‘Rusya ile kriz’ hevesinin anlamı?

Çarşamba günü akşam saatlerinde Moskova-Şam seferi yapan Suriye yolcu uçağının Ankara Esenboğa Havalimanı’na inmeye zorlanması Rusya-Türkiye arasında ciddi sonuçlara yol açacak bir krize dönüşüyor.
Uçakta bulunan 35 yolcu ve mürettebatın 9 saat süreyle alıkonması ve uçağın kargolarının bir bölümüne de “meşru olmayan bazı unsurların bulunmasından şüphelenildiği” iddiasıyla “incelenmek üzere el konulmuş” olması tartışmaları giderek Rusya ve Türkiye arasında diplomatik bir gerilime doğru evrilmektedir. Öyle ki uçağın içindeki malzemenin cinsinden uçaktaki yolculara nasıl muamele edildiğine, uçağın inmeye zorlandıktan sonra mürettebata “zorunlu iniş belgesi imzalatılmak istenmesi”nden Rusya’nın İstanbul Konsolosu’nun yolcularla görüşmesinin engellenmesine kadar neredeyse her konu karşılıklı çekişmeye dönüşmüş bulunmaktadır.
Evet, Suriye’ye giden bir Suriye uçağı “inişe zorlanmıştır” ama gerilim Rusya ile çıkmıştır. Çünkü Suriye ile Türkiye’nin “gerilmek” için bile bir ilişkisi yoktur. Çünkü Türkiye, Suriye sınırlarına yeni tank ve obüs taburları göndermeyi, sınıra siper kazma törenleri yapmayı, Genelkurmay Başkanı ve kuvvet komutanlarının sınırda şov gibi denetimler yapmasını Türkiye-Suriye ilişkilerinin çıtası olarak koymuş bulunmaktadır. Sadece Suriye, “Bu bir korsanlıktır!” diyerek, Türkiye de Suriye’deki rejim hakkında bilinen niyetlerini ve suçlamalarını sıralayıp uçağın zorla indirilmesine dayanak göstermek için ortaya konuşmaktadırlar. Bu yüzden de “uçak krizi”nin asıl karakterini Rusya-Türkiye ilişkileri üstünden değerlendirmek anlamlı olmaktadır.
“Uçağın inişe zorlanmasına yol açan istihbaratı kim (hangi dost ülke!) ve niçin vermiştir?” burada ayrı bir önem kazanmaktadır. Başbakan Erdoğan, istihbaratı kimin verdiğini söylemiyor ama Türkiye’nin kendi istihbaratı olmadığını da söylüyor. Demek ki “güvenilir bir ülkenin istihbarat servisi” vermiştir! Ama şu da bir gerçek ki, Prof. Deniz Ülkü Arıboğan’ın bir TV kanalında yaptığı değerlendirmede belirttiği gibi, “Bu istihbarat doğru çıksa ayrı dert yanlış çıksa ayrı derttir!” Yani, her halükarda Rusya ile Türkiye karşı karşıya gelmiş olmaktadır.
Ancak ortadaki durum daha soğukkanlı değerlendirildiğinde şu açıkça görülür ki, istihbaratı veren kaynak bir provokasyonla iki ülkeyi karşı karşıya getirmeyi amaçlamış; bunda da başarılı olmuştur. Türkiye böyle bir provokasyona çanak tutan dış politika yönelişiyle Rusya ile karşı karşıya gelerek, dış politikasının provokasyonlara ne kadar açık olduğunu da dosta düşmana göstermiştir.   
Bugün oluşan Ortadoğu tablosu içinde artık şu bilinmektedir, “Suriye krizi” aslında İran’ın kuşatılmasının ön adımıdır ve İran’a karşı geliştirilen bu strateji, aslında ABD ve batı emperyalizminin Ortadoğu’yu yeniden biçimlendirme amaçlı stratejisinin bir parçasıdır. Ve bu bölgeyi yeniden biçimlendirme bölge güçlerini Rusya’ya karşı mevzilendirmedir. En başta da Rusya bunu böyle okuyor. Nitekim önceki gün Putin, “ABD’nin hâlâ Rusya’yı (sosyalizmi terk etmesinden sonra da) düşman olarak görmeye devam ettiğini” açıkça söyledi.
“Uçağı indirme” adımı da bu politik tablo içinde anlamlanmaktadır.
Kısacası “uçağın indirildiği” politik ortam Türkiye-Rusya ilişkilerinde bir “kırılma yaratacak” unsurları bolca bulundurmaktadır. Tabii, Rusya krizin böyle tırmandırılmasını istemez de yanıt vermeyi kendi için daha uygun bir zamana ertelemezse!
Bölgede ve dünyada Rusya’nın tuttuğu yer dikkate alındığında Türkiye’nin Rusya ile kapışmayı istemesinin hiçbir mantıklı gerekçesi yoktur. Bu yüzden de AKP Hükümeti’nin son aylarda her vesile ile Rusya’yla karşı karşıya gelmesi anlaşılır değildir.
Ama şu da bir gerçek ki Türkiye’nin Suriye, İran ve Irak’la bu kadar çabuk düşmanlaşması, Rusya’yla da aynı düzeyde bir gerilim hattını tutmada gösterdiği heves, elbette en çok ABD’yi sevindiriyordur. Çünkü ABD, Türkiye’nin her adımda ABD’den başka dostu kalmadığını hissetmesini ve “ABD’nin düşmanlarıyla düşman olmasını” istemektedir. Ve Türkiye bu yolda herkesi şaşırtan bir hızla ilerlemektedir. Rusya ile böyle papaz olma aşamasına gelmesinin nedeni ABD’nin ona bahşettiği “bölgesel güç” olma rolüdür. Türkiye’nin Rusya ile çatışmalı bir döneme girme hevesinin tek anlaşılır yanı da ABD’nin ona yüklediği misyon ve AKP Hükümeti’nin bunu anlamış olmasıdır.