Başbakan başrolde*

Freedom Hause Dünya Basın Özgürlüğü raporuna göre Türkiye dünya sıralamasında 120’ncilikten 134’üncülüğe geriledi. Basın özgürlüğü alanında son 3 ayda neler yaşandığı Bianet tarafından hazırlanan gözlem raporunda yer alıyor.

BİA Ocak-Şubat-Mart 2014 Medya Gözlem Raporu Siyasette uzlaşma kültürünün iyice kaybolduğu, devlet krizinin yaşandığı, hukuk devletinin işlerlik kazanmadığı bir ortamda, basın ve ifade özgürlüğünün her kategoride nasıl darbe aldığını gözler önüne seriyor.

Olumlu bir gelişme olarak, 1 Ocak’tan beri, özellikle de 6526 sayılı Kanun’la TMK’nin 10. maddesi uyarınca görevlendirilen özel yetkili ağır ceza mahkemelerin kaldırılmasının etkisiyle 24 gazeteci tahliye edildi. Ancak düzenleme Radyocu Füsun Erdoğan’ın 7.5 yıllık tutukluluğunu sonlandırmadı.

Gezi eylemlerinden sonra, hükümet ile yaşanan politik yarılmanın derinleşmesiyle son olarak da Gülen Cemaatine yakın medya organlarını baskıların odağına oturttu. Çatışma karşıt medya gruplarına sıçradı; yargıya yansıdı; Today’s Zaman Muhabiri Mahir Zeynalov sınır dışı edildi.

GEZİ’DE 10 AYLIK CEZASIZLIK

Gezi eylemlerini izlerken polis şiddetiyle yaralanan gazeteciler Ahmet Şık, Onur Erem ve Ender Ergün’ün şikayetleri altı ay sonra takipsizlikle sonuçlandı. 27 Mayıs-30 Eylül 2013 döneminde 153 gazeteciyi yaralayan ve 39’unu gözaltına alan güvenlik güçleri için cezasızlık sürüyor.

Gezi haberciliği nedeniyle soL Gazetesi Sorumlu Müdürü Hafize Kazcı’ya dava, Cem TV Yayın Müdürü Pınar Işık Ardor’a; Gezi eylemlerinde yaşamını yitiren Mehmet Ayvalıtaş’ın davasında yaşanan arbededen ETHA Ajansı Muhabiri İsminaz Ergün’e, Gezi direnişini konu alan “Başlangıç” belgeseline soruşturma açıldı; Mehmet Ali Alabora “Gezi” tweetlerinden; Çanakkale’deki Gezi eyleminde “Hükümet istifa”, “Faşizme ölüm” yazan çocuk yargılandı; beraat etti. Başbakan, İzmir’deki Gezi eylemlerinde Twitter üzerinden haberleştikleri gerekçesiyle 29 kişinin yargılandığı davanın tek mağduru olarak yer alıyor.

CEZALAR ŞÖYLE

TMK davaları sürerken Zaman Gazetesi Yazarı Mümtazer Türköne, bir kanalda Atatürkçü ideolojiyi eleştirdiği için Atatürk’ü Koruma Kanunundan ertelemeli bir yıl hapse mahkum oldu. Adıyaman’da Gazeteci Hacı Boğatekin, haber yoluyla bir imamın “özel yaşamını teşhir”den hapisten 7 bin 300 TL adli para cezasına mahkum oldu.

40 “Ekşi Sözlük” yazarı, “dini değerleri aşağılamak”tan 1.5 yıla kadar hapis istemiyle yargılanıyor. Cumhuriyet gazetesinden İbrahim Yıldız ve Aykut Küçükkaya, “Gezi”de polisin gaz kapsülüyle ağır yaralandığında Berkin Elvan’ın açık kimliğine haberde yer verdikleri gerekçesiyle yargılanıyor.

HAPİSTEKİ GAZETECİLER: ÇOĞU KÜRT MEDYASINDAN

Üç ay boyunca gazeteciler hakkında Türk Ceza Kanunu (TCK) ile Terörle Mücadele Kanunu (TMK) birlikte uygulanmak suretiyle yargılamalar devam etti. Yargılamalarda gazeteci ve dağıtımcı / medya çalışanlarına yönelik gazetecilik yoluyla “Silahlı örgüt üyesi olmak”, “Örgüte üye olmamakla birlikte örgüt adına suç işlemek” ve / veya “Örgüt içindeki hiyerarşik yapıya dahil olmamakla birlikte örgüte bilerek ve isteyerek yardım etmek, “Örgüt kurmak, sevk ve idare etmek” suçlamaları sürdü.

