Marksizm'in eşsiz bir özeti: Marksist Öğreti

Ercüment Akdeniz

V. İ Lenin imzalı, derleme bir kitap olan “Marksist Öğreti”, Evrensel Basım Yayın’dan çıktı.

Marx ve Engels’in birlikte kaleme aldıkları Komünist Manifesto’yu hatırla-yalım; oldukça kısa bir metindir. Sonradan ünü bütün dünyaya yayılan ve çeşitli dillerde kitap olarak basılan bu metin, bütün dünya işçilerini ve ezilen halkları komünizm bayrağı altına çağırır. Manifesto, yalınlığı ve her bir işçi tarafından rahatlıkla anlaşılabilir olması bakımından eşsizdir. Kapitalizmin temel çelişkisini gösteren ve yıkılmasının kaçınılmaz olduğunu kanıtlayan bu eser, yalın olduğu kadar muazzam bir derinliği de sahiptir. 

Şimdi şunu söyleyebiliriz; Lenin’in 1918’de yazdığı Marksist öğretinin bu özet hali (Marksizmin Özeti ve Marx’ın Kısa Biyografisi), Komünist Manifesto’daki yalınlığı ve derinliğini kendine esas almıştır. Lenin’in bu kısacık kitabından bir cümle çekseniz, bütün denge sarsılacak gibidir! Aynı şekilde fazladan bir cümle ekleseniz kristalleşmiş özet bozulacak gibi durur. Bu nedenle Marks’ı ve Marksizmi en özet haliyle öğrenmek isteyenler (daha doğrusu Marksizm deryasına ilk kulacı özgüvenle atarak dalmak isteyenler) için Marksist Öğreti eşi bulunmaz kaynaktır. 

LENİN MARX’I NEDEN YAZDI?

Kitabın ilk bölümünde Karl Marx’ın kısa bir biyografisi yer alıyor. Engels ile birlikte geliştirdikleri ve adına Marksizm denen bilimi insanlığa armağan eden bu deha adamın üniversite yılları da oldukça ilginç;

Hukuk okuyan genç Marx, profesör olmak için Bonn’a taşınır. Ne var ki Bonn Üniversitesi, önce Feuerbach’ı sonra da Bauer’i ateşli fikirlerinden dolayı kürsülerden men edecektir. Akademik alanda istediği çalışmaları yapamayacağını gören Marx, kariyeri bir kenara bırakarak üniversiteden ayrılır. Reinische Zeitung adlı muhalif bir gazetede yazmaya başlar ama sansür, kapatma ve sürgün gecikmeyecektir.

Marx’ın bundan sonraki yılları sürgünler ve yoksulluk içinde geçecektir. Ama O, karanlıkta kalmış insanlığa ışığı bulup getirmekte kararlıdır; ailesinin yoksulluktan kırılması, çocuklarının hastalıktan ölmesi ve kendi sağlığını tehlikeye atmak pahasına bunu yapacaktır. Lenin’in, kitapta Marx’ın otobiyografisine yer vermesi bu nedenledir. Çünkü Marx, sadece yazıtları ve yapıtlarıyla değil yaşamıyla da çağdaş bir Prometheus’dur!

Şimdi dilerseniz; “Marsist Öğreti”de Lenin’le birlikte kısa bir gezinti yapalım;

MARKSİST ÖĞRETİ

“Marksizm, Marx’ın görüş ve öğretilerinin sistemidir” Marksizm, klasik Alman felsefesi, klasik İngiliz ekonomi politiği ve Fransız devrimci öğretileriyle iç içe geçmiş Fransız sosyalizmi üzerinde yükselecektir. “Silahlı eleştiri” yani eleştirinin bir silah gibi şiddetli kullanılması Marx’ın temel aldığı yöntemdir.

FELSEFİ MATERYALİZM

“Dünyanın birliği onun varlığından ileri gelmez… Dünyanın gerçek birliği onun maddiliğinden ileri gelir. Ki bu da felsefenin ve doğa bilimlerinin uzun ve zahmetli gelişimi ile kanıtlanmıştır… Hareketsiz madde, maddesiz hareket olmamıştır, olamaz…” Bu bölümde Lenin, metafizik ve kaba materyalistlerle savaşımında Marksizmin ayrım noktalarını gösteriri ve şu sonucu gösterir: Marx’a kadar filozoflar hep dünyayı yorumlamakla yetindiler, oysaki mesele yorumlamakla yetinmek değil onu değiştirmektir!

