Venezuela üzerine notlar (1)

Venezuela, son yıllarda adı Başkan Hugo Chavez ile gündeme gelen, kıtanın güneyindeki bir  Güney Amerika ülkesi. Başkent Caracas adını ilk kez, bir çocukken okuduğum Henry Charriere’in “Kelebek” adlı romanından duymuştum.  Romanın ikinci bölümü Caracas’ta geçiyordu.
Ülke, konum olarak önemli bir yerde, çünkü komşusu Kolombiya gibi, hem Güney Amerika, hem Orta Amerika hem de Karayipler arasında bir köprü. Venezuela, Brezilya, Meksika ve Arjantin’den sonra Latin Amerika’nın dördüncü büyük ekonomisine sahip. Böyle olmakla birlikte ülkede yoksulluk önemli bir oranda görülüyor. Son olarak bir bakanın açıklamasına göre, ülkede yoksulluk yüzde 80’den yüzde 40’a düşmüş. Yaptığım araştırmalara göre, bu rakamın yüzde 60 olduğunu öne sürenler de var. Yani ülkenin yarısı hâlâ yoksulluk ile boğuşuyor.
Chavez ilginç neopopülist bir lider; sevenleri çok seviyor, sevmeyenleri ise nefret ediyor. Eski bir rütbeli asker. Son yıllarda emperyalist ülkelere, özellikle ABD’ye ve neoliberalizme karşı sert çıkışlar yapıyor.
Latin Amerika ülkelerinin bağımsızlığı için savaşan Simon Bolivar, Venezuela’nın da bağımsızlığına kavuşmasını sağlamış. Garcia Marquez, “Labirentindeki General” adli kitabında “Salvador=Kurtarıcı” Simon Bolivar’ın öyküsünü anlatır. Kitaptan bir bölüm hatırlıyorum. Bolivar limandan bir gemiye bakar, geminin ismi “Kurtarıcı” yani kendisidir, şöyle düşünür:”Kurtarıcının ben olduğunu düşündükçe...”
Simon Bolivar şöyle diyor: “Adalet, cumhuriyetçi erdemlerin kraliçesidir, aynı zamanda eşitlik ve özgürlüğün destekleyicisidir.”
Chavez, Venezuela Birleşik Sosyalist Partisi (PSUV) lideri.” Parti, Bolivarcı devrimi savunan ve demokratik sosyalizmi öngören bir politikaya sahip. Çeşitli sol partilerin ittifakı ile kurulmuş.
Bu nedenle Chavez, Bolivarcı politikalara sahip çıkıyor. Daha bu hafta içerisinde, antropologların ve ressamların uzun çalışmaları sonucunda, Simon Bolivar’ın çizilmiş gerçeğe en yakın portresinin sunuşunu yaptı. Chavez ulusalcı politikalar izliyor ve ekonomide de ulusallaştırma yolunu izliyor. Örneğin halkına, Pepsi ya da Coca Cola yerine,  bir çeşit üzüm suyu olan yerli soğuk içecek Uvita’yı tercih etmelerini önerdi.
Chavez, dünyanın birçok ülkesinde popüler olabilir, ama özellikle Brezilya’da çok da sevilen bir lider değil. Son olarak kanser oldu ve Küba’ya sık sık giderek tedavisini gerçekleştirdi. Fakat bu hastalık da yeniden aday olmasını engellemedi. Burada ben, iktidar kavramının ne kadar güçlü olduğunu görebiliyorum. Örneğin Brezilya Eski Devlet Başkanı Lula da kanser oldu ve tedavisini yaptırdı. İyileşir iyileşmez gelecek seçimlerde başkanlığa yeniden aday olacağını açıkladı. Yani insanlar iktidar kavramının büyüsüne o denli kendilerini kaptırıyorlar ki, ölüm bile onun yanında hiç geliyor. Ben olsam yeniden aday olacağıma, partinin organlarında bir üye olarak çalışır, ya da entelektüel faaliyetler içine girerim. Denilebilir ki, onlar liderdir o yüzden yeniden aday olabilirler, o zaman da ben bu partilerin sistemini sorgular ve sorarım: Neden ikinci bir isim yetişmiyor, neden liderler ölene kadar başkan olmak zorunda? Burada böyle bir not düştükten sonra konumuza devam edelim.
Fakat şu da bir gerçek ki, doğruları ve yanlışları ile Chavez, Latin Amerika’da neoliberalizme ve emperyalizme karşı net politikalar izleyen bir lider. Lula, ya da Ekvador devlet başkanı gibi sol gösterip, sağ vurmuyor.
Chavez hükümetinin; sağlık, yaşam ve eğitim alanlarında iyileştirmeyi öngören “Misiones Sociales= Sosyal misyonlar” başlıklı bir programı var. Hükümet, işsizliği böylece yüzde 22’den yüzde 10’lara kadar düşürdüğünü iddia ediyor. Ayrıca sağlık alanında 7 bin klinik ve yüksek teknolojiye sahip 20 sağlık merkezi kurulmuş.
Eğitim alanında “Robinso misyonu” adı altında başlatılan okuma yazma kampanyası ile son olarak 1.6 milyon kişiye okuma yazma öğretilmiş. (http://www.radioagencianp.com.br/) Devam edecek...