vaadiyle 1.1 trilyon liralık teşvik ve hukuki güvence paketi açıkladı. Yeni düzenlemelerle, yatırımcıların kârlılığına engel olabilecek yasal değişiklikler durumunda vergi indirimi, kamu alım garantisi, faiz desteği ve mevzuat esnekliği gibi avantajlar sunulacak. Böylece, sermaye için “risk sıfırlanırken”, bu yükün maliyeti halka ve bütçeye yüklenecek.

Son yıllarda küresel sermayeyi cezbetmek adına adım atan iktidar, “Türkiye yüzyılı” vizyonu kapsamında proje bazlı teşviklerle şirketlere geniş imtiyazlar tanıyor. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının 2030 strateji belgesine göre, yatırımcılar “Mevzuat değişikliklerinin olumsuz etkilerinden korunacak”. Oysa aynı hükümet, temel hak ve özgürlükleri kısıtlayan uygulamalarla eleştiriliyor.

Protesto hakkına ağır cezalar, sendikal haklara sınırlamalar, ifade özgürlüğüne yönelik baskılar sürerken uluslararası şirketlere “terzi usulü” hukuki güvenceler sunulacağını açıkladı.

Teşviklerin maliyeti halka kalacak

Türkiye’ye ilgisini artırmak amacıyla, mevzuat değişikliklerinin yatırımın sürdürülebilirliğine muhtemel olumsuz etkilerini minimize edecek proje bazlı risk azaltma uygulamaları hayata geçirilecek, yatırımcılara hukuki güvence verilecek. Büyük ölçekli yatırımlar özelinde, yatırım fizibilitesini olumsuz etkileyecek mevzuat değişikliklerinin etkilerini sınırlandıracak teşvik unsurlarına, proje bazlı teşvik kararlarında yer verilecek.

Açıklanan paketle birlikte; vergi indirimleri, gümrük muafiyetleri, kamu alım garantileri, arsa tahsisleri gibi destekler, bütçede ek yük oluşturacak. Öte yandan, enflasyon ve yaşam maliyetleri nedeniyle zorlanan halk, bu kaynak aktarımının dolaylı maliyetlerini üstlenecek.

Hükümet, yeni teşvik sistemini “Bölgesel eşitsizlikleri azaltmak” ve “yeşil-dijital dönüşüm” gibi hedeflerle meşrulaştırmaya çalışırken, “hukuki güvence” ile hukuk sermaye lehine daha fazla esnekleştirilecek.

Cumhurbaşkanı Erdoğan duyurmuştu

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın duyurduğu teşvik sistemine ilişkin Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır da, “Yeni yatırım teşvik sistemimizi devreye alacağız. Yeni yatırım teşvik sisteminin en önemli unsurlarından biri yerel kalkınma hamlesi olacak. Bu kapsamda her şehrimizde 4 başlığa stratejik teşvik vereceğiz. Yani halihazırda altıncı bölge illerimizde verdiğimiz teşvikten daha ileri teşvikler sunacağı” ifadesini kullanmıştı.

Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz Londra Borsasında uluslararası sermaye grupları ile buluştu. Yılmaz, Türkiye’ uluslararası yatırımcılar için kârlı ve güvenli bir liman olduğunu söylemişti.

Sermayenin kârı ‘başkanlık’la yüzde 2 bin arttı

AKP’li yıllarda sermaye kârlılığı siyasal iktidarın 2018 yılında hayata geçirdiği ‘başkanlık sistemi’ ile görülmemiş ölçüde arttı. Türkiye’de kurulu şirketlerin tamamı başkanlık sisteminin hayata geçtiği yıl 83.1 milyar TL net kâr elde ederken, bu tutar 2023 yılında 1.8 trilyon liraya çıktı. Böylece sermayenin yıllık kârı 2018 yılına göre yüzde 2 bin 46 arttı. Türkiye’de faaliyet gösteren şirketler 2009 yılında 53.5 milyar TL net kâr elde etti. Şirketlerin genel kârlılığı 2018 yılına gelindiğinde 83.2 milyar TL’ye yükseldi. 2018 yılında uygulanan başkanlık sistemi ile ivmelenen kârlılık 2019’da 250.5 milyar TL’ye, 2020’de 227.7 milyar TL’ye, 2021’de 275.1 milyar TL’ye, 2022’de 1.5 trilyon TL’ye, 2023’te 1.8 trilyon TL’ye çıktı.

2009 yılında şirketlerin toplam net kârı olan 53.5 milyar TL’nin bugünkü parasal değeri 582 milyar TL iken, şirket kârlılıkları enflasyonun üzerinde artarak 1.8 trilyon TL’ye ulaştı. Ocak 2009-aralık 2023 arası dönemde tüketici enflasyonu yüzde 1055 olurken, net kâr artışı yüzde 2 bin 46 oldu.

Sektörel bazda incelendiğinde imalat sanayi kârlılığı dikkat çekti. Patronların 2023 yılında elde ettiği 1.8 trilyon liralık net kârın 1 trilyon liralık bölümü imalat sanayi patronlarının cebine girdi. Türkiye’nin en büyük 500 sanayi patronunun elde ettiği net kâr ise 937 milyar liraya çıktı. (Ekonomi Servisi)