İstanbul’dan kentsel dönüşüm manzaraları

SULTANGAZİ

500 bin nüfuslu Sultangazi’de, Cumhuriyet Mahallesi Öğretmenler Sitesindeki 1100 binanın yıkılması gündemde. İlçede en sağlam yerin burası olduğunu söyleyen halk, Siteler Yaşam ve Dayanışma Derneği ile mücadele ediyor. Zübeyde Hanım ve Gazi Mahallelerinde “baraj bölgesi”ndeki gecekondularda 20 binin üzerinde nüfus var. Su havzası nedeniyle yıkılması gündemde olan evlerine yerine villaların yapılacağını söyleniyor. Habibler Mahallesinde ise yapılaşmanın mezarlık arsasında olduğu iddiası ile yıkım kararı var, ancak buraya TOKİ’nin konut yapacağı belirtiliyor.

ESENYURT

Tüm mahalleler dönüşüm kapsamında. Eski izinsiz evlerin ucuz kredi ile yenilenebileceği konuşuluyor. Büyük firmaların yapmış olduğu inşaatlar için mahkeme durdurma kararı vermiş olmasına rağmen, haksız İmar Yasası çıkartıldı. İmar planları 5 kez iptal edildi.

ÜMRANİYE

Esenevler ve Site mahallelerinde 1/1000 ve 1/5000’lik planlar açıklandı. Halk kentsel dönüşümün mağduru haline geldi. Aşağı ve Yukarı Dudullu, Ihlamurkuyu, Cemil Meriç ve Elmalıkent ise 2B kapsamına alındı. Yüksek rayiç bedellerini ödeyemeyen halka arazilerini terk etmeleri için baskı yapılıyor. İlçede 22 mahalleyi kapsayan bir mücadele platformu kuruldu.

EYÜP

Saya Mahallesinde ulaşım sıkıntılı. Mahalleli tek hat (Eminönü) üzerinden işe gitmek zorunda. Diğer hatlar saatte bir geldiği için kullanılmıyor. Kültür alanları yetersiz. Bunlar yerine dev AVM’ler yapılıyor. Gençlerin madde bağımlılığından ve yozlaşmadan korunabilmeleri için kendilerini ifade edebilecek alanları yok. Nüfusu yoğun ilçede binlerce aile kreş sıkıntısı yaşıyor. Yol veya kaldırım çalışması adı altında bitmeyen kazılar halkı bıktırıyor.

BAYRAMPAŞA

Dönüşüme Bayrampaşa Cezaevinin yıkımıyla başlandı. Bu arazi için 3 bin 500 konutluk imar planı onaylandı. Bayrampaşa, Tarihi Yarımadaya yakınlığı, metro ve büyük alışveriş merkezlerini içinde bulundurması ve merkezi iş alanlarına yakınlığıyla sermaye sahipleri için büyük bir rant kapısı. Kentsel Dönüşüm Kanunu ile Vatan Mahallesi de riskli alan ilan edildi. Henüz yıkılan ev yok, şimdilik binaların bedelleri belirleniyor. Yerinde dönüşüm yapılacağı söyleniyor. Ancak projede 400 bin liralık lüks konutlar var. Mahalleliler bu rakamın yanından bile geçemez.

MALTEPE

Hükümetin ve inşaat şirketlerinin gözünü diktiği Gülsuyu ve Gülensu mahallelerinde uzun yıllardır örgütlü mücadele var. Son zamanlarda mahallede ortaya çıkan silahlı çetelerin de dönüşüm nedeniyle olduğu sanılıyor. Bu çeteler en son 18 yaşındaki Hasan Ferit Gedik’in canını aldı.

