Dondan etkilenen çiftçiyi şimdi de kuraklık korkutuyor

CHP Niğde Milletvekili ve Tarım, Orman ve Köyişleri Komisyonu Üyesi Ömer Fethi Gürer, Niğde’nin Ulukışla ilçesine bağlı Hüsniye, Ovacık ve Eminlik köyünde çiftçilerle bir araya gelerek sorunlarını dinledi. Çiftçiler, Gürer’e en büyük problemleri arasında sulama suyuna erişim, artan girdi maliyetleri ve yetersiz desteklerin yer aldığını söyledi. 

Gürer, “Yaşanan şiddetli dondan önce fide diken lahana üreticisi dondu. Ekimi geciktiren dondan kurtardı. Mayıs ortasına kadar ekim devam edecek. Don yaşayan üreticinde tarla söküp yeniden ekime yetiştirmek için fide desteği bekliyor. Bu arada dondan önce ekim yapan ve tarlada ürünü donan lahana üreticilerine tespit için gelen görevliler donan ürüne rağmen bahçe ürünleri dışında sigorta yoksa destek verilmeyeceği söylemişler. Bu durumda çiftçi ‘Böyle bir karar varsa biteriz’ dedi, konuyu takip ediyoruz” dedi.

Gürer, erken ekilen pancar ve lahana tarlaları don ile üretim olanağı kalmasa da mayıs ayı ortasına kadar yeniden ekim olanağı olduğu için acil hasar tespiti yapılarak üreticiye tohum, fide gübre desteği sağlanması için Bakanlığa çağrı yapan Gürer, ekili arpa tarlalarında kısmı sararmalar olsa da ürünün kendini kurtarmasının beklendiğini belirtti.

Yer altı suyu tükeniyor

CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, “Ülkemiz son yılların en kurak dönemini yaşıyor. Kuraklık ile ortaya çıkacak sorunlar beklenirken çiftçiyi don vurdu. Kuraklık yer altı sularının da çekilmesine neden oluyor. Son yıllarda yer altı suları daha derine indi” dedi.

Gürer “Ülkemizde TMO verilerine göre; 2025 su yılı yağışları normali ve geçen yıl yağışlarının altında seyretmektedir. 1 Ekim-31 Mart 2025 kümülatif (6 aylık) dönemde ise 250,2 mm yağış gerçekleşirken, normali 374,3mm (1991-2020) ve geçen yıl 405,9 mm’dir. Yağışlarda normaline göre yüzde 33, geçen yıl yağışlarına göre yüzde 38 azalma gerçekleşmiştir. Türkiye geneli su yılı yağışları son 65 yılın en düşük seviyesine inmiştir.

Yağışlar; İç Anadolu’nun orta kesimleri, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin güneyi, Osmaniye, Hatay, Hakkâri ve Van çevrelerinde normaline göre yüzde 60’ın üzerinde azalma, Düzce, Kastamonu, Sinop, Samsun, Ordu, Giresun ve Trabzon çevrelerinde ise yer yer yüzde 60’ın üzerinde artma gösterdiği yetkililerce saptandığı açıklandı” dedi. Gürer, don gibi kuraklığın da çiftçi için önemli bir sorun olduğunu ve Niğde’de yer altı sularının daha derine çekildiğini belirtti.

Gürer, “Niğde’de patates, lahana, pancar, domates gibi ürünler su ister. Niğde lahana üretiminde ülke ikincisi olan ihracat için erken ekim yapılan bölge. Suda sorun yaşarken bu kere tarlalarda fideler dondu. Turşuluk lahana üretimi için 15 Mayıs’a kadar fide dikimi süreci var. Dondan önce eken mağdur oldu. Dondan sonra ekime başlayan ise üretimden umutlu. Don ile donan tarlalar TARSİM’de olsun olmasın saptanıp fide ve gübre desteği verilerek yeniden fide dikimi sağlanarak üretim kaybı önlenir. İkinci dikim girdi maliyetleri ikiye katlaması demektir. Bu nedenle derhal zararları karşılanmalıdır. Bunun yanında tarımsal sulamada giderek su varlığı oluşan çekilme bölgede sulu tarımı tehdit eder noktaya doğru gitmektedir” dedi.

Gürer, çiftçilerle yaptığı görüşmede don ile oluşan sorunlar yanında bölgede sulama suyunun giderek daha çok soruna dönüştüğünü anlattıklarına işaret etti. Üreticiler, “Yağışların az olmasından dolayı geçen yıldan itibaren yeraltı sularımızda azalma başladı. Geçen yılın sonunda boşa çıkan kuyularımız oldu. Bu yıl biraz yükselme olduysa da su kullanıldıkça tükeniyor. Eskiden 5-10 metreden su çıkardı, şimdi 150 metreye indi. Ancak bu taş üzerinde su yok. Şu anda dört kuyuyu birleştirerek bir tarlayı sulamaya çalışıyoruz” diye konuştu. Gürer “Kuraklık farklı bölgelerde de hissediliyor. Yağışların yeterli olmaması sorunu giderek daha da derinleştirecek” dedi.

