Tunus gençliği seçimleri pas geçti

Eric REIDY*

21 yaşındaki Serine Limam, geçtiğimiz Pazar başkent Tunus’un banliyösündeki La Goulette seçim merkezine kararlı bir şekilde girdi. Tunus’un ilk serbest cumhurbaşkanlığı seçiminde neden oy kullanacağı konusunda netti. Al-Monitor’e verdiği demeçte “Gençlerin oy kullanması önemli çünkü bu bizim geleceğimiz” diyordu.
Pek çok arkadaşı ise farklı düşünüyor. Limam, “Onlar ne olursa olsun Tunus’un ilerlemeyeceğini, oylarının hiçbir şeyi değiştirmeyeceğine inanıyor” diyor.
Pazar günkü seçimde Limam, çoğunluktan ziyade azınlığı temsil ediyordu. Seçim merkezi direktörü Nur el Hüda Sassi’ye göre saat 16.30’a geldiğinde, Tunus’taki 2. seçim bölgesindeki gençlerin yalnızca yüzde 10’u sandık başına gitmişti.
‘Tunus’ta Ortak Zemin Arayışı’ kuruluşunun gençlik programları yöneticisi Wissem Missavi, al-Monitor’e yaptığı açıklamada seçimlere gençliğin düşük oranda katılımının tüm ülkede gözlemlendiğini belirtti: “Seçimlerin onları pek de ilgilendirmediği açıktı.”
Cumhurbaşkanlığı seçimlerindeki düşük gençlik katılımı, siyasi geçiş sürecine dair çok sayıda genç Tunuslunun paylaştığı bir duygu karmaşası ve düş kırıklığını yansıtıyor.
Cumhurbaşkanlığı seçimi, geçtiğimiz ay düzenlenen parlamento seçiminin hemen arkasından geldi. Her iki seçim de gözlemciler tarafından özgür ve şeffaf olarak nitelendi ve Tunus’taki demokratik dönüşümde önemli bir köşe taşı olarak değerlendirildi.
Başkanlık yarışında, 27 aday sembolik önemi büyük ancak geçmişe göre bir hayli azaltılmış olan koltuğa oturmak için yarıştı. İlk iki sırada yer alan Beci Caid Essebsi ve Moncef Merzuki, önümüzdeki ay yapılacak seçimlerde bir kez daha karşı karşıya gelecek.
Parlamento seçimlerinde olduğu gibi Tunus Yüksek Seçim Kurulu, kayıtlı seçmenlerin yüzde 64’ünün katıldığı seçimler için “güçlü bir katılım gösterildiğini” bildirdi. Ancak bu 18-29 yaş arası Tunuslular için geçerli değildi.

‘DEVRİM ÇALINDI’ HİSSİYATI

Hayal kırıklığı duygusunun kökeni,işsizlik, ekonomik tecrit ve toplumsal-siyasi özgürlüklerin yoksunluğuna dair gençliğin öfkesinin ateşlediği devrim sonrası taşınan yüksek beklentilere kadar gidiyor.  Missavi, “Devrimlerinin siyasi partiler tarafından çalındığını hissediyorlar” diyor.
Örneğin Öğrenci Alaa Touil, Zeynel Abidin bin Ali döneminde rejim karşıtı bir aktivistti ve devrim sırasında da faaldi. 2011 seçimlerinde oy kullandı ancak şimdi bu kararından pişman. “Demokrasi ve insan haklarına gerçekten inanmıştım. … Çok fazla beklentim vardı. Rüya gördüğümü anladım” şeklinde konuşan 22 yaşındaki Touil, son 2 seçimde de oy kullanmamış. Al Monitor’e bunun sebebini “Hayatımı politika olmadan yaşamak istiyorum” diyerek açıklıyor.

‘HEPSİ LAF’

Başkent Tunus’tan sokak satıcısı Seif el Hammami de aynı şekilde hayal kırıklığı içinde. Başkan adaylarının kampanyalarında yalan söylediğine inanıyor. “Halka iş vereceklerine, durumun daha iyiye gideceğine söz verdiler ancak hepsi laf” diyen Hammami, 2011’den bu yana enflasyonun yükselmesi sebebiyle iki yakasını bir araya getiremediğini söylüyor.

KUTUPLAŞMA VE GENÇLERİN POZİSYONU

Ülke siyasetindeki kutuplaşma seçimlerde oy kullanan genç Tunuslular için dahi önemli bir hoşnutsuzluk sebebi.
Ulusal güvenlik ve dış ülkelerle ekonomik ilişkilerin geliştirilmesi seçmenlerin en çok endişeli olduğu konulardı. Ancak Essebsi kampı, Merzuki’yi, son 3 yılda ülkeyi yöneten ve geniş kesimlerin tepkisini çeken İslamcı Ennahda koalisyonuyla eş gösterdi. Benzer şekilde Merzuki de, bin Ali dönemindeki hükümetlerde görev yapan Essebsi’yi desteklemenin eski rejime oy vermek olacağını söyledi.
Seçim, genel olarak Essebsi’nin İslamcı karşıtı koalisyon partisi Nida Tunus ile Ennahda arasında parlamento seçimlerinde de görülen bölünmeyi yansıttı.

‘İŞ VE SOSYAL ADALET’

Genç Tunusluların çoğuna göre, modernist ya da İslamcı, eski rejim ya da yeni rejim olarak sunulan iki kutup arasındaki ideolojik tartışma, ana noktayı kaçırıyor. 25 yaşındaki medya yapımcısı Asma Laabidi, “Gençler bu konularla ilgilenmiyor. Onlar sosyal adalet arıyor. Daha çok iş imkanı istiyor” diyor.
Bilgisayar Mühendisi Walid Derouiche, Tunus siyasetindeki ideolojik bölünmeyi önemli bir sorun olarak görüyor: “Başkan tarafsız olmalı ki diğer iki taraf bir arada yaşayabilsin.” Derouiche, adayların bu rolü oynamaya ya da gençlerin sorunlarıyla ilgilenmeye istekli olmadığını düşünüyor.
Kendisini siyasi prizmanın modernist tarafında gören 28 yaşındaki Derouiche, gerçekten desteklediği bir adaya oy vermek yerine öne çıkan iki seçenekten ehven-i şer olarak gördüğüne oy verdiğini söylüyor: “Essebsi’yi seçtim. Essebsi’yi sevdiğimden değil ama başka seçeneğim olmadığından.”

‘BASIP GEÇMEYEN’ DE VAR

21 yaşındaki Öğrenci Rihad Mejri de Derouiche’nin öne çıkan iki adayla ilgili hoşnutsuzluğunu paylaşıyor. Ancak Tunus’ta “işe yarayacak oy” olarak nitelenen tercihi yapmaktansa üçüncü bir kişiye, Halk Cephesi’nin adayı Hamma Hammami’ye oy vermiş: “Bence herkes kararlı olmalı. Hepimiz öne çıkan adayların dışındaki isimlere oy verebilirsek bir şeyleri değiştirebiliriz.”
2. turda ise sadece iki aday olacak bu da gençliği seçim sürecinden daha da izole edecek bir durum.
Tunus seçimlerini izleme grubu “I WATCH”’un Başkanı Achraf Aouadi, “Çok sayıda insan seçimi boykot edecek çünkü iki adayın projelerinde de kendilerini görmüyorlar. Gençleri ilk tura katamadıysak ikinci tura katmakta çok daha zorlanacağız” diyor.

Al-Monitor’den çeviren Mithat Fabian SÖZMEN

*Tunus’ta yaşayan serbest gazeteci.

** Ara başlıklar evrensel Pazar’ın tercihidir.