74 yıl geçti. Giden sadece yıllar oldu.

Dile kolay tam 74 yıl geride kaldı. Dersim halkına yapılan zulüm, uygulanan asimilasyon, yaşatılan sürgün Dünya tarihinde önemli bir yere sahip.

Dünya her zaman belirli dönemlerden geçmiştir. 18. ve 19. Yüzyıl aydınlanmalarla ve tür tür düşünce akımlarına sahne olurken, 20. Yüzyıl bağımsızlıklara ve savaşlara, I.Dünya savaşından sonra da faşist ülkelerin kendi halklarına karşı yapdığı kıyımlara neden olmuştur. Almanya da Hitler önderliğinde Naziler ‘’sarışın, mavi gözlü’’ alman ırkını yükseltmek için milyonlarca insanı katletmiştir. İspanya da franco diktatörlüğü yüzünden binlerce masum halk katledilmiştir. İtalya da faşist diktatör Mussolini. O dönem Avrupa ve Dünya’ya kendi halklarını katlederek meydan okuyan bu ülkeler II.Dünya savaşının da başlamasına öncülük etmiştir.

Avrupa da yükselen bu ‘’ırkçı’’ yaklaşım yeni kurulmuş Türkiye Cumhuriyetinde’de ‘’tek dil, tel bayrak, tek kültür’’ anlayışı olan resmi ideoloji ile Doğu ve güneydoğu da harekatlara başlamıştır. Her şey apaçık ortadadır. Meclisin aldığı kararlarla Dersim harekatı başlamıştır.

*Dersim Harekatı’nın başlarken hükümetin stratejik olarak dört temel aşamayı planlamıştır. Bunlar:

1-Hazırlık

2-Tenkil

3-Sürgün

4-Asimilasyon

Bu dört temel unsur etrafında harekatlar başlamıştır. 1937-1938 dersim harekatının başına ise Korgenaral Hüseyin Abdullah Alpdoğan geçmiştir. Alpdoğan, munzur suyunu kana bulayan bir paşa olarak devlet yetkilileri tarafından onurlandırılır.

Devlet kara’dan ve hava’dan Dersim’i bombalar. İlk harekatta 1937’de Mustafa kemal’in manevi kızı, ilk kadın pilot olan Sabiha gökçen, harekâtta Dersim’i adeta yağmur gibi bombalar.

Katliyam sırasında ‘’devlet’’ kimseye acımaz. Kim ayakta ise onu kurşunlar. Çocuk, kadın, yaşlı hiç kimseyi ayırt etmeden, büyük bir nefretle bir halkı yok etmeyi istemektedir. Bu kanlı bastırmalarla yıllardır süren ‘’dersim sorunu;’’ çözülecek umuduyla herkes katledilir. Yüzlerce kişiyi mağara tıkayıp bombalamadan, uçurumlardan nehire insanları topluca atılmasına, gebe kadınların kafaları kesilerek top oynanmasından, tecavüzlere… Yediden yetmişe toplu kıyımlara…

**Dönemin TSK askeri Haydar Dede ‘’ Şimdi şöyle kol kola taktılar. 500-600 kişiyi ağır makineli tüfeklerle şöyle öldürüp, Harçik ırmağına attılar.’’ Dönemin bir başka askeri Eskeri akyol ise ‘’ Yukarı Kutudere'de ceset kokusundan durulmuyordu. İnsanları öldürüp atmışlardı, öldürüp atmışlardı. Böylesine felaket görülmemiş. Askerler Allah'ın emrine karşı geliyordu haa..’’ Dönemin askeri tanıklarının açıklamaları bu yönde.

Dersim halkı bu kıyımlara inanamadı. Daha doğrusu inanmak istemedi. Dersimliler bu kıyımdan sonra Tanrı’ya sitem ettiler. Halk buna inanıyordu ‘’Bunu hiçbir insanoğlu yapmaz. Biz sana ne ettikte tanrım sen bizi böyle cezalandırdın.’’

Barış, demokrasi ve özgür toplum için, geçmişle yüzleşilmesi gerekir. Günümüz Türkiyesi hâlâ 74 yıl önceki gibi. CHP’yi eleştiren, belgelerin açıklanmasını isteyen AKP hükümeti 1930’ların CHP’si gibi bugün kıyımlar yapmaya, tutuklamalar yapmaya devam ediyor. AKP iktidarlığı boyunca ölen Türk askeri ve Kürt gerillaları toplam 3.500 civarında. AKP döneminde ortalama günde bir insanın öldüğü günler geçiriyoruz. Yüzlerce faili meçhul cinayetler 30’lardaki gibi olmasa da devam etmektedir. Son bir haftada 300 kürt tutuklanarak cezaevlerine gönderildi… Basın önündeki engeller sınır tanımak bilmiyor. Basılmamış kitapların toplatıldığı bir ülke haline geldik. Ceylan’ların füzelerle öldürülmesinden, Uğurların yaşından çok kurşun yemesine tanıklık eder hale geldik. Konuşunca da cezaevine giren bir toplum olduk.

Karşılaştırmaları yapdığımızda katliıl geçmesine rağmen, hâlen de devletin resmi politikası değişmemiş. Hâlen de asimilasyonlar, sürgünler, baskılar devam etmektedir. 30’ların CHP’si 2000’lerin AKP’si. Tıpkı Franco, Mussolini, hitler tarzı tam gaz ilerlemeye devam etmektedir. O yüzden biz bugün unutmamalıyız. Hafızamızın unutturulmasına karşı hergün ‘’unutmamak’’ için uyanıp, hesap sormalıyız…

*Kara Vagon Belgeseli / Özgür Fındık

**Osmanlıdan Türkiye Cumhuriyetine Dersim / Cafer Demir