Trump 2.0: Öfke, belirsizlik ve müzakere

Kerem Gökten
[email protected]

İkinci Trump dönemi başlayalı henüz 100 gününü doldurmadı ama yarattığı belirsizlikler ve gelgitler küresel ekonomiyi şimdiden yorgun düşürdü. Trump ülkesini ikinci kez “yeniden büyük” yapmak için kolları sıvamış durumda ve bunu dış ticaret manivelası ile gerçekleştirme peşinde. Trump çeşitli gözdağları ve son dakika ertelemeleri ile geçen iki ayın ardından 2 Nisan’da karşılıklı tarife oranlarını açıkladı. Erteleme ya da ılımlı bir tarife artışı bekleyenler hayal kırıklığına uğradı. İktisadi entegrasyon hareketi içinde bulunduğu Kanada ve Meksika dışında hemen hemen tüm dünya ülkelerini etkileyen tarifeler karşısında finansal piyasalar vadeli işlemler üzerinden henüz ilk şokları yaşıyor. ABD’nin kendi meşrebince hesaplayıp, yürürlüğe koyduğu tarifelerden değişen oranlarda etkilenen ülke hükümetleri bu kötü haber karşısında tepki sırasına girmiş durumda.  Bununla birlikte “şimdilik” yüzde 10’luk temel tarifeye tabii ülkeler fırtınadan az hasar görmenin hatta kârlı çıkmanın arayışında gözüküyor. ABD’nin, Tayvan ve AB gibi geleneksel müttefiklerinin yanı sıra Hint-Pasifikteki gözde müttefiki Hindistan’ın karşı karşıya bulunduğu tarifeler, Çin ve üretim üssü olarak kullanmakta olduğu Vietnam’ın ihracatına getirilen yüksek tarifeleri neredeyse aratmıyor.

Trump, ülkesinin soyulmasına bir daha izin vermeyeceğinin altını çizerken, ülkesinin 80 yıllık küresel talep merkezi olmasının muhatapları üzerinde caydırıcı olacağını bekliyor. Orta ve uzun vadeli amacının ise ABD ekonomisinde yapısal bir değişiklik gerçekleştirmek, özellikle Çin’in büyüme performansına karşılık vermek olduğu söylenebilir. Büyümeyi uyaracak spesifik hedefler ve bu hedeflere ulaşmak için belirlenmiş bir takvim en azından kamuoyu ile paylaşılmış değil. Üstelik Trump’ın ilk dönemi, İkinci Dünya Savaşı sonrası görev yapan başkanların döneminde gerçekleşen büyüme ortalamaları listesinde son sırada. Bu yetmezmiş gibi ikinci başkanlık dönemi de kötü başlamış durumda. ABD 2025’in ilk çeyreğinde küçük de olsa bir daralma yaşayacağa benziyor. Bu kötü geçmiş performans, ABD’nin yüzde 3’ün üzerinde bir büyüme patikasına girmesi açısından umut vadetmiyor. Kendi büyüme hızını arttırma, kesintisiz kılma, sabit sermaye yatırımlarını güçlendirme konusunda açmazlar yaşayan ABD, Çin’in büyümesini yavaşlatmak için korumacılıktan medet umuyor.

Trump’ın açıkladığı şok tarife listesinin ABD ekonomisini vuracağı yolunda erken tahminler havada uçuşmaya başladı. Tarife politikaları neticesinde 2025’in ikinci çeyreğinde küçülmenin derinleşeceği, girilecek resesyona enflasyonun eşlik edeceği yorumları paylaşılıyor. Böylesi bir senaryonun gerçekleşmesi halinde dünya ekonomileri için olumsuz etkilerin oluşacağı bir sır değil. 2 Nisan tarifelerinin misilleme mesajları ile karşılandığını ifade ederken oluşan müzakere kuyruğunu da görmek gerekiyor. Polonya, Tayvan, Norveç, Güney Afrika hükümetleri ABD ile dostluklarının bu güçlükleri yenmeye yeteceği inancıyla müzakere arayışında. Dünyanın beşinci büyük ekonomisi Hindistan, ABD ile aylardır yürüttüğü ticaret anlaşmasına son şeklini vermeye çalışıyor. Daha derinlikli bir analiz için çok erken olsa da Trump iktisadi entegrasyon biçimlerinin en eskisine, tercihli ticaret anlaşmalarına dönüşün kapısını açmış durumda. Trump, diğer otoriter liderlerin de sıklıkla başvurduğu ikili görüşmeler üzerinden ülkesi için ödünler koparmaya çalışmanın peşinde olacağı, bunun neticesinde küresel ticareti belirleyen esas ve kuralların karmaşıklaşacağı bir döneme girmiş durumdayız.