İlle de çocuk işçi olsun!

Vural Nasuhbeyoğlu
[email protected]

AKP iktidarı ve Milli Eğitim Bakanlığı (MEB), öğrencileri (çocukları) patronlara bedava iş gücü olarak sunmak için ara vermeden çalışıyor. Bu kez hedefte Roman gençler var. İzmir’de Bornova İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü, Roman çocukları mesleki eğitim merkezlerine (MESEM) yönlendirmek için kampanya başlattı. ‘Roman vatandaşlara yönelik strateji belgesi’ başlığıyla duyurulan kampanyayla Roman çocuklarına ‘MESEM’e katıl, işe başla’ çağrısı yapılıyor.

İlk hedef 100 Roman genç

Projenin özel hedefleri arasında, MESEM kayıtlarını artırarak 3 ay içinde en az 100 Roman gencin programa dahil edilmesini sağlamak ve ‘Roman kültürüne uygun meslekleri’ teşvik etmek gibi başlıklar yer alıyor. Uygulama bölgesi olarak ise Bornova’da Roman vatandaşların yoğun yaşadığı Mevlana, Kızılay, Ergene, İnönü ve Çamkule Mahallelerinde bulunan ortaokul müdürlükleri ve meslek liseleri belirlenmiş. 

Kayıt yaptırana hediye var

Projenin hedef kitlesi ise 15 yaşından gün almış, en az ortaokul mezunu, işsiz ve eğitimsiz Roman gençler olarak tarif ediliyor. Proje süresi, 3 ay (pilot uygulama), 12 ay olarak tanımlanmış. Roman mahallelerinde ‘meslek günü’ tanıtım etkinliklerinin yanı sıra mobil MESEM tanıtım ekiplerinin Roman mahallelerine giderek, MESEM tanıtımı yaparak kayıtları yerinde almasının sağlanacağı ve 1-2 günlük meslek deneme atölyeleri kurulacağı belirtiliyor. Bunun için de kuaförlük kursuna katılanların birbirlerinin saçlarını kesmesi, aşçılık etkinliğinde yemekleri satma imkanı verileceği belirtilirken kayıt olan gençlere de teşvik edici hediyeler (market ve kırtasiye çekleri) verileceği ifade ediliyor.  

Projeye sahada rağbet yok

Proje kapsamında Bornova’da nisan ayı içinde Doğanlar Hacı Yaşar Kandur, Şehit Mustafa Nerkis, Kars Halil Atilla, Ergene ve Çimentaş Ortaokullarında toplantılar yapıldı. Projede yer alan bir öğretmen, projeye ayrımcı olduğu için karşı çıktıklarını ama bu itirazlarının dikkate alınmayarak projenin hayata geçirildiğini aktardı. Öğretmen “Proje dahilinde belirlenen okulların hiçbirinde yapılan toplantılar öğrenci ve velilerin ilgisini çekmedi. Sadece Doğanlar Hacı Yaşar Kandur Ortaokulunda toplantıya birkaç Roman öğrenci katıldı, bu öğrenciler de MESEM’e kayıt olmak istemediler” dedi.

‘MESEM-Koçum’ hizmeti

‘MESEM’e katıl, işe başla’ sloganıyla MESEM’e kayıt olan Roman gençlerin sürece uyum sağlaması için de kayıt sonrası yapılacaklar da şu şekilde sıralanıyor: “Oryantasyon atölyeleri düzenlenecek. İlk 20 kayda ücretsiz kırtasiye, yemek ve yol desteği sağlanacak. MESEM-Koçum faaliyetiyle kayıt olan öğrencilerimize birebir koçluk hizmeti verilecek. MESEM’den mezun olan Roman gençlerin doğrudan işe yerleştirilmesini sağlamak için de yerel esnaf ve işverenlerle iş birliği yapılacak.”

Roman kültürüne uygun meslek ne demek?

Pilot projenin 1 yıl içinde sürdürülebilir hale getirilmesinin yanı sıra MESEM müfredatına ‘Roman kültürüne uygun meslekler’in entegre edilmesi de var. Ayrımcı bir dille ifade edilen ‘Romanlara uygun meslekler’ ile neyin kastedildiği ise belirtilmiyor. Öte yandan özel sektörle, Roman gençler için ‘girişimcilik destek merkezi’ kurularak Roman vatandaşların mesleki eğitime yönelik ilgisinin artırılması hedefleniyor.

İstihdam esnaf ya da KOBİ’de 

Projenin ortakları arasında; Bornova İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü: Programın ana yürütücüsü, Kaymakamlık ve ilçe milli eğitim müdürlükleri: Yerel koordinasyon, İŞKUR ve KOSGEB: İş garantili meslek eğitim desteği için yer alıyor. Sanayi ve ticaret odaları: İş gücü ihtiyacına göre mesleki eğitim şekillendirme, Büyük ölçekli şirketler: İş garantili MESEM programlarına destek, KOBİ ve esnaf işletmeleri: Roman gençleri işletmede mesleki eğitim ve istihdam programları için seçilmiş durumda.

3 milyonu aşkın çocuk eğitim dışında

MEB’in 2023-2024 yılı istatistiklerine göre Türkiye’de ilkokul çağında 223 bin, ortaokul çağında 500 bin ve lise çağında tam 797 bin çocuğun hiçbir okulda kaydı yok. Bu çocuklara MESEM ve açık öğretime kayıtlı olanlar da eklenince bu sayı 3 milyonu geçiyor.  Ama MEB bu çocukları okula kazandırmak yerine, okul dışına düşen çocukları MESEM’e kaydederek patronlara bedava sunduğu çocuk ve ucuz iş gücünü artırmak için projeler yapıyor.

12 yılda 764 çocuk çalışırken öldü

2024 yılında TÜİK verilerine göre 15-17 yaş arasında çalışan çocukların oranı yüzde 24.9’a ulaştı. 2020’de bu oran yüzde 16 idi. 4 yılda çalışan çocuk oranı yaklaşık yüzde 9 artmış. Yani bu yaş grubunda her 4 çocuktan 1’i çalışıyor. Resmi verilere göre Türkiye’de kayıtlı 970 bin çocuk işçi var. İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi (İSİG) verilerine göre Türkiye’de nisan 2025’te 5 çocuk işçi, 2025’in ilk 4 ayı bitmeden de 29 çocuk çalışırken can verdi. Son 12 yılda ise en az 764 çocuk iş cinayetinde hayatını kaybetti. Çalışırken yaralanan, uzvunu kaybeden çocuk işçi sayısı ise bilenemiyor.