Evrensel'in manşeti | Bu korkuyu daha ne kadar yaşatacaksınız?

İstanbul, depremlerle sarsıldı. Türkiye’yi 23 yıldır yöneten iktidarın rant odaklı politikaları, ülkeyi depreme hazırlamadı. 20 milyon İstanbullu dün yeniden beklenen büyük depremin korkusunu yaşadı. Halk dar sokaklara indi, trafik felç oldu, telefon hatları çöktü.

Uzmanlar, İstanbul başta olmak üzere deprem kuşağındaki 50 milyon insanın can güvenliğini sağlayacak acil önlemlerin derhal alınması konusunda yeniden uyardı. İktidarın rant projelerindeki ısrarı, bu uyarıların dikkate alınmadığını bir kez daha gözler önüne serdi.

Sadece 2 yıl önce Maraş merkezli yaşanan depremlerde 50 binden fazla yurttaşını kaybeden Türkiye’nin en büyük kenti İstanbul dün depremlerle sarsıldı. Marmara Denizi açıklarında en büyüğü 6.2 olan depremler İstanbul’u sokaklara döktü. Plansızlık yine esir aldı. Trafik felç oldu, iletişim hatları kilitlendi. Artçı depremler korkuyu daha da büyüttü.

AKP iktidarı ‘Kanal İstanbul’ projesi kapsamında son 2 yılda 60 milyar lira tutarında kamu ihalesi verdi. İnşaat şirketleri ihya edildi. Bu tutar ile İstanbul’da bulunan en az 1.5 milyon adet riskli yapı stoku en az 20 defa yeniden inşa edilebilirdi. Türkiye’de deprem harcamalarının finansmanı amacıyla yürürlüğe konan vergiler ve ÖTV tutarı ile de İstanbul’da riskli binalar 20 kere yeniden yapılabilirdi.

En az stadyum büyüklüğünde olması gereken deprem toplanma alanları ranta açıldı. İstanbul’daki 479 toplanma alanı 77’ye düşürüldü. Toplanma alanları, plazalar ve AVM’lerle işgal edildi. Center, Forum İstanbul ve Meydan AVM gibi yapılar resmi toplanma alanı olarak kayıtlı. Acil ulaşım yollarının yüzde 11’inden fazlası (71 bin 640 km) İSPARK tarafından otoparka dönüştürüldü.

İstanbul’u sallayan deprem her durumda ayakta kalması gereken hastaneleri yeniden gündeme getirdi. İstanbul’daki 1142 aile sağlığı merkezinin (ASM) yüzde 50’si depreme dayanıklı durumda değilken, İstanbul’da sayıları 163’ü bulana özel hastanelerin ise ne durumda olduğu bilinmiyor. Hatay depreminde 2017’de hizmete giren devlet hastanesi çökmüştü.

AKP iktidarı döneminde afet yönetimindeki kilit kurumlar sistematik olarak işlevsizleştirildi. Devlet Planlama Teşkilatı 2011’de kapatıldı. Sivil Savunma Teşkilatı 2009’da AFAD’a devredildi. Kızılay şirketleşme sürecine sokuldu. Tüm yetkilerin AFAD çatısında toplanmasıyla afet yönetimi etkisizleştirildi. 6 Şubat depremlerinde yaşanan felaketin temel nedenlerinden birine dönüştü.

‘Uyarıyoruz ama elle tutulur bir hazırlık yok’

Jeoloji Mühendisleri Odası Başkanı Hüseyin Alan, “6 Şubat’tan beri uyarıyoruz ama elle tutulur hazırlık yok” dedi. Silivri’deki depremlerin Kuzey Anadolu Fayı’nda gerçekleştiğini, Marmara’da kırılmayan segmentler olduğunu vurgulayan Alan, “Daha büyük depremde korkunç kaos yaşanacak” uyarısı yaptı. Deprem Bilimci Dr. Savaş Karabulut ise, “Artçı depremler devam edecek” dedi.

Emek Partisi, CHP, TKP, TİP ve SOL Parti İstanbul İl Örgütleri, art arda gelen İstanbul depremlerinin ardından iktidara tepki gösterdi. “Depreme hazır bir İstanbul için harekete geçelim” çağrısında bulunulan açıklamalarda ortak vurgu, “Deprem değil, hazırlıksızlık öldürüyor. Dayanışmayla örgütlenmeliyiz” şeklinde oldu.

Halkçı dönüşüm ‘hemen’ başlamalı

Uzmanlar depreme dayanıklı kent için acil çözüm önerilerini sıraladı:

Riskli yapı stoku: Çöküşe hazır hale gelen binalar acilen tespit edilmeli ve dönüşüme alınmalı. Mevcut binalar güçlendirilmeli.Katılımcı planlama: Yerel yönetimler, meslek odaları ve halk iş birliğiyle insan odaklı stratejiler geliştirilmeli. Yeni yapılar bilimsel standartlara uygun inşa edilmeli.Jeolojik kontrol: Belediyeler jeoteknik birimler kurmalı. Jeoloji mühendisleri denetim sürecine dahil edilmeli. Meslek odaları denetim yetkisine sahip olmalı.Yapı denetimi: Ticari denetim şirketleri yerine uzman denetçiler getirilmeli. TOKİ ve KİPTAŞ projeleri de denetim kapsamına alınmalı.Altyapı kamulaştırma: Enerji ve iletişim sektörleri acilen kamusal modele dönmeli. (Evrensel)