ZEYTİNBURNU

Kentsel dönüşümün İstanbul’daki ilk ayağıydı. Projeleri İTÜ yaptı. Planlı bir rant dönüşümü hayata geçiriliyor. Zeminin uygun olmadığı söylenen Çırpıcı’dan sahile kadar koca gökdelenler yükseliyor. Ambarlar’ın olduğu bölge 5 yıldızlı otel olacak. Demirciler Sitesi bölgesi büyük binaların yapılacağı bir alana dönüştürülecek. Sahil şeridinde bir liman (Zeyport) ve bir Marina projesi hazır.

BEYOĞLU

Okmeydanı dönüşüm için en gözde yerlerinden birisi. Emekçilerin alın teri ile kurduğu bu semtte tapu sorunu gündemde. Halka hisseli tapu öneren belediye, yıllar önce fahiş fiyatlarla satın alınan yerleri halka tekrar fahiş fiyatlarla satma peşinde. Bu vaatlere güvenmeyen Okmeydanı halkı, köy dernekleri, çevre koruma derneği ve plan takip komisyonu ile yarattığı örgütlülükle barınma hakkı mücadelesini sürdürüyor.

FATİH

Fatih Belediyesi hukuku ve halkı çiğneyerek dönüşüm yapıyor. Sulukule’de Danıştay’ın “yapılamaz” kararına rağmen belediye, yeni inşa edilen evler için kura çekimi yaptı. Temyize gidildi, hukuki süreç devam ediyor. Fatih’teki başka bir kentsel dönüşüm uygulaması ise Fener-Balat-Ayvansaray Projesi. Yerel mahkeme bu bölgede dönüşüm yapılamayacağına karar verdi. Ancak “geçici kamulaştırma” kararı alınarak mahkeme etkisiz hale getirildi.

GÜNGÖREN

Tozkoparan Mahallesi kentsel dönüşüm rezerv alanı ilan edildi. Bu uygulama başladığı andan beri mahalleli, TOZ-DER aracılığıyla mücadele ediyor. Çevre ve Şehircilik Bakanlığına itiraz dilekçesi verildi. Danıştay’a iptal davası açıldı. Uygulama şimdilik durdurulmuş gibi gözükse de, ilgili kurumlar net bir açıklama yapmadı. Dernek, kentsel yağmaya karşı duyarlılığı arttırmak için çalışmalarını sürdürüyor.

BAĞCILAR

Evren, Göztepe, Demirkapı ve Kemalpaşa mahalleleri dönüşüm kapsamında. Ancak dönüşüm hissedilir olmadığı için büyük bir tepki yok. Sadece Göztepe Mahallesinde 2 gün süren bir eylem yapıldı.

TUZLA

Orhanlı, Konaşlı, Mescit, Orta Mahalle, Aydınlı ve Mimar Sinan mahalleleri dönüşüm kapsamında. Bu mahallerde 5000’lik planlar yapılmış olmasına rağmen usulsüz yıkımlar başladı. Evler boşaltılıyor ve emekçi aileler bölgeden sürülüyor.

PENDİK

Kentsel dönüşümün en ağır sonuçlarının yaşandığı mahalleler: Dolayoba mahallesi, Ertuğrulgazi mahallesi, Kurtköy ve Pendikburnu. Bu mahallelerde kentsel dönüşüm ilan edildi ama planlar tamamlanmadı. Ertuğrulgazi mahallesinde 700 itiraz olunca tüm planlamada gecikme oldu. Hemen hemen tüm mahallelerde emsal değerleriyle ilgili problem ve itirazlar var.

AVCILAR

Denizköşkler Mahallesi’nde Marmara Depremi gerekçe gösterilerek kentsel dönüşüm yapılmak isteniyor. Depreme dayanıklı evler yapılacağı iddia ediliyor. Burada yaşayan bir mahalleli depremin Gümüşpala Mahallesi’ndeki evleri yıktığını söylüyor. Avcılara 14 yıldır tek bir çivi bile çakılmadı. Halk ödenen deprem sigortalarının nereye harcandığını bilmiyor. İnsanlar kentsel dönüşüm halinde evlerinden olacağı endişesi yaşıyor.