EMO Başkanı Avrupa'daki elektrik kesintilerini değerlendirdi: Teknik önlemler yeterince dikkate alınmamış

Elektrik Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkanı Mahir Ulutaş, İspanya ve Portekiz'deki elektrik kesintine dair yaptığı değerlendirmede, "Kesintiyi çöküşe dönüştürenin, sistem stabilitesini sağlayacak teknik önlemlerin yeterince dikkate alınmamış olması ve sistem operatörünün sürece gereken hızla müdahale edememesi olduğu söylenebilir" dedi.

İspanya ve Portekiz'de hayatı durduran elektrik kesintilerinin tamamen sona erdiği belirtilirken İspanya'da 15 saatlik ani elektrik kesintisinin ardından hayat normale dönmeye başladı.

Elektrik Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkanı Mahir Ulutaş, krize neden olan elektrik kesintisini değerlendirdi

Mahir Ulutaş, değerlendirmesinde, "Kesintiyi çöküşe dönüştürenin, sistem stabilitesini sağlayacak teknik önlemlerin yeterince dikkate alınmamış olması ve sistem operatörünün sürece gereken hızla müdahale edememesi olduğu söylenebilir" ifadelerini kullandı.

Mahir Ulutaş'ın açıklamaları şöyle:

"İspanya, Portekiz ve Fransa'nın bazı bölgelerinde 28 Nisan 2025 tarihinde meydana gelen büyük elektrik kesintisinin olası kök nedeni konusunda henüz belli bir netlik yoktur ve tespitinin zaman alacağı söylenebilir.

Bununla birlikte yetkililer tarafından olası nedeneler olarak atmosferik faktörler ve teknik şebeke arızaları dillendirilmektedir. Sabotaj veya siber saldırı gibi olasılıklar gündeme gelse de, bu ihtimaller yetkililer tarafından reddedilmiştir.

Kesintinin olası nedenleri

1 - Atmosferik Olaylar: Portekiz'in ulusal şebeke operatörü REN, kesintinin aşırı sıcaklık değişimlerinin neden olduğu "indüklenmiş atmosferik titreşimler" nedeniyle yüksek gerilim hatlarında senkronizasyon bozulmasına yol açtığını belirtmiştir.

Atmosferik sıcaklıklardaki büyük değişimlerin elektrik sistemlerine getirdiği riskler, bu ölçekte sorunların ortaya çıkması nadir olsa da, teknik olarak imkansız değil. Bu durum, şebekede zincirleme arızalara neden olmuş olabilir. Diğer yandan sıcaklık veya rüzgar gibi atmosferik koşulların etkisiyle hatlarda eğilme veya hatlar arası kısa devreler de meydana gelmiş olabilir.

2 - Frekans Dengesizliği: Enerji arzının talebi karşılayamaması, otomatik yük kesme ve şebeke çöküşlerine yol açmış olabilir.

İspanya başbakanı Sanchez, ülkenin beş saniyede 15GW elektrik üretimi kaybı yaşadığını, bunun da ulusal talebin yüzde 60'ına denk geldiğini söyledi. İspanya'nın şebeke operatörü REE ise, domino etkisine yol açan şeyin Fransa ile olan bağlantı arızası olduğunu söyledi.

Bir yetkilinin açıklamasına göre "Güç kaybının boyutu, Avrupa sistemlerinin başa çıkmak üzere tasarlandığından çok daha fazlaydı ve İspanyol ve Fransız şebekelerinin bağlantısının kesilmesine neden oldu, bu da İspanyol elektrik sisteminin çökmesine yol açtı.

3- Diğer yandan kesintinin ana nedeni olmasa bile kesintiyi bir çöküşe dönüştürebilecek bir başka etken daha not edilmeli. İspanya bilindiği üzere yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik üretiminde dünyada lider ülkelerden birisi.

Geçtiğimiz yıl İspanya açısından yenilenebilir enerji üretimi için tarihsel olarak rekor bir dönemdi ve kullanılan tüm elektriğin %56'sını oluşturuyordu. 2030'a kadar bu oranın %81'e kadar yükseltilmesi hedefleniyor.

Bu değişim aynı zamanda kendi zorluklarını da beraberinde getiriyor. Dünyadaki her ulusal şebekenin, dağınık yenilenebilir üretimi birbirine bağlamak ve dengeli olmasını sağlamak ve dağıtım sistemlerini renove etmesi için ciddi bir yatırıma ihtiyacı olacağı açık.

Şebekenin, çok fazla üretimle aşırı yüklenmemesi veya çok az üretimle kısa kalmaması için sürekli yönetime ihtiyacı vardır. Frekans normal aralığın dışına çıkarsa elektrik santralleri otomatik olarak kapanır.

Hidroelektrik, doğalgaz ve kömür santralleri gibi konvansiyonel enerji santralleri, elektrik üretmenin yanında ihtiyaç duyulduğunda motor görevi de görebildikleri için şebekenin frekansı yönetmek için onlarca yıldır standart teknoloji olmuştur.

Bu anlamda güneş ve rüzgar gibi yenilenebilir enerjiler bu imkandan yoksun oldukları için, enerji depolama sistemlerine ya da “freewheel” gibi şebeke düzeyinde frekansı dengeleyici ek yatırımlara ihtiyaç duyarlar.

İspanya’nın hızlı bir YEK dönüşümü yaparken bu temel gerçek konusunda gereken adımları atmadığı görülüyor.

Teknik önlemler yeterince dikkate alınmamış

Sonuç olarak kesintinin ana nedeni zaman içinde netleşecek olmakla birlikte kesintiyi çöküşe dönüştürenin, sistem stabilitesini sağlayacak teknik önlemlerin yeterince dikkate alınmamış olması ve sistem operatörünün sürece gereken hızla müdahale edememesi olduğu söylenebilir.

April 29, 2025

(Haber Merkezi)