Pete Seeger'ın hayatı ve müziği
Dibine kadar özgürlüğe batmışız, (öyle ki nefes alamıyoruz özgürlükten) ders kitaplarımız bunu da böyle yazar. Say say bitmez; ifade özgürlüğü, din ve vicdan özgürlüğü, seçme ve seçilme özgürlüğü vb
Müslime KARABATAK
İstanbul Üniversitesi
Amerikan folk müziği, Amerikan halklarının müziğidir. Pete Seeger, Amerikan folk müziği denilince akla ilk gelen isimlerdendir. Ailesinin de etkisiyle, küçük yaştan beri müziğin içinde olmuştur. Anlatmaya çevreci olmasından başlayabiliriz ama mesele sadece ‘üç beş ağaç’ olmadı onun için! Amerikan ve dünya halklarının özgürlük, birlik ve barış içinde yaşayabileceğine inanan Seeger üzerinde; “Bu makine nefreti kuşatır ve onu teslim olmaya zorlar” yazan banjosuyla savaş karşıtı eylemlerde, hak arama mücadelelerinde, işçi grevlerinde yer aldı. Japon asıllı karısı Toshi ile tam da Amerikan’nın Japonya’yı bombaladığı zamanlarda evlenmiştir.
1960larda, aralarında Joan Baez, Peter, Paul & Mary ve Buffy Sainte-Marie gibi sanatçıların da olduğu folk boom olarak adlandırılan bir döneme öncülük etmiştir. Bu dönemdeki vatandaşlık hakları mücadelesinde ve gösterilerinde yerini almıştır, “We Shall Overcome” bir dayanışma şarkısı olarak bu dönemde çok popüler olmuştur.
APTALIN TEKİ SAVAŞIN DEDİĞİ İÇİN!
Pete Seeger’ın derlediği, bestelediği ya da meşhur ettiği tüm şarkıları dinlemek gerek ancak şimdilik burada birkaçından bahsedelim:
“Waist Deep in the Big Muddy” şarkısı, askerleri çamurlu bir nehirden geçirmek isteyen bir yüzbaşı ve batacaklarını anlayan çavuş arasındaki diyalogu anlatır. Çavuşun ısrarına karşı yüzbaşı geri dönmeyi kabul etmez ve çamura batıp ölür. Bunun üzerine askerler oradan geçemeyeceklerini anlarlar. Askerler, şarkının başında bele kadar çamurun içindeyken, sona doğru artık boğaza kadar içindedirler ve her seferinde büyük aptal ilerlemelerini söyler (the big fool says to push on). Vietnam’a gönderilen askerlerin, oranın doğal koşullarını ve kendilerini neyin beklediğini hiç bilmediklerini, sadece birilerinin gidin, savaşın dediği için orada olduklarını dolaylı ama etkili bir şekilde anlatır bu şarkı. Bu savaşta sadece Amerikan askerlerinden 60 bine yakın kayıp vardır. Neden? Aptalın teki ‘savaşın’ dediği için…
Tom Paxton yazmış “What Did You Learn in School Today?” şarkısını, Pete Seeger da çok güzel söyler.
YALIN HALİ YOK YALAN HALİ VAR
‘Çocuğum söyle bugün okulda ne öğrendin’, diye sorar. Şarkıdaki çocuk Washington’un hiç yalan söylemediğini, herkesin özgür olduğunu öğrenmiş okulunda; ne kadar tanıdık. Bizim hangi kitabımız yalan söyleyen başlardan, bakanlardan (ya da tuzluk mu demeliydik) oluşan hükümetlerin olduğunu yazar? Hepsi başa geçtikleri andan itibaren en doğru, en haklıdır. Dibine kadar özgürlüğe batmışız, (öyle ki nefes alamıyoruz özgürlükten) ders kitaplarımız bunu da böyle yazar. Say say bitmez; ifade özgürlüğü, din ve vicdan özgürlüğü, seçme ve seçilme özgürlüğü vb. “Polisler arkadaşımız, adaletin sonu yok” diye de buyurmuş öğretmeni derste. Dersi okulu geçtim, ‘polisim’ diye bir kavram var burada. TDK ‘çapulcu’ kelimesinden sonra bunu da sözlüğe almış diyorlar. Çekimlersek, polisime, polisimi, polisimde, polisimden. (Bir istisna: bu kavramın memlekette yalın hali yok, yalan hali var) Çok ‘manidar’ olacak ama eklemeden edemedim. Okulunda ‘sağlam irade’ mesajını da almış çocuk: hükümetin sağlam olması gerektiğini ve hep haklı olduğunu, liderlerinin en iyi insanlar olduklarını ve halkın onları tekrar tekrar seçtiklerini… Evet, tekrar tekrar…
Ta ki birilerinin şu soruya doğru cevap verdiği güne kadar: “Which Side are You on? (Hangi taraftansın?) Sözlerini aynı zamanda bir sendikacının karısı olan, yazar Florence Reece’in yazdığı ve işçi hareketinin bir marşı haline gelmiş bu şarkıda cevap kesin ve net verilir. “Babam bir madenciydi / Ve ben de bir madenci oğluyum / Sendikamı bırakmam / Ta ki tüm savaşları yenene kadar.”
Devamı da önemli:
“Patronların grev kırıcıları olmayın / Onların yalanlarını dinlemeyin / Biz, fakir halkların hiç şansı yok / Birleşmediğimiz sürece”
İLERLEYEN YAŞINA RAĞMEN...
Pete Seeger, Amerika’nın Vietnam’a girmesine karşıydı ve Vietnam Savaşı’nı alegorik biçimde anlattığı “Waist Deep in the Big Muddy” şarkısını iki komedyen kardeşin televizyon programında canlı söyledi. Bunun üzerine CBS TV şarkıyı sansürlemeye çalışmış fakat komedyen kardeşlerin bir gazetede bu sansürü eleştirmeleri üzerine CBS TV şarkıyı yayınlamayı kabul etmek zorunda kalmıştır. En son, 2011’de ilerleyen yaşına rağmen, Wall Street işgaline katılmıştır.
