Zeytin efsaneleri

Derleyen: Çağrı SARI

YUNAN MİTOLOJİSİ

YUNAN mitolojisinde M.Ö. 17. yüzyılda kurulan bugünkü Atina ile ilgili bir anlatım vardır. Tanrıların Tanrısı Zeus yeni kurulacak olan şehre isim koymak için tanrılar meclisini toplar. Zeus, şehre en değerli hediyeyi armağan eden Tanrı’nın adının yine o şehre verileceğini söyler. Deniz tanrısı Poseidon harekete geçer.... Poseidon ki yerleri gökleri sarsan hırsın ve gücün Tanrısı öyle bir şey hediye eder ki savaşlar kazanmaya yarayan...Yerin tanrısıdır Poseidon... Onun bu yarışın galibi olduğu düşünülürken Athena karşısına dikilir. Zeytin dalı vardır Athena’nın elinde Bilimin sanatın tanrıçasıdır Athena.  Bu ağaç büyüyüp yüz yıllarca yaşayacaktır. Ağacın meyvesinden mutfağın baştacı olacak  meyveden sağlıklı bir sıvı elde edilecek bu sıvı yaraları iyileştirip, geceleri aydınlık saçacaktı. Yarışın galibi Athena olur. Ağaç Akropolis’e dikilir. Barışın sembolü zeytin ağacı yerleşik kültürün ve bereketin de temsilcisi olmuştur artık.  Şehre de Athena’nın adı verilir. (bugün Yunanistan’ın başkenti Atina’nın adı buradan gelir). İlk zeytin ağacının da Atina’daki ağaçlar olduğuna inanılır.
Antik  yunanda zeytin ağacı kutsaldır. yedi bilgeden biri kabul edilen Solon’un koyduğu kanunlarla zeytin ağacı kesenlere ağır cezalar uygulanırmış. zeytin ağacını kesen veya zarar veren mahkeme önüne çıkarılırmış. Sonra da ölüme mahkum edilirmiş.
Bir başka efsaneye göre;  Poseidon, kaybettiği şehir için hırslanır ve oğlu Halirrothios’a şehri almasını öğütler. Halirrothios’a hediye edilen zeytin ağacını kesmek için elindeki baltayı sallar fakat büyülü bir şekilde balta ters döner ve Halirrothios’un kafasını keser.

HOMEROS

M.Ö. 8’inci yüzyılda yaşadığı sanılan Homeros’un kaleme aldığı destanlarda da zeytin ağacına ilişkin tasvirler vardır. Anadolu’nun Ege kıyılarını ziyaret eden Homeros bir gün zeytin ağaçlarının altında dinlenir ve açaç Homerosun kulağına fısıldar: ‘Herkese aidim ve kimseye ait değilim, siz gelmeden öncede buradaydım, siz gittikten sonrada burada olacağım.’

NUH TUFANI

YARATTIĞI insanın yeryüzüne kötülük tohumları saçtığını gören Tanrı, onu bir tufanla cezalandırmaya karar verir ve Nuh’a bir gemi yapmasını, bu gemiye her temiz hayvandan erkek ve dişi yedişer, her temiz olmayan hayvandan erkek ve dişi ikişer ve kuşlardan da erkek ve dişi yedişer tane almasını söyler. Ardından büyük tufan başlar. Yeryüzündeki her şey bu tufandan sonra silinir. Bir tek Nuh’un gemisi kalır. Tufan durulduğu zaman Nuh, suların çekilip çekilmediğini anlamak için bir güvercini güneşin battığı yere doğru salar. Sular çekilmeyince kuş hep geri dönüş yapar. Nuh, güvercini son kez gönderdiğinde ise ağzında zeytin yaprağıyla gelir. O zaman Nuh, suların yeryüzünden çekildiğini anlar. Ağzında zeytin yaprağı tutan güvercin, o günden bu güne barışın simgesi olur. Tufanın yok edici gücüne karşı bir tek zeytin ağacı direnmiştir. Zeytin ağacı da ölümsüzlüğün simgesidir.

KUR’AN’DA ZEYTİN

* O (Allah) ki, Gök’ten su indirdi. Onunla, her şeyin bitkisini bitirdik ve ondan bir yeşillik çıkardık. Biz ondan kümelenmiş taneler; hurma ağacının tomurcuğundan sarkmış salkımlar, birbirine benzeyen-benzemeyen üzümler, zeytinler ve nardan bahçeler çıkarıyoruz. O olgunlaşıp ürünlerini verdiği zaman, ona bakın! Muhakkak bunda, iman eden bir kavim için ayetler(deliller) vardır. [EN’AM(6)/99]

* O (Allah) ki yükseltilmiş(asmalı) ve yükseltilmemiş(asmasız) bahçeler; hurmalar, ürünü(yemişi) farklı ekinler, zeytinler ve benzeyen-benzemeyen narlar inşa etti. O ürününü verdiği zaman, ürününden yiyin ve hasad günü hakkını verin. İsraf etmeyin, muhakkak O, israf edenleri sevmez. [EN’AM(6)/1

*Onunla(suyla), sizin için ekinler, zeytinler, hurmalıklar, üzümler ve ürünlerin her türlüsünden bitirir. Muhakkak bunda, tefekkür eden bir kavim için, ayetler vardır. [NAHL(16)/11]

* O ki, ne doğuda, ne de batıda bulunmayan, mübarek bir zeytin ağacından yakılır. Neredeyse, ateş dokunmasa da, onun yağı, ‘ışık’ verir. , Nur üzeri Nur’dur. Allah, kimi dilerse, onu Kendi Nuru’na doğrultur. Allah, insanlar için misaller verir. Allah, her şeyin Âlimi’dir. [NUR(24)/35]

* Andolsun incire ve zeytine!
Ve Sina Dağı’na,
Ve şu Emin Belde’ye. [TİN(95)/1-3]

n Sema’dan ölçüyle su indirdik. Onu, yeryüzünde iskan ettik. Muhakkak biz, onu(suyu) gidermeye de kadiriz. Onunla, sizin için üzümden, hurmadan bahçeler inşa ettik. Orada, birçok ürünler vardır ve ondan yersiniz. Tur-i Sina’dan çıkan bir ağaç vardır. O (ağaç), yiyecek olanlar için, katık(zeytin yağı) verir. [MÜ’MİNUN(23)/18-20]