‘Mezarı Olmayan Kadın’ı okurken

Yazar, çevirmen ve senarist Assia Djebar (1936), Cezayir’in özgürlük savaşına katılmakla yetinmeyen aydınlardan. Politik mücadeleyi sürdürmesi ona uzun bir sürgünü (Tunus, Fas ve Fransa’da) yaşatmış. Türkçe’ye çevrilmiş bir romanı var: Mezarı Olmayan Kadın (çeviri Olcay Geridönmez). Evrensel Basım Yayın’ın bastığı bu roman Arap kadınının ülkesiyle birlikte özgürleşme uğraşısının da belgeseli sayılabilir.

Geçtiğimiz günlerde yitirdiğimiz. Henri Alleg (1921–2013) Cezayir için savaşan bir başka komünist aydın. İşkence tezgâhındaki binlerce Cezayirlinin arasındaki sayısı az sayıdaki Fransızlardan biri olan gazeteci Henri Alleg, işkencede “bilmiyorum” yerine , daha sert bir cevap verdi: “Size söylemeyeceğim!...”

Alleg’in bu süreci anlatan “Sorgu”su (Evrensel Basım Yayın), önce yasaklandı ardından, birçok dile çevrildi ve Fransa’da da on binlerce satıldı.

Fransa, sömürgesi Cezayir’de başlayan ulusal kurtuluş savaşını bastırmak için her yola başvurdu. Bu sürecin kahramanlarından kadın direnişçi Süleyha, Mezarı Olmayan Kadın’da kadın bakış açısından anlatılıyor. Assia Djebar’ın kitabı yalnız Süleyha için değil, mezarsız bırakılan özgürlük savaşçılarının tümü için bir anıt.