‘Kara Afrika’nın karanlık diktatörleri

Yücel ÖZDEMİR

Burkina Faso’da halk hareketi aralıksız 27 yıl boyunca iktidarı elinde bulunduran Compaore’yi ülkeden kovdu. Ne var ki Afrika’da Compaore tek değil. Birçok ülkede on yıllardır aynı zihniyeti taşıyan liderler başkanlık koltuğunda oturuyor.

‘SİYAHLARIN BAHARI’

Le Monde Diplomatique’nin her yıl yayınladığı ve değişik dillere çevrilen “Globalizm Atlası”nda ülkelerin, kıtaların durumu çoğu zaman mercek altına alınıyor.

Burkina Faso’da başlayan halk ayaklanmasının 27 yıl boyunca iktidarı elinde tutan Blaise Compaore’yi tahtan indirerek kovması, Avrupa basını tarafından şimdiden “Siyahların Baharı” olarak nitelendirilmeye başladı.

Değerlendirmelerin çoğunda, Burkina Faso’daki halk hareketinin kıta genelinde etkide bulunacağından söz ediliyor. Zira,  Afrika’da iktidarı uzun süreden beri elinde tutan bir tek Compaore değil. Tıpkı Ortadoğu’daki feodal krallıklar gibi pek çok ülkede on yıllardır bir tek kişiye ve ailesine bağlanmış rejimler bulunuyor ve bunların tümü halka ve muhalefete karşı kurdukları baskıcı rejimler sayesinde ayakta duruyorlar. Bugün hayatta olmayan bir çok ülkenin lideri de on yıllarca diktatörlüklerini sürdürerek iktidarda kaldılar.

Ülkelerin zenginliklerini devleti yöneten bir avuç azınlık ve bu azınlığa destek veren uluslararası tekeller kendi aralarında paylaşıyorlar. Milyonlarca Afrikalı ise sağlık, eğitim, beslenme, temiz su gibi en temel ihtiyaçlardan mahrum halde, yoksul ve perişan halde yaşıyor. Kıtanın altı zengin minerallerle, üstü insanlarla dolu. Bu nedenle erken yaşta ölüm çoğu zaman “kader” olarak gösteriliyor. “Kara Afrika”nın bazı ülkelerinde yönetimi on yıllardır elinde tutan devlet başkanları ve gelecek planlarına baktığımızda bu kıtada güçlü bir alt-üst oluşun neden kaçınılmaz olduğu kendiliğinden görülecektir.

ZİMBABWE

Altın, alüminyum ve platin yataklarının bol olduğu ülkeyi dünyanın en yaşlı devlet başkanı Robert Mugabe yönetiyor. 90 yaşındaki Mugabe 1980’den beri önce başbakan, sonra devlet başkanı olarak iktidarda. 1970’li yıllarda sömürgeciliğe ve beyaz azınlığa karşı gerilla savaşı yürüten ZANU adlı örgütün lideri olan Mugabe, ülke tarihinin ilk siyahi başbakanı oldu. Göreve geldiğinde eğitim, sağlık, konut alanında önemli çalışmalar yaptı.  Ancak iktidarda kaldıkça izlediği sosyal politikalar yetersiz gelmeye başladı. 2009’da büyük protestolar oldu. Yeni seçildiği için 2023’e kadar başkanlık koltuğuna oturacak. Eğer ömrü yeterse... Çünkü o zaman 99 yaşında olacak. Yerine kendisinden 40 yaş küçük karısı Grace’nin geçmesi planlanmış durumda. 

DEMOKRATİK KONGO CUMHURİYETİ

1971 doğumlu Joseph Kabila, 13 yıldır iktidarda. İktidarı babası Kabila’dan devralan Joseph Kabila, 2016’da yapılacak seçimlerde Anayasa gereğince aday olmaması gerekiyor. Ancak Compaore gibi o da anayasayı değiştirmeyi planlıyor. Plana karşı başkent Kinshasa’da değişik aralıklarla eylemler yapılıyor. Anlaşılan çok büyük bir halk hareketi olmazsa yeniden başkanlık koltuğuna oturacak gibi görünüyor... Babası 2001 yılında bir koruması tarafından öldürülünce oğlu yerine geçmişti. Kabila ailesi 17 yıldır ülkeyi yönetiyor.

EKVATOR GİNESİ

Atlantik Okyanusuna bakan Gine Körfezi’nde bulunan Afrika’nın bu küçük ülkesinin adı son yıllarda basına yönelik yapılan hak ihlalleri nedeniyle öne çıkıyor. Ancak küçük olmasına rağmen zengin petrol yataklarına sahip ve petrolü asıl olarak ABD’ye satıyor. Bu nedenle ülkede kimin yönetimde olacağına asıl olarak ABD petrol tekelleri karar veriyor. Ülkeyi 35 yıldır Teodoro Obiang Nguema yönetiyor. 1979’da kendisinden önceki devlet başkanı amcası “Baba Macias”a karşı darbe yaptı ve katledilmesi emrini verdi. 72 yaşındaki Nguema, yerini devlet başkan yardımcısı yaptığı oğluna bırakmaya hazırlanıyor..

KAMERUN

Paul Biya 32 yıldır devlet başkanlığı koltuğunda oturuyor. Afrika’nın en çok petrol çıkarıldığı ülkeler arasında yer alan Kamerun’da halk açlık ve sefalet içerisinde yaşıyor. 2011’de dolan görev süresini anayasa değişikliğiyle 6 yıl daha uzattı.  81 yaşındaki Biya’nın seçimlerde de devlet başkanlığına adaylığını koyması bekleniyor. Başta Fransa olmak üzere batılı ülkelerin çoğu Biya’nın görevde kalmasından yana.

ANGOLA

Ülkede onca yıl süren iç savaşa rağmen iktidarda kalmayı başaran Devlet Başkanı Jose dos Santos 35 yıldır yönetiyor. Portekiz sömürgeciliğine karşı verilen bağımsızlık savaşında Angola Halk Kurtuluş Hareketi (MPLA) saflarında yer alan Jose dos Santos, 1975’te hem sömürgecilere hem de onların desteklediği iş birlikçi UNITA grubuna karşı savaşı kazanan kadrolardan. Zaman ilerledikçe kurduğu halkçı sistem de ileri sürdüğü gibi eşitlikçi olmadı. Kıtanın önemli petrol, demir ve elmas yataklarının bulunduğu Angola, son avro kriziyle birlikte Portekiz de işini kaybedenler için önemli bir ülke olmaya başladı. Santos’un kızı Isabel dos Santos, bu yıl Forbes dergisi tarafından “ilk Afrikalı milyarder” ilan edildi.