Dave ZIRIN
Brezilya, 2014 Dünya Kupası ve 2016 Olimpiyatları’nı düzenlemeye hazırlanırken, ülkenin başına bela olması beklenen konulardan biri de Oyunları düzenlemenin çevreye ve ekosisteme yapacağı etkiler. FIFA’nın Dünya Kupası sırasında “Yeşil etkinlikler” gibi “sahte çevreci” tedbirlerine rağmen gerçek, iddialarla örtüşmüyor.
Ülke fark etmeksizin bu tip mega spor etkinliklerinin çevreye etkileri her yerde birbirine benzer şekilde gerçekleşiyor. Devasa bir ülke olan Brezilya’yı boydan boya geçecek uçakları düşünürsek yalnızca hava ulaşımının etkisi bile sarsıcı olacaktır. FIFA’nın kendi rakamlarına göre Dünya Kupası sırasında Brezilya sınırları içerisindeki uçuşlar, 2.72 milyon metrik ton sera gazı üretecek. Bu, 560 bin otomobilde 1 yıl boyunca direksiyon sallanması halinde salınacak miktarla aynı.
EKOLOJİK OLARAK EN ÖNEMLİ ÜLKE
Küresel ısınma ve ‘Global Kuzey’in çevre politikalarına dair tavsiyeleri Brezilya’da bir hayli hassas bir konu. Dünyadaki oksijenin yüzde 20’sini, içilebilir taze suyun ise yüzde 25’ini sağlayan “Yeryüzünün akciğeri” Amazon yağmur ormanlarına ev sahipliği yapan ülkedeki çevresel sorunlar aynı zamanda tüm dünyanın sorunları. Geride bıraktığımız 10 senede Brezilya’nın ekonomisi çift haneli ekonomik büyüme rakamları verirken ormanlar da müthiş bir hızla yok edildi.
Elbette Brasilia’daki insanların duymak istedikleri son şeyin neden ‘Global Kuzey’in(ABD vs.) küresel ısınma konusundaki nutukları olduğunu tahmin etmek zor değil. 10 yıllardır Amazon yağmur ormanları yabancı vurguncular ve çok uluslu şirketler tarafından talan edildi. Eski Devlet Başkanı Lula bu konu hakkında şunları söylemişti: “Kendi ormanlarını korumayanlar, kendi sahibi oldukları her şeyi yok edenler ve dünyaya salınan sera gazının çoğunluğundan sorumlu olanların Brezilya’nın içişlerine burnunu sokmasını kabul edemeyiz.”
YERYÜZÜNÜN AKCİĞERLERİNİ YOK ETME HAKKI!
Elbette haklı olduğu bir nokta var ancak Brezilya’nın egemenlik gösterisi olarak “yeryüzünün akciğerlerini” yok etme hakkına sahip olması da içinde bulunduğumuz sistem hakkında çok şey söylüyor.
Yağmur ormanlarını yok etmenin, ‘Global Güney’in meydan okumasının cesur bir nişanesi olduğuna işaret eden açıklamalarla Lula aynı zamanda Brezilya’nın güçlü çevreci tarihini de göz ardı etmiş oluyor. Oysaki Amazon’u koruma mücadelesi, Lula’nın İşçi Partisi’nin kuruluşunda da en kritik itici güçlerden biri olmuştu. Efsanevi Brezilyalı Yaşam Savunucusu Chico Mendes’in dediği gibi; “Başlangıçta kauçuk ağaçlarını korumak için mücadele ettiğimi düşünüyordum, daha sonra Amazon yağmur ormanlarını korumak için mücadele ettiğimi düşünmeye başladım. Şimdiyse insanlık için mücadele ettiğimi anladım.”
AMAZON’UN ORTASINA STADYUM!
Dünya Kupası’nın Brezilya’nın kritik ekosisteminin üzerine büyük bir yük bindireceğine şüphe yok. Bunun en açık örneği Amazon yağmur ormanlarının ortasına “FIFA standardında stadyum” inşa etme çabasıdır. Brezilya, gezegenin en hassas bölgesinin üzerinde 325 milyon dolarlık –tahmin edilen meblağın 40 milyon dolar fazlası- bir stadyum inşa ediyor. Bu proje, henüz beton dökülmeden, bölgedeki ilk bitki katledildiğinden bu yana bir felaket projesiydi. Buraya bir stadyum inşa etmek sadece çevresel endişeleri görmezden gelmek değil aynı zamanda aklı-mantığı yok saymaktır. Amazon bölgesi hali hazırda kapasitesinin çok altında sayıda seyirciye ev sahipliği yapan bir stadyuma sahip ve bu yeni stadyumda da sadece 4 Dünya Kupası maçı oynanacak.
ROMARIO DA KARŞI
Brezilya’da uluslararası çevre örgütlerinin müdahil olmasına gerek kalmadan, yağmur ormanları bölgesinin özerkliğine güçlü bir şekilde inananlar dahi projeden şikayetçi. Eski futbol efsanesi, yeni politikacı Romario, projeyi “absürd” olarak niteliyor: “Burada birkaç maç oynanacak. Ya sonra? Kim gidecek bu stadyuma? İnanılmaz bir para ve zaman kaybı.”
‘ÖNCE KÂR SONRA ÇEVRE’
Bu, “Beyaz fil*” örneği, hem “yüksek harcama karşıtları” hem de “nefes almak isteyen” kalabalıkları birleştirdiğinden bu yana hükümet, stadyumun Dünya Kupası sonrası işlevine dair mali olarak mantıklı seçenekleri araştırıyor. Fikirlerden birinin, Latin Amerika tarihinde kanlı çağrışımları bulunuyor: Stadyumu devasa bir açık hava cezaevine çevirmek ve hem FIFA hem de Brezilya hükümetinin önceliklerini protesto edenlere karşı yenilgi almamak. “Önce kâr sonra çevre” çok enerjik bir slogan değil ancak 2014 Dünya Kupası’na daha uygun.
*Beyaz Fil: Uğruna gereksiz masrafta bulunulan bir hediye; vaktiyle işe yarayan fakat şimdi sahibine dert olan şey.
The Nation’dan çeviren Mithat Fabian SÖZMEN
Evrensel'i Takip Et