35 gazeteci ve 15 dağıtımcı nisan 2014’e cezaevinde girdi. Gazetecilerin 22’si ve 15 dağıtımcının tamamı Kürt medyasından; TMK ile TCK kapsamında “örgüt” bağlantılı olarak hapiste bulunuyor.

SALDIRI, TEHDİT; ENGELLEMELER

Ocak-mart 2014 döneminde 34 gazeteci, bir gazete, bir ajans ve bir İnternet sitesine yönelik en az 40 fiili saldırı yaşandı. En az 6 gazeteci sözlü saldırıya uğradı. Üç gazete ve üç gazeteci de tehdit edildi.

HAKARET...

Mahkemeler ocak-mart 2014’te bir gazete ve 20 kişiyi toplam 31 yıl hapis ve 41 bin TL para cezasına mahkum etti.

Başbakan Erdoğan’a hakaret ettiği ve kişilik haklarına saldırdığı gerekçesiyle 19 kişi toplam 27 bin TL tazminata ve 31 yıl hapse mahkum oldu; CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu hakkında “Başbakana hakaret”ten 300 bin TL’lik tazminat davaları açıldı; 1’i gazeteci 10 kişiye aynı iddiayla yeni ceza davaları açıldı.

KAPATMALAR TOPLATMALAR
Telekomünikasyon İletişim Başkanlığının (TİB) yetkilerini ve İnternet sansürünü öngören yasanın konuşulduğu günlerde 21 Mart’ta Twitter, 27 Mart’ta da YouTube, Türkiye’de yasaklandı. Sansür, sadece Türkiye’de değil, ABD ve AB’de de tepki çekti. Türkiye Barolar Birliği ve çeşitli akademisyenler İnternet sansürüne karşı idari yargıya ve AYM’ye başvurdu.
Vimeo, Soundcloud, Vagus.tv, yenidönem.com, Samsunanaliz.com siteleri, BDP ve HDP Facebook sayfaları, Lars von Trier’in “Nymphomaniac” filmi yasaklandı. TIR ve 25 Aralık yolsuzluk haberlerine yayın yasağı geldi.

T24, sendika.org, haber.sol.org.tr, gercekgündem.com, Cumhuriyet.com.tr siteleri içerik çıkarmazlarsa kapatılmakla tehdit edildi. Dört gazeteye bayide satış engeli çıkarıldı. Ayrımcı uygulama olarak akreditasyona devam edildi. “Che” ve Abdullah Öcalan afişleri yasaklandı.

RTÜK: TV’LERE PARA CEZASI

Radyo Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), ocak-mart 2014 döneminde haber ve program yayınlarından dolayı TV kuruluşlarına 25 uyarı, 53 para cezası; radyo kuruluşlarına da 6 uyarı, 1 de para cezası verdi.

Ocak-mart 2013’te RTÜK, TV kuruluşlarına 97 uyarı, iki yayın durdurma, 337 para cezası; radyo kuruluşlarına 15 uyarı, 13 para cezası vermişti.

Yüksek Seçim Kurulu (YSK), 11 Ocak- 15 Şubat döneminde aldığı ve sitesinde yayımladığı 34 karar çerçevesinde, 30 Mart yerel seçimler sürecinde yayın ilkelerini ihlal ettikleri gerekçesiyle TV’lere 31 program cezası ve 17 uyarı cezası verdi.

AİHM’DEN 21 BİN 553 AVRO CEZA

SOon üç ayda Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), Türkiye’yi Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin ifade özgürlüğü hakkını düzenleyen 10. maddesini ihlal ettiği ve bu dosyalarda adil yargılama yapmadığı tespitiyle iki gazeteci ve bir yayın kuruluşuna toplam 21 bin 553 avro (yaklaşık 64 bin 600 TL) maddi ve manevi tazminat ödemeye mahkum etti.

*BİA Ocak-Şubat-Mart 2014 Medya Gözlem Raporu’ndan kısaltılarak alınmıştır