Likya orkidesi sahlep ve dondurma

İnsan soyu yaşlandıkça ürkekleşiyor. Sabah, Kemal Has İlköğretimlilerin çocuk seslerinin çığlıklarıyla uyandım: Kemal Has  bizimdir! Okullarına yerleştirilmek istenen imam hatip orta bölümü  yüzünden ayaklanmışlar. Liseliler biraz çekingenler galiba. (Hele son cezalardan sonar) Ama Allah’ını seven bizim minikleri tutmasın.
  Ben bilgisayarın başına geçtim konu arıyorum. Konu yok değil, değil de… tek yazıyla bütün konuları nasıl anlatırım? Kürtaj, şiddet, grev, grev yasağı, asgari ücret, üç çocuk, yaşlı nüfus, başkanlık sistemi, partili cumhurbaşkanı, devlet tiyatroları…(Asgari ücret tartışmaları evlilik programlarında enine boyuna ele alınıyor, kreş sorunu da… Bu durumun yuva yıkışı da) Sonunda bir konu bana uygun göründü: Likya Orkidesi.
    Yalnızca Antalya’nın Kaş ilçesinde yayılış gösteren ancak soyu yok olma tehdidi altında bulunan Likya Orkidesi (Ophrys lycia) için TÜBİTAK desteğiyle Akdeniz Üniversitesi, Gazi Üniversitesi ve Kaş Orman İşletme Müdürlüğünce yürütülen koruma projesi hayata geçecekmiş. Bu orkidenin yalnızca 250 tane kaldığı sanılıyor.  Ağullu köyündeki 10 dönümlük alanda oluşturulan koruma sahasıyla yalnızca 250 tane kaldığı düşünülen orkideler yok olmaktan kurtarılarak geleceğe taşınacakmış.
  Bu orkidenin yaşadığı ve yayılma  gösterdiği Kaş’a bağlı Ağullu köyündeki arazi koruma altına alınarak bölgeye bilgilendirme panoları yerleştirilecek, bölgedeki okullarda öğrenim gören öğrencilere ve halka Likya Orkidesi hakkında eğitim çalışmaları yapılacak, ayrıca belgeseller ve broşürlerle korumanın önemi anlatılacakmış. Böylece de orkideleri halk koruyacakmış.
BİR GARİP ÇİÇEK
   Orkideyi hiç değilse çiçekçi vitrinlerinde  görmüşsünüzdür :Leylek gibi uzun boylu bir garip çiçek. Saksısıyla satılıyor. Epey de pahalı galiba.
   Moru, beyazı var. Sarı üstüne ufacık turuncu çillisine Venüs Çarığı diyorlar. İstanbul’un ünlü kimi yalılarının bahçelerinde bile mevcut. Ancak Kıbrıs’ın Türk bölgesinde de böyle türü tehlikede bir sahlep türü var. Kıbrıs’taki ile  Kaş’taki  orkide neden tehlikede derseniz sebep köklerinden elde edilen  sahlep. Yani kışın içtiğimiz sıcak , sütlü içecekle Maraş işi dondurma. Bu türü tükenen orkidelerin  köklerindeki sahlep üstün nitelikliymiş. Eh yaban hayatında uğraşmadan yetişiyor. Kazıp kazılıp satılmış. Bir bakmışlar bitiyor. Ne yapılacak ? Uzmanlara gore eğitimle biraz az sahlep içersek  (dondurmayı da unutmayalım) orkide türü de  kurtuldu gitti.
    (Belki türü tükenen türler için de kürtaj yasağı düşünülebilir. Kürtaj kazıma demek. Sahlep kökü de kazıp kazınıyor). Baraj suları altında kalan endemik (yalnızca bölgede yetişen) bitki ve böcekler ne olacak demeyin. Baraj bizim canımız, feda olsun varımız! Ben bu sahlep/orkide alanlarına asılacak  bilgi panolarına güvenmiyorum. Biz pek okumayı sevmeyiz. Orkideleri korumak için ne yapılmalı sizce?
   “ Türü tükenme” sözü bizi pek korkutmaz. Mesela asgari ücrete razı olanların türü tükeniyor denmişti de (Denmemişti değil, iyi biliyorum denmişti) kürtaj yasağı çıktı. Sonra kadınların “kanaatkar” olması gereğiyle ilgili konferanslar arttı. Şimdi de dini eğitim yaygınlaştırılıyor. Ben çocuklar Arapça öğrenecek diye sevindim. Bakan cevapladı, onlar Arapça okuyacaklar ama  Kur’an okuyacaklar, okuduklarını anlamayacaklar. Bence böyle eğitim olmaz.
   Bu tür eğitimin bir yararı da “emirül müminüne itaat “ (inananların başkanına baş eğme) zorunluluğunu öğretmesidir. Ben modern biatın (baş eğeceğine söz verme) oy olduğuna inanır, oy vermediğim adama (ve partiye) itaat  etmem, ama  itaatin biata bağlı olmadığı iddiası ortalıkta kol geziyor.
   Neyse orkideden kalktık nerelere geldik.Ey doğa severler sahlep içmeyin, Maraş dondurma yemeyin. Orkideler ölmesin!