‘Sabah Yıldızı’ neden kayboldu?

Sanki hain tuzaklar kuranları alaya alırcasına bu sözleri bir not defterine yazan Sabahattin Ali’den; ailesinden, kızı Filiz’den ayrılarak yurt dışına kaçmaya karar verdikten ancak  9.5 ay sonra haber alındı. 12 Ocak 1949 günlü gazetelerde üç sütuna ‘Sabahattin Ali öldürüldü’ Bu kaçış esnasında  katledilen Sabahattin Ali’yi öldüren eski asker cinayeti milli duygularla işlediğini itiraf eder. Fakat gerçek böyle midir?

Bu soruyla yola çıkan ‘Sabah Yıldızı Sabahattin Ali’ adlı belgesel filmin çekimleri sürüyor. Çocukluğunda komşuları tarafından “Sabah Yıldızı” diye çağrılan Sabahattin Ali’nin yaşamı ilk defa kapsamlı bir filme konu oluyor. Yönetmenliğini Metin Avdaç’ın yaptığı belgesel 2010 temmuzunda Kırklareli’de Sabahattin Ali’yi Anma Günleri’nde “motor” dedi. Ali’nin ölüm yıldönümü olan 02 Nisan 2012’de tamamlanması beklenen Filmin Yönetmeni Metin Avdaç, “Aldırma Gönül” başta olmak üzere Sabahattin Ali’nin bir çok şiirini besteleyen Ali Kocatepe, yakın arkadaşlarından Rasih Nuri İleri ile İFSAK’ta yaptıkları basın toplantısında bir araya geldik.

“Işığımızın Emekçileri”, “Torakçılar”, “Beyaz Saray”  ve son olarak “Altın Madeninden Altın Mikrofon”a adlı belgesellerinizi biliyoruz. Sizi Sabahattin Ali’yle buluşturan nedenlerden bahseder misiniz?

‘Sabah Yıldızı Sabahattin Ali’ filminin danışmanlarından biri olan İsa Çelik’le yaptığımız bir sohbet esnasında ortaya çıktı aslında. İsa’ya, Sabahattin Ali’nin bir belgesel filmi olup olmadığını sordum. TRT ve bir çok özel kanal Türkiye edebiyatına emek harcayan yazarlarımız, şairlerimiz ve aydınlarımız için belgesel çekiyor. Fakat bunlar bir film genişliğinde ve derinliğinde olmuyor. İsa Çelik, Sabahattin Ali’nin belgesel filmi olmadığını söyledi. Ardından da  uyardı, “Eğer bunu yapmak istiyorsan bil ki bu zor ve ciddi bir iştir. Ben zor ve ciddi olanı severim”. Bu sözler üzerine başladım.

Sabahattin Ali’nin izlerini sürmeye nerede başladınız?

İlk çekimimize Kırklareli’de Sabahattin Ali’yi Anma Günleri’nde başladık. Orada yazarın bir büstü yapılmıştı. Temmuz 2010’da ‘motor’ dedik.  Bugüne kadar yaklaşık 18 kişiyle röportaj yaptık. Evinde saklandığı, son mektuplarını emanet ettiği arkadaşı Rasih Nuri İleri, kızı Filiz’i emanet ettiği Halet Çambel, öğrencisi Kemal Bekir, arkadaşları Ziya Şav, Mücap Ofluoğlu, Rıfat Ilgaz’ın oğlu Aydın Ilgaz, Murat Belge ve Hıfzı Topuz gibi Sabahattin Ali’yi ve yaşadığı dönemi anlatabilecek  araştırmacı yazarlarla ve akademisyenlerle görüştük.
Almanya’da, Berlin’de, Postdam’da  Sabahattin Ali’nin okuduğu okulda çekimler yaptık. Kürk Mantolu Madonna romanının yazıldığı ve romanda anlatılan mekanlarda bu çekimlerimiz devam etti. Filmde bu mekanlardaki çekimleri öykü ve şiirlerinden  alıntılarla gerçekleştirdik.

Çekimleriniz bundan sonra nerelerde devam edecek?

