Bir arada

Ekrandan okumak hayatımıza girdiğinden beri yaptığımız sohbetler, teknolojinin bizi kağıt harcamaktan kurtaracak meziyetine övgü ile basılı kitap kokusuna duyulan nostalji arasında gidip geliyor. Her gün birer ikişer sadece İnternet’te yayınlanmaya yönelen dergilerle ilgili haberler görüyor, süreli yayınların ya da kitapların daha ne kadar dayanacaklarını tahmin eden araştırmalar duyuyoruz. Bu haberleri kağıttan mı yoksa ekrandan mı okuduğunu bir hatırlayıp herkes kendi küçük araştırmasını yapabilir hatta. Bu arada okul çocuklarına dağıtılan tabletler, kesin olarak yeni bir okur kuşağının -eğer okurlarsa- doğuşunu ilan ediyor elbette.
Eski tartışmaları tekrar etmeye gerek yok, yani ekrandan okumanın ne kadar pratik, kolay bulunur, içinde arama yapmaya, metinler arası geçişe müsait, hafif vs. olduğu ya da gözü yormak, uzun süre okumayı olanaksızlaştırmak gibi pratik (e-okuyucuların e-mürekkep dediği teknoloji bunu aştı ama tablet egemenliğinde o okuyucuyu bulanlar pek az), soğukluk, kokusuzluk gibi duygusal dezavantajları biliniyor. Basılı kağıdın bitişini şimdiden konuşmak anlamsızsa da, bilgisayar, tablet, telefon, elektronik okuyucu kullanma alışkanlığına göre ekrandan okumanın kağıttan okumaya göre giderek daha baskın olduğunu kimse inkar etmez.
Duygusallıksa, ağaçların kesilmesi konusunda duygusal olunsun da kimse kağıda dokunabilmek için bu bahanelere sarılmasın, ayıp olur.
Parlaklık, göz yoruculuk meselesini de hallettikten sonra ekrandan okumanın pek çok avantajı olduğu çok bariz, ama henüz aşamadığı önemli bir kusuru var. Metinler arasında geçiş yapmak, birini kapayıp diğerini açmak çok kolayken, hani bir kitabı bırakıp diğerini almaya göre çok pratikken, aynı kitabı şöyle bir karıştırmak gibi bir eylem, ekranda olmuyor. Henüz olamıyor. Kitabı eline almanın huzuru, bu sayede hâlâ çok daha ikna edici. Örneğin yeni bir kitap aldığında insanın elinin en yatkın olduğu hareket, rastgele bir sayfa açıp bir şeyler okumak, sayfadan sayfaya amaçsızca atlamak olabilir ama bunu elektronik ortamda yapmak diye bir şey yok. Orası, daha akılla yapılan işlere müsait; örneğin bir anahtar kelime aramak basılı kitapta (Bir dizini yoksa ya da orada bulunabilecek bir şey aramıyorsak) mümkün olan bir şey değil, bir klavyeyle ancak saniyelere bakar.
Günün birinde sayfalar arasında göz gezdirmek elektronik ortamda da mümkün olur belki, ama bugün ekrandan okumanın hissettirdiği en ciddi eksikliklerden biri bu.
Konu birden bire nereden çıktı derseniz, bunlar Arka Pencere’nin sinema yıllığının düşündürdükleri. Arka Pencere, ağ üzerinden yayın yapan bir İnternet dergisi. 2011’de vizyon filmleri için yayınlanan eleştirileri bir tek ciltte bir araya getirip, birkaç ekleme ve düzenlemeyle, bir sinema yıllığı hazırladılar. Geçmişte başka sinema yıllıkları yayınlanmıştı ama bir süredir devam eden bu boşluğu doldurmak, ilhamını büyük yönetmen Hitchcock’tan alan dergiye düştü. Farklı türlerden 298 filmin künyesini ve ikisi hariç eleştirisini bir arada bulmak, film izlemeyi ve onlar üstüne kafa yormayı seven her izleyici için büyük nimet. Elinin altında bulundurmak, aramak, bulmak, fikir almak, yeniden bakmak için önemli olanak, İnternet’te bu yazıları arayıp bulmanın eziyetiyle karşılaştırılmaz bile.
Nihayetinde, mesele, yıllığın Celse Açılıyor yazısında dediği gibi; “Filmleri yorumlamak, bugün belki dünden bile daha önemli.” Bir de bunu bir arada bulmanın kıymeti var tabii.