Yaptıkları, yapacaklarının teminatı

 Son yıllarda istihdamın esnekleşmesi, kendi içinde çok katmanlı ve parçalı hale gelmesi, hem yeni istihdam biçimleri üzerinden ücretlerin fiilen geriletilmesini sağladı, hem de iş gücünü parçalayıp kutuplaştırarak kendince daha esnek ve kuralsız bir yapı oluşturdu. Bu durumun istihdamın yapısı üzerindeki en belirleyici etkisi istikrarsız, kırılgan, geçici nitelikler taşıyan, güvencesiz istihdam uygulamalarının hızla artması ve yaygınlaşması oldu.

Son otuz yılda ortaya çıkan ve kamu-özel ayrımı yapmaksızın hızla yaygınlaşan kısmi süreli çalışma, sözleşmeli ve geçici çalışma, belirli süreli çalışma vb. gibi esnek ve güvencesiz istihdam biçimlerinin artışı, standart istihdam ilişkisine göre, çok daha yüksek düzeyde güvencesizlik, kuralsızlık, istikrarsızlık ve belirsizlik ortaya çıkardı.

İstihdamın yapısında meydana gelen kapsamlı ve çok yönlü değişiklikler, özellikle sendikal örgütlenmeyi olumsuz yönde etkilerken, sermayeyi de zaten bütün aşamalarına hakim olduğu üretim sürecinde mutlak belirleyici konumuna getirdi. Emek sürecinde yaşanan esnekleşme eğilimleri, zamanla yapılan işin ve o işi yapan emekçilerin çalışma biçimlerini de doğrudan etkiledi ve bütün bunların sonucunda, emekçilerin iş, gelir ve sosyal haklarının yanı sıra en temel güvenceleri büyük ölçüde ortadan kalkmaya başladı.

Bugünden geriye doğru baktığımızda Türkiye’de istihdamın yerleşik yapısı geçtiğimiz 8.5 yıl içinde tümüyle sermayenin istekleri doğrultusunda yeniden biçimlendirilirken, her seferinde önce fiili uygulamalar başlatıldı, yasal düzenlemeler arkasından geldi. AKP Hükümeti bu taktikle istihdam alanına yönelik herhangi bir yasal düzenlemeyi gündeme getirdiğinde, konunun muhatapları, bir süredir getirilmek istenen yasal değişiklikleri zaten fiili olarak yaşamış olduklarından, kendilerinden beklenen tepkileri vermekte çoğu zaman geciktiler. Hal böyle olunca sendikaların kendi sınırlı güçleri oranında göstermek istedikleri tepkilerin etkisi de aynı ölçüde sınırlı oldu.

Kamu emekçilerinin iş güvencesini ortadan kaldıran, istihdamın yapısını daha esnek, kuralsız ve güvencesiz hale getiren “torba yasa” düzenlemeleri yetmemiş olacak ki, şimdi de hükümetin kamu personel sisteminde değişiklikler yapabilmesinin önünü açan uygulamaların da içinde yer aldığı kimi yasal düzenlemeler için yasama organını “devre dışı” bırakarak, kanun hükmünde kararname (KHK) çıkarma yetkisi istemesi gündeme geldi.

AKP’nin genel seçimlere 2.5 ay gibi kısa bir süre kalmasına karşın, anlaşılmaz bir acelecilikle “seçim sonrası” dönemini de kapsayacak şekilde 6 ay süreyle KHK çıkarma yetkisi istemesi dikkat çekici. Hükümetin, özellikle emekçilerin çalışma ve yaşam koşullarını ilgilendiren konularda bugüne kadar yaptıklarını, bundan sonra yapacaklarının teminatı olarak kabul ettiğimizde, Bakanlar Kurulu kararıyla yapılacak olan düzenlemelerin hangi içerik ve kapsamda olacağını tahmin etmek hiç zor değil.

Meclise sunulan tasarının gerekçesinde yer alan “Kamu hizmetlerinin düzenli, hızlı ve etkin bir şekilde yürütülmesini sağlamak üzere” ifadesi başlı başına bir komedi örneği. Çünkü AKP Hükümeti iktidara geldiği ilk günden beri, tasarı gerekçesinde belirtilen bu ifadenin altını tamamen boşaltan adımlar attı. Geçtiğimiz 8.5 yıl içinde kadrolu ve güvenceli istihdam bilinçli olarak azaltılırken, sözleşmeli çalışma, geçici çalışma, kısmi süreli çalışma ve taşeronlaştırma uygulamaları hızla yaygınlaştırıldı.  

AKP Hükümetinin tescillenmiş emek düşmanı kimliği, yoksulların taleplerine sahip çıkıyormuş gibi görünen ama özünde sermaye iş birlikçisi tutumu gün geçtikçe daha fazla açığa çıkıyor. Sermaye ve hükümet cephesinin saldırılarının torba yasa ile sınırlı kalmayacağını zaten biliyorduk. Ancak bu son hamle, emekçilerin elinde kalan son hak kırıntılarını da elinden almak için seçimleri bile beklemeye tahammülleri kalmadığını gösteriyor.

Bu ve benzeri girişimler karşısında bugünden gösterilecek örgütlü tutum ve karşı çıkışlar, önümüzdeki dönemde gündeme gelmesi kaçınılmaz olan kıdem tazminatının kaldırılması, bölgesel asgari ücret vb. gibi düzenlemeleri de içerecek yeni torba yasanın içeriğinin ve akıbetinin ne olacağını gösterecek.