Sabahattin Ali’nin doğduğu yer olan Bulgaristan, öğretmenlik yaptığı Ankara, Sinop, Yozgat, Konya, Aydın, Balıkesir, Edremit ve İstanbul’da okuduğu okul ve yattığı hapishanelerde çekimlerimize devam edeceğiz.

Tüm bu çalışmalarda sizdeki Sabahattin Ali’nin yeri nedir?

Sabahattin Ali bir aşk adamı. Bu ülkenin mücadeleci bir aydını. Bu ülkenin edebiyatına büyük emekler harcamış bir yazar. Keşke onunla birlikte yaşasaydık... Bu belgeselin amacı Türkiye’yi önyargılardan kurtarmak. İnsanlara Sabahattin Ali’yi anlatmak. Hrant Dink gibi ön yargılara boğulmak istenen aydınlarımıza, yazarlarımıza da yer vereceğiz.

ŞARKILARDAKİ SABAHATTİN ALİ

Sabahattin Ali yaşamınıza nasıl girdi?

Ali Kocatepe: Sabahattin Ali ile isimlerimiz ve doğum tarihlerimizdeki gün ve ay aynı. Böyle bir ortak yönümüz var. İlk okuduğum şiiri ‘Melankolik’ti ve okur okumaz elime gitarı alıp bestelemeye başladım. Sabahattin Ali’nin şiirleri kendi içinde müziğe sahip şiirler. Mesela ‘Ben Ona Vurgunum’ aşık olduğu kadına yazdığı bir şiirdir. Yine mesela ‘Çocuklar Gibi’ 14 yaşındaki bir öğrencisine duyduğu sevgiyi anlatır.

Şiirlerdeki müzik, beni ve eşim Aysun’u 1989’da  yaptığımız ‘Şarkılarda Sabahattin Ali’ albümüne götürdü. İçinde 10 şarkı olan bir albümdü.

Metin Avdaç bize belgeselden bahsedince müzik için bu albümden istediği gibi yararlanmasını istedim. Sanırım ‘Aldırma Gönül’ü kullanacaklar. Belgeselin çalışmaları bitince, çalışmaya katkı sunabileceğini düşündüğüm bir konser vermek istiyorum.

İŞKENCEDE İSİM VERMEDİĞİ İÇİN ÖLDÜRÜLDÜ

Sabahattin Ali ile dostluğunuzdan biraz bahsedebilir misiniz?

Rasih Nuri İleri: Sabahattin’le tanıştığımda  19-20 yaşlarındaydım. Dostluğumuz 20 yıl sürdü. Çok şey paylaştık tabii... Sabahattin esprili biriydi. Etrafındaki herkesle arası çok iyiydi. Sabahattin, hapishane yaşamını iyi bilirdi. Yeni girecek olanlara oradaki yaşamla ilgili bilgiler verirdi. Sabahattin Ali, işkencede isim vermediği için öldürüldü. Bir çok faili meçhul cinayet var. Aslında gün gibi ortada failleri ama garip işte... (İstanbul/EVRENSEL)

TÜRKİYE’NİN İLK GERÇEKÇİ FOTOĞRAFÇISI

İsa Çelik, ‘Sabah Yıldızı Sabahattin Ali’ belgeselinin fikir babası aynı zamanda. Fotoğraf sanatçısı olan Çelik, Gösteri dergisinde ‘Türkiye’nin İlk Gerçekçi Fotoğrafçısı Sabahattin Ali’  başlıklı yazısının öyküsünü anlatarak, belgeselin önemine de dikkat çekti.
‘Filiz Ali, bir gün bana  ‘Babamın çektiği bir bavul dolusu fotoğraf var’ dedi. Hemen gidip baktım. Onları yıkadım temizledim. Görsel sanatlarda bu fotoğrafları sergiledik. Ve bu sergideki fotoğraflar ödül aldı. Daha sonra bu fotoğraflarla Sabahattin Ali’nin katledildiği yerdeki ormanın bütün ağaçlarını donattık. Her bir dalına bu fotoğraflardan astık. ‘Benim meskenim dağlardır’ diyen Sabahattin Ali’ye iyi bir armağandı.’