Abim Deniz

Sennur SEZER

Ulusal kahraman kimliği kazanmış bir kişinin yakını olmanın ne zor bir durum olduğunu bilmem hiç düşündünüz mü? Sizi kendi kişisel özelliklerinizle değil, hep o ünlü yakınınızın değerleriyle ölçecekler, kimi zaman onun ölçütlerine uymamanız yüzünden kınayacaklardır. Deniz Gezmiş’in, Sinan Cemgil’in kardeşleri bunları yaşadılar/yaşıyorlar.
Deniz Gezmiş’in küçük kardeşi, kitaplarını bırakıp bilim adamı olmasını vasiyet ettiği kardeşi Hamdi sonunda ağabeyinin mektuplarını, fotoğraflarını ve anılarını yayımladı. Can Dündar ile yaptığı düzenlemenin yayıncılık ve sunum bakımından doğru olduğu kuşkusuz.
Hamdi Gezmiş anılarını, Can Dündar da dönemin olaylarını anlatıyor. Araya Deniz’in babasının, Avukatı Halit Çelenk’in, hapiste bir ara birlikte oldukları, ve yazılmalarını vasiyet ettiği Erdal Öz’ün tanıklıkları giriyor. Ama kitap sanki bir komitenin kontrolünden geçmiş/geçecek gibi... Biraz tutuk, donuk. Bunda olayların bunca zaman sonra yazılmasının payı mı var diye düşündüm. Hamdi Gezmiş’in artık durmuş oturmuş yaşta oluşunun mu etkisiydi bu? Yoksa Deniz hayranlarının “Deniz böyle anlatılmaz” sansürünün hiç eskimemesinden mi bilemiyorum. Ama kimi anlatımlar coşkunun eşiğinde kalıyor sanki. Erkek çocuklarının birbirlerine inat artan iştahlarının, sırf kızdırmak için onun payını da yemenin öyküsü, sütlacın bitmesi öyküsü gibi.
Ancak bir bisiklet anısı var ki o canlılığını korumuş:
 “Deniz abim bisikleti alıp uzaklara gitmeyi seviyordu. Bir seferinde yakın arkadaşı Aydın Çubukçu ile Kayseri’ye gitmeye niyetlenmişler. Daha doğrusu abim niyetlenmiş, Aydın’ı zorla seleye oturtup, ‘Hadi Kayseri’ye gidiyoruz,’ demiş.’Çok uzak,nasıl gideriz, ‘ itirazına da kulak vermemiş. Kızılırmak’a doğru yol almışlar. Köprüyü geçmişler.’Yoğunyokuş’ denilen bir dağ vardır; Deniz abim o yokuşu inince Kayseri’ye varılacağını iddia etmiş.Ancak yokuşta bisikletin lastiği patlamış.Tamir etmeye çalışmışlar olmamış. Bunlar da yürüye yürüye dönüşe geçmişler.
Akşam oldu, hava karardı abim yok.
Hava karardı mı , herkes evde olur, sofraya oturulurdu.

Abim gelmeyince  meraka düştük.
Babam ‘Ben çıkıp arayayım’ dedi. Milli Eğitimin tahsis ettiği bir Citroen’i vardı. Onunla abimi aramaya çıktı. Zaten şehrin sadece bir batı yolu var. Oradan çıkar çıkmaz görmüş Deniz abimi. Meger tekeri patlamış; yorgunluktan sürünerek , bisikleti yanında sürükleyerek dönmeye çalışıyormuş.
Babam onu görmezden gelmiş.
Ne kadar sinirlenirse sinirlensin , bize karşı hiç kaba kuvvet kullanmamıştır babam.(...) Hatırlıyorum, Deniz abim eve döndüğünde bitkin haldeydi. Annem ona, ‘Baban çok kızgın,’ dedi. Evde bir tavanarası vardı (...)
Bisikletle oraya saklandı Deniz abim.”
Bu öykünün bağlandığı öykü trajiktir:
 “Aydın Çubukçu’dan dinlemiştim:
Yıllar sonra, emniyet  her yerde onu ararken o, motosikletle Nurhak’a gitmeyi kafaya koyduğunda, Sivas’ı bildiği için Sivas yolunu tercih etmiş. Ancak şehir girişinin polis tarafından kesildiğini görünce bu çocukluk anısını hatırlamış ve tıpkı çocukken yaptıkları gibi, Kızılırmak Köprüsü üzerinden Kayseri’ye doğru yönelmiş.
Yoğunyokuş’u aşıp Kayseri’ye varırım, oradan Malatya’ya geçerim,’ diye düşünmüş. Yoğunyokuş’u aşınca Şarkışla.... Sonra Gemerek üzerinden Nurhak’a...
Ama yine olmamış işte.”
Abim Deniz, fotoğraflar ve mektuplar açısından önemli bir belge kitap. Dizini belge arayışlarını kolaylaştırıyor. Dileriz, bu kitabı başka belge kitaplar da izler.

* Abim Deniz, Hiç yayınlanmamış mektup ve fotoğraflarla Hamdi Gezmiş’in anıları, Can Dündar, Can Yayınları, büyük boy, 480 sayfa, 26.5 TL