DİYALEKTİK

Diyalektik, “hem dış dünyanın hem de insan düşüncesinin hareketini belirleyen genel yasaların bilimidir.” Hegel diyalektiğini klasik Alman felsefesinin en önemli başarısı olarak gören Marx ve Engels, henüz bir testi gibi baş aşağı duran Hegel diyalektiğini eleştir ve diyalektiği ayakları üzerine diker. Bilinçli diyalektik idealizmin tahribatından kurtulur ve Marx-Engels ile birlikte materyalist doğa anlayışına uygulanır.

MATERYALİST TARİH ANLAYIŞI

“Eski materyalizmin tutarsızlığını, kusurlarını ve tek yanlılığını gören Marx, toplum bilimini materyalist temele uyumlu hale getirmenin ve onu bu temel üzerinde yeniden kurmanın yargısına vardı.” Bu nedenle; “materyalizmin, toplumsal bilinci toplumsal varlığın ürünü olarak açıklaması gerekiyordu.”

SINIF MÜCADELESİ

Toplumsal hayat son derece karışık çelişkilerle doludur. “Marksizm, görünürdeki bu labirent ve kaosu yöneten yasaları keşfetmenin anahtarını, yani sınıf mücadelesi teorisini sunmuştur.” Yine alıntıyla devam edelim; “Bugüne kadar var olan tüm toplumların tarihi sınıf mücadelelerinin tarihidir”

MARX’IN EKONOMİ ÖĞRETİSİ

“Tarihsel olarak belirlenmiş verili bir toplumun üretim ilişkilerini ortaya çıkış, gelişme ve çöküş süreçleri içinde incelemek –Marx’ın ekonomi öğretisinin özü budur.”
Lenin “Marx’ın analizi meta analizi ile başlar” dediği bu kitapçıkta, özetle kapitalist sömürü ve çelişkilerin kaynağını gösterir.
Değer, kullanım değeri, değişim değeri, meta, görünmeyen emek, işgücü, emek zamanı sömürü, fiyat, kar… Marx’ın yıllar süren çalışmaları görülmemiş bir titizlik ve disiplinle ka-pitalizmin ekonomik yapısı ve çelişkilerini en küçük hücrelerine dek ayrıştırmayı başarır. Ve tarih sahnesine bir başyapıt olarak kabul edilen “Kapital” çıkar.

SOSYALİZM

“Marks, kapitalist toplumun kaçınılmaz biçimde sosyalist topluma dönüşeceği sonucuna bütünüyle ve yalnızca günümüz toplumunun ekonomik gelişim yasalarına dayanarak ulaşmıştır.” Üretimin toplumsallaşması zorunlu olarak şu kuralı dayatacaktır; mülk-süzleştirenler mülksüzleştirilmelidir!

PROLETARYANIN SINIF MÜCADELESİNİN TAKTİKLERİ

Marks 1856’da şöyle yazmıştı: “Almanya’da her şey proleter devrimin yeni bir köylü savaşıyla desteklenip desteklenmeyeceğine bağlıdır…”
Lenin de 1918’de yazdığı broşürün (Marksizmin Özeti ve Marx’ın Kısa Biyografisi) önsözüne Marx’ın bu sözlerini ekler. Lenin, Marx’ın bu sözlerine atıfta bulunarak Rusya’daki Menşeviklere çatar. Çünkü onlar köylülükle ittifak konusunda işçi sınıfına sırt dönmüş ve burjuva cepheye katılmışlardır. Dolayısıyla broşür (Marksist Öğreti) Marx’ı ve Marksizmi anlatan genel ve her dönem kullanılabilen bir materyal olmakla birlikte, güncel taktik bir mücadele aracı olması bakımından da hayli ilginçtir.

BİR SELAM

KOCAELİ’NİN Kandıra ilçesi ne yazık ki cezaeviyle ünlü… Orada, beton duvarlar arasında müebbet hapis cezasına çarptırılmış siyasi bir tutsak yatıyor. Geliştirdiği İngilizcesiyle bıkıp usanmadan çeviriler yapıyor. Ve ülkemiz insanı, Marksizmi, onun çevrileriyle daha fazla öğrenme şansı buluyor… Evrensel Basım Yayından çıkan ve bu yazı boyunca anlatmaya çalıştığımız “Marksist Öğreti” kitabının da çevirmeni olan bu onurlu adamın adı; Tonguç Ok. Tonguç’a kucak dolusu bir selam göndererek bitirelim.