Denizli'de 'kirlilik etkileri' paneli: Çocuklarımız ve geleceğimiz için sorunu çözmeliyiz

Denizli- Büyük Menderes İnisiyatifi, TMMOB Denizli İKK, Denizli Barosu Kent ve Çevre Komisyonu, Denizli Diş Hekimleri Odasının düzenlediği panelde, kirliliğin çocuk sağlığına etkileri konuşuldu. 

Gıda Mühendisi ve Akademisyen Bülent Şık konuşmacı olarak katıldığı panelde Şık, sudaki perflorlu ve poliflorlu alkil maddeler (PFAS) ölçümünün Türkiye'de yapılmıyor olmasının büyük tehlike arz ettiğinin altını çizdi. Şık, kurşunun çocuk sağlığına etkileri üzerinde dururken özellikle nörolojik, hormonal ve cinsel sağlığa zararlarını aktardı. 

Şık'ın ardından konuşan Dr. Azime Satır Bilgiç de kirliliğin halk sağlığı üzerindeki etkilerine değindi.

"PFAS ölçümü AB'de var Türkiye'de yok"

Hava kirliliği konusunda Dilovası bölgesini örnek veren Şık, "Hava kirliliği sadece o bölgenin sorunu değil. Yalova'da yazlığı olanın da sorunu çünkü kirlilik rüzgârla taşınabiliyor" dedi. PFAS'ı 'sonsuz zehir' olarak tanımlayan Şık, "Özellikle tekstilde çok kullanılıyor. Yapışmaz su tutmaz bir madde. Büyük Menderes nehrinden örnek aldık ama Türkiye'de analiz yapan yer yok. Avrupa'da da çok pahalı. Ama şöyle bir veri bulduk. Denizli'nin Çivril ilçesinden İsveç'e kerevit ihracatı yapılıyor. İsveç'te yapılan testlerde kerevitlerde PFAS çıkmış. Bu da Denizli'de olduğunu kanıtlıyor" dedi. AB'nin PFAS haritasını gösteren Şık, "Görüyorsunuz bütün Avrupa'da var ama Türkiye'de yok. Türkiye tertemiz. Çünkü ölçümü yok, bakılmıyor. Bakmazsanız göremezsiniz" diye konuştu. 

"Eğitim başarısı için önce kirliliği çözeceğiz"

Kurşunun etkilerinde beyin ve sinir sistemi açısından 0-14 yaşın kritik olduğunu belirten Şık, "100 birim kurşunun yetişkinde emilim yüzde 15-20, 5 yaş altında yüzde 80 civarında. 80 kilo birinin 100 birim kurşun aldığını düşünün bir de 15 kilo bir çocuğun. Her açıdan çocuklar için daha tehlikeli" ifadelerini kullandı. 

Kurşunun üç ana etkisi üzerinde duran Şık, nörolojik, hormonal ve cinsel gelişime etkilerinin altını çizdi. Yüksek dozda kurşunun öldürücü olduğunu ancak havadan ve gıdadan yavaş yavaş alındığını vurgulayan Şık "Beyin ve sinir sistemini etkiliyor. Odaklanma sorunu, dikkat dağınıklığı, otizm gibi zihinsel hastalıklara yol açıyor. Türkiye'deki eğitim başarısının düşük olmasının temelinde bu da yatıyor. Eğitim başarısı için önce Menderes'teki kirliliği çözeceğiz. Kötü beslenme de kurşunun etkilerini artıyor. Yoksul mahallerle zengin semtler arasında bir ölçüm yapılsın. İddia ediyorum ki yoksullarda bu zehrin oranı daha yüksek çıkacaktır" diye konuştu. 

Şık, kurşunun ayrıca hormonal dengeyi bozduğunu, büyüme ve gelişmeyi olumsuz etkilediğini, erken ergenlik gibi cinsel sağlığı olumsuz yönde etkileyen sorunlara da yol açtığını dile getirdi. Şık, 2021'de yapılan bir araştırmaya göre Türkiye'de 6.5 milyon çocukta kurşun oranının kritik değerin üzerinde olduğu bilgisini paylaşırken bu verinin "korkunç" olduğunu söyledi. Bir buçuk yıl önce daha küçük çapta bir araştırmada 1 buçuk milyon sonucuna ulaşıldığını da sözlerine ekleyen Şık, ancak Dünya Sağlık Örgütünün tehlike sınırı olarak 5 mikrogramı da çok bularak eşik değeri damlada 3.5 mikrograma çektiğini ifade etti. (Evrensel)