Helikopter Ben ne demedi?

Günlük iktisadî gelişmelere bakarak günübirlik yazı yazılmaması gerektiğini bilecek kadar iktisat biliyorum. Ancak, içerik nedeniyle cumartesiyi beklemeden yazmam gerek.
FED Başkanı Ben Bernanke, 2008’in son çeyreğinden itibaren iki kez tahvil alım programıyla (QE1, QE2-parasal kolaylık) piyasaları dolara boğdu. QE2 2011’in ilk yarısında sonlandı ve geçen hafta ortasına kadar yeni bir QE uygulaması konusu hep kestirip atıldı. Faiz oranlarıyla ilgili 2013’e kadar değişiklik olmayacağı şerhi kondu. Ancak, operational twist yoluyla Wall Street’e ‘şimdilik bununla idare et’ mesajı verildi. Ayrıca, FED, 2011’in sonuna doğru Avrupa Bankalarının parasal sıkıntılarını, ABD de zarar göreceğinden, swap işlemleriyle geçici de olsa çözdü.
Ben’in QE konusunda son 6 aydır bir sinyal vermemesi, Türkiye’de kimi kendisini iktisatçı zanneden, iktisadın İ’sini bilmeyen ve küçük yatırımcıyı taammüden yanlış yöne sevk etme görevini üstlenen televizyonlarda yaptıkları iktisadî yorum ve teknik analizle arada bir hedef tutturduğunu zannedenleri bir düşünce etrafında topladı. ‘QE1 ve QE2 ne işe yaradı ki? Ben bunu yeni anladı gibi’, temelsiz saçma sapan sözler. Beyler bilin ki, Ben’in iktisat konusundaki bilgisizliği en fazla, sizler gibi televizyonlarda ve gazetelerde ahkâm kesenlerin bildiği iktisat bilgisi kadardır. Bu arada yaklaşık olarak 2011’in son aylarından bu yana ABD ekonomisine ilişkin Ben’i QE3 yönünde bir hareketlenmeye sevk edecek olumsuz bir veri de gelmedi.
Önemli olan tahvil alım programlarının işe yarayıp yaramadığı değil, Wall Street eşkıyalarının doyurulmasıdır. Ben, QE uygulamasının neye yarayıp yaramadığını çok iyi biliyor. Bir başka deyişle, ABD Ekonomisi üzerine söz edecekseniz, öncelikle ve kesinkes ülkenin her alanına hâkim lobi faaliyetleri gibi, ekonomisinin de bir lobi ekonomisi olduğunu bilmeniz gerekir.
Gelelim geçen haftaki FED toplantısı sonrası helikopter Ben’in QE ile ilgili ne demediğine. Açıklamayla birlikte, dış piyasalarda Ben’in QE3’e gideceği gibi bir algılama oluşturuldu. Meraklanmayın, QE3 de, QE4 de, QE5 de, v.b. gelecek. Ben açmazda ve QE3 konusunda sadece zamana oynuyor. Bu nedenle, sanki Ben, bu ifadeleri tahvil alımlarına başlamadan ya da QE2 sonlandıktan sonra hiç ima etmemiş gibi bir algılamaya ve davranışa girmek gereksiz. ‘Gerekirse ya da gerek görüldüğünde’ ile başlayan cümleleri zaten hep kurdu. Bu arada bir farkla, sırf şeffaflık olsun diye (!) (medya dezenformasyonu) ve FED üyelerinin oldukça manidar eşit sayılardaki dağılımıyla daha önce 2013’e kadar değiştirilmeyeceği ilân edilen faiz oranlarını 2014’ün son çeyreğine kadar ertelendi. Açıkçası, faiz oranı konusunda tüm üyeler 2014 demedi ve oyun, FED üyelerin konuya ilişkin farklı tarihler belirterek ‘iyi polis, kötü polis’ ya da ‘piyasaları ortada bırakma’ piyesiyle uzatıldı. Ayrıca, FED, ABD GSYİH’sını Kasım 2011’deki %2,5-2,9 düzeyinden %2,2-2.7’ye revize etti. Tabii ki bu, ekonomideki canlanmanın gecikebileceğinin bir işareti ve zaten de spekülâtörler sayesinde dolarda gevşeme (USD Index ve €/$) ve altın ve gümüşte hareketlenme oldu. Daha açıkçası, Ben, aktif bir biçimde varlık alımı ya da bir başka araca yöneleceğini yani QE3’e hemen başvurulacağından söz etmedi. Sadece her zaman ki gibi ve özellikle 2011’in ikinci yarısından bu yana üzerinde durmadığı bir biçimde, sorun yaşanmaya başladığında bu yolun açık olduğunu hatırlattı. Wall Street’e ‘Dertlenme, unutmadım. Kasım’da seçim var unutma. Öncelikle Avrupa’nın gazını bir alalım, yemleyeceğim. Az biraz sabır’ dedi. Dikkat edin, altın ve gümüş dışında Meta Endeksi (CRB) Ben’in ifadelerine aynı tepkiyi vermedi.
Şimdi, Ben, perşembe günü (yarın) Bütçe Komitesi’nin karşısına çıkacak. Hem de QE’lerden rahatsız olan Cumhuriyetçilerin yer aldığı komite karşısında saunaya girecek. Aynen TCMB Başkanı gibi, Ben de FED’in bağımsızlığından v.s.’den (!) dem vuracak. Geçen haftaki sinyali de, tıpkı 2009’da açıklanan kimi verilere ilişkin bir ay sonraki açıklamaları gibi özür dileyerek ve de pardon diyerek şimdilik geçiştirecek. En kötü ihtimâlle demese de, Ben, açık açık QE3 diye bağırmadığı sürece hiç değilse kısa dönemli olarak USD Index ve €/$ paritesinde dolar lehine toparlanma, altın ve gümüş ons/$ fiyatında geri çekilme yaşanacak.
Seçim temelinde FED’in kilitlendiği en önemli veri, işsizlik oranında görmek istediği iyileşme. Son ABD GSYİH revizyonuyla işsizlik oranında bir iyileşmenin görülmesi ise pek olası değil. Kısaca, QE3 gelecekse, bunun en temel nedeni işsizlik oranı artışı olacak. Bu nedenle, QE3 Kasım 2012’ye kalmaz ama hiç değilse Nisan-Haziran 2012’ye kadar devreye sokulması da pek olası değil.
Kapitalizm kendi işleyiş mantığıyla iktisadî krizi ya yüksek enflâsyonla, olmadı savaşla aşmaya çalışacaktır. Hem başka yolu yok ve hem de bu konuda gevezelik etmek gereksiz. Bunu bilin, hesabınızı ona göre yapın. Benden bu kadar.
Selâm ola.