‘Zarar ediyoruz ama başka bir işimiz yok’

Bir üretici “Elektrik gideri, geliri karşılamıyor ama yapacak başka iş yok. Geçen yıl kornişon salatalık ektik, günlük işçilik masrafımız vardı. Ürün topladık, sattık ama zarar ettik. Buna rağmen yapacak başka işimiz olmadığı için üretime devam ediyoruz” dedi.

Ömer Fethi Gürer, turşuluk lahana üretiminde geçen yıl üretimde yaşanan sıkıntıları sorduğu

bir üretici, “Fiyatlar dipteydi. Geçen yıl zarar ettik ama yine de üretmeye devam ediyoruz. Bu yıl su konusunda umutlu değiliz. Ürün gelişirse su çok önemli; bu ürün üç-dört günde bir sulama gerektiriyor” dedi.

Gürer, Bor’un köylerinden Kaynarca ve Ulukışla ilçesi Eminlik, Hüsniye, Ovacık gibi bölgelerde lahananın önemli bir üretim merkezi olduğunu belirterek, “Buradaki üreticiler hem turşuluk hem de yemeklik lahana üretiyor. Ancak üreticilerimizin karşılaştığı maliyetler giderek artıyor” diye konuştu.

Don zararı ve artan girdi maliyetleri

Bölgedeki don olaylarının çiftçiye büyük zarar verdiğini belirten Gürer, özellikle bahçe ürünlerinde ciddi kayıplar yaşandığını söyledi:

“Zirai don, bahçe ürünlerinde ve sert çekirdekli meyvelerde büyük zarara yol açtı. Ancak tarlada ekili ürünler Nisan sonu ve mayıs ayında ekildiği için bu sezon kısmen kurtarıldı. Çiftçilerimiz doğru desteklendikleri takdirde üretime devam etmeye kararlı.”

Üretici ise artan girdi maliyetlerine dikkat çekerek, desteklerin yetersiz olduğunu belirtti: “Taban gübresi fiyatı geçen yıla göre verilen destekten daha fazla arttı. Gübre, tohum, ilaç, mazot her şeye zam geliyor. Üretici ürettiği ürünün girdi maliyetlerini karşılayamıyor. Aracılık sistemi ise bu durumdan avantaj sağlıyor.”

'Niğde tarım için önemli bir şehir ama destek verilmiyor'

Niğde’nin tarımda önemli bir yere sahip olduğunu belirten Gürer, “Niğde, patates, fasulye ve çavdar üretiminde Türkiye birincisi. Lahana üretiminde ise ikinci sıradayız. Ancak çiftçilerimiz yeterli destek alamıyor. Bu durum gençlerin tarımdan uzaklaşmasına neden oluyor. Gençlerin bu sektöre yönelmesi için daha fazla teşvik sağlanmalı” diye konuştu.

Gürer, lahananın hibrit türlerinin dondan etkilendiğini ancak geç ekimlerle sezonun kurtarılmaya çalışıldığını belirterek, “Şimdi bu lahanaları stil olarak ekiyorsunuz ve turşuluk olarak fabrikalara veriyorsunuz. Ancak bu süreçte yeterli destek almanız gerekiyor. Şu anda sadece tarla desteği ve mazot-gübre desteği alıyorsunuz. Bu yeterli değil” dedi.

Çözüm için daha fazla destek gerekli

Çiftçilerin üretimi sürdürme konusundaki kararlılığına da vurgu yapan Gürer, "Çiftçimiz üretmek istiyor. Traktörü olan, tarlası olan herkes üretimin içinde kalmayı hedefliyor. Ancak üreticinin ayakta kalabilmesi için yeterli destek sağlanmalı. Don erken ekilen tarla ürünlerine verdiği zarar da karşılanmalı. Lahana ve pancar gibi yeniden ekim olanağı olan tarla bitkileri için üreticiye acil destek verilmelidir” dedi.

Çiftçilerin yaşadığı sorunlar, sulama suyu yetersizliği, don olayları ve artan girdi maliyetleri gibi birçok başlıkta çözüm beklediğinin altını çizen Gürer, tarım sektöründe sürdürülebilirlik ve çiftçilerin desteklenmesi yönünde atılması gereken adımların önemine dikkat çekti. (Ekonomi Servisi)