Dersim özrünün turnusolu: Ders kitapları

İsmail AFACAN

Dersim, Aleviler ve Kürtler, son haftalarda tarihe dair tartışılan konuların başında geliyor. Hemen hemen bütün televizyon kanallarında bu konu hakkında haber özeller yayınlanıyor ve açık oturumlar düzenleniyor. Geçtiğimiz hafta katliamın yıl dönümü olmasının yanı sıra AKP hükümetinin yeni Alevi açılımıyla birlikte Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın beş yıldır belli aralıklarla tekrar ettiği “Dersim özrünü” yinelemesi Dersim tartışmalarını yine alevlendirdi.

AKP televizyonlarında Alevilerin, Dersim katliamının baş sorumlusu CHP’ye neden oy verdiği masaya yatırılırken, ulusalcı kanallarda ise Dersim Katliamı söyleminin AKP tarafından Soma ve Ermenek facialarını unutturmak için ortaya atıldığını iddia ediyor. Dersim halkının yaşadığı acılarla yüzleşmek yerine tek hedefi CHP’yi sıkıştırmak olan AKP Hükümetinin pratiği, seçimler yaklaşırken “Alevilerden nasıl oy devşirebilirimden” öteye gitmiyor. Ulusalcılar ise aşağı tükürsem sakal yukarı tükürsem bıyık misali Dersim meselesini geçiştirmeye çalışıyor.

Tüm bu tartışmaların yansıdığı alanlardan biri de Milli Eğitim Bakanlığı tarafından hazırlanan tarih ders kitapları… AKP iktidarının dilinden düşürmediği farklı inanç ve milliyetteki halkların acıları, hazırlattığı tarih ders kitaplarına ne kadar yansıyor? AKP’nin Dersim özrünü bir de tarih ders kitaplarına bakarak değerlendirelim.   

DERS KİTAPLARI NEDEN DEĞİŞMİYOR?

Şöyle bir soruyla başlayalım: AKP iktidarı 12 yıldır bu ülkeyi yönetiyor, 2005 yılından beri Kürt sorununa dair açıklamalar ve açılımlar yapıyor, 2009 yılından bu yana da aralıklarla Dersim halkından özür diliyor, kendinden önceki iktidarlardan farklı olduğunu ve her defasında tabuları yıktıklarını söyleyen AKP iktidarının hizmetçisi Milli Eğitim Bakanlığı tarafından hazırlanan tarih ders kitaplarında Dersim, Aleviler ve Kürtlere nasıl yer veriliyor? AKP’li TV yorumcularını dinleyenler iktidarın bu konuda bir şeyler yaptığı ya da yapacağı hissine kapılabilir. Ama gerçekler öyle mi?
Yeni eğitim öğretim yılı için hazırlanan Osmanlı tarihinin işlendiği Tarih-10 ve Dersim meselesine dair konuların yer alması gereken İnkılap Tarihi ders kitaplarına bakıldığında en ufak adım atılmadığını göreceksiniz. Ders kitapları 5 yıl da bir hazırlanıyor ve Talim Terbiye Kurulunun her baskıda kitabı düzeltme hakkı yasal olarak bulunuyor. AKP iktidarı 12 yıllık iktidarı boyunca en az iki defa tarih kitaplarını kendi kontrolünde hazırlattı. Yani bu süreç içinde Dersim katliamı, Yavuz dönemindeki Alevi katliamları ve Kürtler ders kitaplarında yer verilebilirdi.

YA YAVUZ’UN ALEVİ KATLİAMI

Dersim katliamında katledilenler inançsal olarak çoğunluğu Aleviydi. Bu konuda CHP’yi sıkıştırmak için rahat rahat Alevilere katliam yapıldığını söyleyen AKP hükümeti, ecdadı Yavuz Sultan Selim’in Çaldıran Savaşından önce Anadolu’daki 40 bin Alevi’yi katletmesine ses çıkartmıyor. Yavuz’un tarihçisi ve devlet adamı İdris-i Bitlis, Selim Şahname adlı eserinde Yavuz’un Doğu seferine çıkmadan önce Anadolu’daki Alevileri nasıl katledildiğini tasvir ettiği bölümleri okuduğumuzda durumun vahametini daha iyi görebiliriz. Ecdadımız böyle bir katliam yapmıştır özür diliyoruz demek bir yana İstanbul’a yapılan 3. Köprüye Yavuz Sultan Selim ismini vermekten de geri durmuyor. Yine 10. Sınıf Tarih Ders kitabında Yavuz Sultan Selim’in anlatıldığı bölümde Yavuz dönemi iç politikasında en çok uğraştığı kesim olan Alevilere bir tek kelime bile yer verilmiyor.  

KÜRTLERE İNKARA DEVAM

Dersim katliamın diğer bir yönü ise katledilenlerin çoğunluğunun Kürt olmasıdır. Yine AKP iktidarı döneminde de Kürtler ders kitaplarında yok sayılmaya devam ediyor. Hatta daha ileri giderek sansürleniyor. MEB’in 10 sınıf tarih ders kitabında Osmanlı reayasındaki Müslüman halklar tek tek sayılırken bir tek Kürtlere yer verilmiyor. Yine aynı ders kitabında Kanunin Fransuva’ya gönderdiği mektupta özellikle Kürdistan ibaresi sansürleniyor.

SÖZ UÇAR YAZI KALIR

Tüm bu örneklere baktığımızda, AKP 12 yıllık iktidarı boyunca Dersime, Alevilere ve Kürtlere dair birçok şey söylese de Türkiye halkları ve yaşadığı acılar tarih kitaplarına not düşülmüyor. Acılarla yüzleşme aynı zamanda tarih eğitimine de yansımak zorundadır. Öyle siyasal çıkar doğrultusunda sadece Cumhuriyet dönemini eleştirerek değil tüm tarihte yaşanan milliyetçi, mezhepçi yaklaşımları ve katliamları reddeden bir perspektifle İslam Devletlerinden Selçukluya, Osmanlı’dan Cumhuriyete kadar…  Aksi takdirde tarih eğitimi alan gençlerin milliyetçi ve mezhepçi ön yargılardan kurtulması mümkün gözükmüyor. Özür dilemek tarihle yüzleşildiği oranda ve tarihi bu doğruda yeniden yazmakla anlamlı olur. Bu nedenle Milli Eğitim Bakanlığının tarih ders kitapları, Hükümetin Dersim özrünü test eden turnusol kağıdı olarak karşımızda durmaya devam ediyor.