Şahmaran gündemde

Şahmaran’ı kaç kişi bilir? Nâzım Hikmet’in şiirinde kötülük adına hüküm sürenlerin simgesidir, yılanlar şahı ya da ecesi: “Beyazıt’ta şehit düşen/Silkinip kalktı kabrinden/Ve elinde bir güneş gibi taşıyıp yarasını/Yıktı Şahmaranın mağarasını”.
Bizim aklımıza kıvır kıvır saçlı bir kadın gelirdi, belden aşağısı yılan bir kadın. Dünyadaki tüm yılanların yöneticisiydi o.
Şahmaran söylencesini araştırdığımda bir vefa ve dostluk öyküsü gördüm. Türkçe anlatılanda Şahmaran kadındı, Kürtçesinde (daha doğrusu Zazacasında) sakallı bir adam. Şahmaran’ın Tarsus’ta bir heykeli, adının geçtiği bir hamam da vardır. Misis’te bir kale onun öyküsüyle anılır. Öykünün bir yanı Lokman Hekimle bağlantılıdır. Sağlıkla ilgili simgelerde yılan resmi bulunuşunu açıklar. Seyr-i Mesel tiyatrosu bu söylenceyi zazaca oynamıştı.
Şimdi önemli olan şu, İstanbul’da Küçükçekmece Belediyesi CKSM Sergi Salonu’nda 20 Ekimde 19.30’da bir sergi açılacak. 10 Aralıka kadar açık kalacak sergi Şah Maran’la ilgili. Bu sergiye katılacak sanatçıları seçen, sergiyi düzenleyen (küratör) Erkan Doğanay, şunları söylüyor: Doğu ve batı kaynaklı birçok efsane, edebi eser, halk sanatı ve günümüz çağdaş sanat eserlerinde “Şahmeran” imgesi kültürel, dini ve arketipsel bir anlamla yüklüdür. Binbir Gece Masalları’nda “Yılanların Kraliçesi Yemliha’nın Hikayesi” olarak bilinen ve Anadolu’nun farklı bölgelerinde değişik anlatım biçimleri olan Şahmeran hikayesi, aslında Mezopotamya kültürlerinin ortak bir motifidir. Bu masal, bazı ülkede incelendiği gibi Türkiye’de de pek çok sanatçı tarafından defalarca ele alınmıştır.”
Erkan Doğanay, sergide ve hazırlanacak kitapta yer alacak sanatçıların yazarların bazılarını şöyle anıyor: “Evrensel bir anlatı olan Şahmeran, ihaneti, bilgeliği, iyilik ve kötülüğü temsil eder. Hint coğrafyasından İran’a ve oradan Anadolu’ya, Kafkasya ve Batı’ya aktarılmış, çeşitli varyantları oluşmuş evrensel bir hikayedir. (...) Edebiyatta; Şahmeran, Tomris Uyar (Şahmeran Hikayesi), Murathan Mungan (Cenk Hikayeleri / Şahmeran’ın Bacakları), Hilmi Yavuz (Kuyu), Sennur Sezer (Şahmeran), Erhan Bener (Şahmeran Öyküsü), İsmail Büyüktaş ( Şahmaran Ve Hatemtay Hikayeleri), Luigi Malerba ( İçimdeki Şahmaran), Muhsine Helimoğlu Yavuz, Yücel Feyzioğlu (Cırttan ile Şahmaran Kızı) gibi bazı yazarlar tarafından incelenmiş ve konu edilmiş Şahmeran, Halk sanatında önemli bir yer bulmuştur.”
Çeşitli tekniklerle çalışılmış Şahmaran suretlerinin yer aldığı sergi ikiye ayrılmış,
Yolu Şahmeran İle Kesişenler: Hüsamettin Koçan, Balkan Naci İslimyeli, Serpil Akyıl, Erol Deneç, Yavuz Kılıçer, Hüseyin Işık, Ali Asker Bal, Süreyya Oskay, Fatih Özkafa, Ozan Oganer, Ümitcan Gören, Gökhan Tanacı, Ali Can Meydan, Raziye Kubat, Cem Kızıltuğ, Orçun İlter, Filiz Sünnetçioğlu, Mehmet Akkaya, Fırat Bingöl, Fatma Şan;
Camaltı Ve Kumaş Boyama Örnekleri: Nasra Şimmes Hindi (Nasra Teyze), Mehmet Ali Katrancı, Aynur Ocak, Yaşar Yunus, Hasan Özcan, Sabri Nuray Gencel, Emine Yedikuvvet, Ümit Baykal,  Mehlika Bas, Ayşegül Kaya (Hepsi Hikaye),Tacettin Toparlı (Ebu Burak).
Basın bildirisinde yer aldığına göre Gökhan Tanacı, bu sergi için Şahmeran müziği bestelemiş. Ayrıca sergi paralelinde film ve belgesel gösterimleri, Şehir Tiyatrolarının Şahmeran oyunu, edebiyat ve halk hikayeleri paralelinde çeşitli panel ve söyleşiler düzenlenecekmiş. Dilerim bu sergiyi görürsünüz. Serginin bir turne yapması da düşünülebilir.