İran-ABD görüşmelerinin perde arkasındaki iddialar: İran ABD'ye 3 aşamalı öneri yaptı 

İran İslam Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı, geçen cumartesi günü ABD ile Maskat'ta yaptığı görüşmelerde İran'a yönelik yaptırımların kaldırılması ve dünya bankalarındaki İran paralarının dondurulmasının ortadan kaldırılması karşılığında üç aşamalı bir plan önerdiği iddia edildi. Öte yandan İran Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi, ABD ile müzakerelerde Washington tarafından "çelişkili" açıklamalar geldiğini ve yarın Roma'da yapılacak görüşmelerde ABD tarafının tutumuna göre müzakerelerin devamını değerlendireceklerini söyledi.

İddia şu şekilde:

İran ilk aşamada, İran İslam Cumhuriyeti'nin engellenen finansal kaynaklara erişiminin sağlanması ve petrol satış izni verilmesi halinde, zenginleştirme uranyum oranını geçici olarak yüzde 67,3'e düşürmeyi önerdi. 

İran ikinci aşamada, ABD'nin, İngiltere, Almanya ve Fransa'nın BM yaptırımlarını devreye sokmaktan vazgeçmeye ikna etmesi halinde, yüksek düzeyde uranyum zenginleştirmeyi tamamen durduracak ve IAEA denetimlerini normale döndürecek. İran İslam Cumhuriyeti bu adımda aynı zamanda Ek Protokolü uygulamaya koymayı da taahhüt ediyor. 

Üçüncü ve son adımda, kapsamlı nükleer anlaşmanın ABD Kongresi tarafından onaylanması ve tüm birincil yaptırımların (Kongre tarafından onaylanan yaptırımlar) ve ikincil yaptırımların kaldırılması halinde İran İslam Cumhuriyeti, yüksek oranda zenginleştirilmiş uranyumunu üçüncü bir ülkeye transfer etmeyi kabul edecek.

İran: ABD tarafından müzakerelerdeki taleplerle ilgili çelişkili açıklamalar duyuyoruz

İran Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi, ABD ile müzakerelerde Washington tarafından "çelişkili" açıklamalar geldiğini ve yarın Roma'da yapılacak görüşmelerde ABD tarafının tutumuna göre müzakerelerin devamını değerlendireceklerini söyledi.

Erakçi, bulunduğu Moskova'da İran devlet televizyonuna Rusya'daki temasları ve ABD ile müzakere sürecine ilişkin açıklama yaptı. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'le görüşmesinde İran dini lideri Ali Hamaney'in mektubunu sunduğunu aktaran Erakçi, "Rusya Devlet Başkanı ile görüşmede, bazı bölgesel konular ve uluslararası gelişmeler, özellikle İran ile ABD arasındaki dolaylı görüşmeler, Rusya ile ABD arasındaki müzakereler ayrıntılı bir şekilde ele alındı." dedi. Erakçi, Putin ile görüşmesinin çok iyi geçtiğini ifade etti.

Müzakere yeri tartışması

ABD ile dolaylı görüşmelerin ikinci turuna katılmak amacıyla yarın İtalya'nın başkenti Roma'ya gideceğini aktaran Erakçi, müzakerelerin yeri hakkındaki tartışmalara ilişkin, "Roma görüşmelerin ev sahibi değil, aksine görüşmelerin yeridir. İran ile ABD arasındaki dolaylı görüşmelerin ev sahibi hala Umman'dır. Biz ev sahibinin belirlediği yerde hazır bulunacağız ve arabuluculuk , aracılık etme ve dolaylı iletişim kurma görevi Umman Dışişleri Bakanı ile bu ülkenin hükümetinin sorumluluğunda olmaya devam edecek." diye konuştu.

Erakçi, Rusya ve Çin'in müzakere süreçlerini kolaylaştırmada rol oynayabileceklerini söyleyerek, "Daha önce nükleer görüşmelerde rol oynayan Rusya ve Çin gibi dostlarımız da katkı sağlayabilir." ifadelerini kullandı.

ABD'den gelen farklı açıklamalar

ABD Başkanı Trump'ın Orta Doğu Özel Temsilcisi Steve Whitkoff'un müzakerelerde ABD'nin talepleriyle ilgili farklı açıklamalarının sorulması üzerine Erakçi, "ABD tarafından çelişkili mesajlar duyuyoruz. Ne kastedildiği, ne gibi hedefler içerdiği kendilerine kalmış fakat bizim kanaatimize göre dolaylı diyalog masasında dile getirilenler belirleyicidir." dedi.

İran'ın müzakerelerdeki taleplerinin açık olduğunu söyleyen Erakçi, "Diğer tarafın görüşmelere hem ciddiyet ve görüş istikrarı hem de kararlı adımlarla katılmasını bekliyoruz. Ancak o zaman görüşmeler ilerleyebilir. Cumartesi günü dolaylı görüşmelere ciddiyetle katılacağız ve karşı tarafın da tutumuna göre bu yolda nasıl devam etmemiz gerektiğini değerlendireceğiz." şeklinde konuştu.

Ne olmuştu?

İran ile nükleer anlaşmadan 2018'de tek taraflı ülkesini çeken ABD Başkanı Donald Trump, İran ile doğrudan nükleer müzakere çağrısında bulunan bir mektubu geçen ay İran dini lideri Hamaney'e göndermişti. Mektuba İran, Umman üzerinden yanıt vermişti. İran ile ABD, mektup trafiğinin ardından Umman’da 12 Nisan'da dolaylı görüşmeler yapmıştı. Görüşmeler sonucunda hem İran hem de ABD tarafı müzakerelerin "olumlu ve yapıcı" olduğunu açıklamıştı. Taraflar, 19 Nisan'da yeniden bir araya geleceğini açıklamıştı. Daha önce Umman'da olacağı açıklanan müzakerelerin ikinci turunun İtalya'nın başkenti Roma'da yapılacağı duyurulmuştu.

ABD Başkanı Donald Trump'ın Orta Doğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff, önceki gün Fox News televizyonuna yaptığı açıklamada, İran'ın 2015'teki nükleer anlaşmadaki 3,67 oranında uranyum zenginleştirmesini kabul ettiklerini söylemişti.

Witkoff, daha sonraki açıklamasında ise İran'ın uranyum zenginleştirmesini durdurması gerektiğini ifade etmişti. İran Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi ise nükleer programındaki endişeleri gidermeye hazır olduklarını ancak ülkesinin uranyum zenginleştirme hakkını müzakere etmeyeceklerini belirtmişti.

İran'da zenginleşmiş uranyum oranı yüzde 60

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı'nın raporuna göre, İran son aylarda uranyum zenginleştirme oranını yüzde 60'a çıkardı.

Uluslararası Atom Enerji Ajansı (UAEA), son raporunda, İran'ın son üç ayda yüksek oranda zenginleştirilmiş uranyum rezervlerini önemli ölçüde artırdığını ve bu eğilimin devam etmesi halinde İran'ın uranyum rezervlerinin teorik olarak altı nükleer bomba üretmeye yetebileceği uyarısında bulundu.

Ajansın raporuna göre, İran İslam Cumhuriyeti'nin uranyum hekzaflorür (UF6) formundaki yüzde 60 uranyum rezervleri 92,5 kilogram artarak yaklaşık 275 kilograma çıktı. (Dış Haberler)