Erbil’in tuhaf erkeğinden notlar
Edebiyatımız en usta yazarlarından Leyla Erbil 82 yaşında yaşama veda etti. Leyla Erbil edebiyatımıza yenilikler getiren bir yazarımızdı. Yeni bir biçem ve yeni bir biçim... Son iki anlatısını şiirsel düzyazı olarak yazan Leyla Erbil, öykü, deneme ve romanlar yazmıştı. Hiçbir edebiyat ödülüne katılmayan Leyla Erbil, örg
2002 yılında üyesi olduğu PEN Yazarlar Derneği tarafından Nobel Edebiyat Ödülü’ne; “ Türk dili ve edebiyatına egemenliği, insana, hayata ve dünyaya karşı sorumlu aydın tavrı” vurgulanarak aday gösterilen Leyla Erbil, “ Tuhaf Bir Erkek” başlıklı son kitabında da bu belirtilen tutumunu, ülkemizin son 60 yıllık tarihi olaylarını anlatısına konu ederek sürdürdü.
Okuyanı sarıp sarmalayan bir dil, özellikle son kitaplarında görülen neşeli, eğlenceli, alaycı bir anlatım. Ülke tarihine, edebiyatına, siyasetine hakim gerçek bir entelektüel. Karşı çıkmasını bilen, boyun eğmeyen, güçlü bir kadın. Yalnız yazmayan, aktif olarak mücadelenin içinde, önünde yer alan kadın. Hem açlık grevleri-ölüm orucu sürecinde, hem de 1 Mayıs Meydanı’na gaz bombalarına karşı direnerek yürüyen kitle içerisinde yer alan kadın...
Dilin alışılmış sözcük kalıplarını zorlayan, sözcükleri adeta dans ettirerek anlatan Leyla Erbil’in ‘ Tuhaf Bir Erkek’ kitabında yer verdiği olguları sıralarsak anlatısının ne kadar güncel, ne kadar insanlarımıza ve hayatımıza dair bir anlatı olduğu daha iyi anlaşılacaktır.
ALANLARDAN ROMANA YANSIYANLAR
‘... öyle bir kırmızı ki/ Yalçın Küçük’ün/ atkısı renginde/ dünyanın bütün işçileri birleşin diye dolaşan/ firar ederek / Silivri cezaevi’nden/ f tipi/ f tipi ne demekti/ kimse bilmezdi/ zeyyat’a sorduğumda/ insansız dediydi/ deli olsunlar diye/ tıkarlar oraya muhalifleri...”(s.10-11)
( gorgo-diktatör) “... bugün yine yüz kişiyi gözaltına aldırmış/ mapusanelerde bir ranzada yirmi dört kişi / ah kardeş dile kolay/ münavebe ile uyuyorlarmış evlatlarımız/ aç karnına yerlerde...”(s. 18)
“... c.ertesi anneleri/ kaybedilen/ oğullarının/ kızlarının acısını/ bekliyor/ galatasaray’da/ mekteb-i sultaninin/ muhkem/ içeriye de dışarıya da / kimseyi sızdırmayan/ olağanüstü/ kültürümüzün/ bekçi kapısının/ dibinde oturarak...”( s.80)
“...aptullah ve arkadaşları / toplandı/ erdal eren’i / 17’sinde katleden/ cellat/ saltanat sürüyor...” ( s.86)
“...şakir ve 13 arkadaşı/ yakalandılar/ işkencede öldürüldüler/ kapıları işaretlenmişti/ öldürülecekleri belliydi/ sağ kalanlar/ protestoya katıldık/ çoğumuz biber gazından zehirlendik/ kimimiz hastanede öldük/ kimimiz yolda/ kimimiz sağ kaldık/ kalanlar/ sokağa çıktık / “tükenmeyiz ölmek ilen”/ diye pankartlarla yürüdük/ biber gazı tazyikli su/ evlerimize kaçtık...” (s. 100)
“... /gorgo/ taksim 1 mayıs alanı’na toplandığı/ o muhteşem günü de unutmamalı/ anıtın çevresine sığışamayanları/ taksim gezisine kovalattı/ ve unsurlarıyla/ bir hamlede kuşattı çevreyi/ .../ coplar zehirli gazlar/ ardından basınçlı sular/ .../ taksim alanı’ndaki heykelin / yerine dikilen/ avm kulesinin tepesinden/ .../ bağırdı gorgo/ sizi değiştirene kadar/ başınızdayım/ istediğim biçimde/ yoğurup/ istediğim inanca / getirene kadar ...”( s.48-49)
ACILARA KARŞIN UMUDUN SESİ
Şu son alıntıyı okuyup Leyla Erbil’in “Tuhaf Bir Erkek” kitabının ne zaman yazılıp yayımlandığını merak edenler olduysa eğer, Kitabın, 2011-2013 arasında yazıldığını ve Nisan 2013’te yayımlanmış olduğunu ifade edelim. Tuhaf Bir Kadın, Gecede, Hallaç, Karanlığın Günü, Mektup Aşkları, Kalan gibi edebiyatımızda iz bırakan eserlerin yazarı olan Leyla Erbil, bütün acılara karşın umudun seslendiricisiydi.
Tuhaf Bir Erkek kitabının arka kapağına alınan sözlerle bitirelim:
“... bütün acılara karşın/ hayat/ içimize bir nota bırakır ya/ en bitik günümüzde/ direnme notasını/ bir zarfa mı koyar/ bir deniz çırpıntısıyla mı / savurur/ yüzümüze/ neşe üşüşür hayatımıza/ birden/ güç aşılar/ iyi güçtür/ başeğdirmeyen/ umut/ altın kafesinden/ çıkıverir/ dolaşır tepemizde...”(s.60)
