Tek hücreden embriyoya Çöp DNA’nın işlevi

Bu üç dokunun oluşumuna yol açan etmenler  arasına geçtiğimiz ay bir yenisi eklendi. ABD’deki Sanford Children’s Health Research Center’da  yer alan Sanford-Burnham’s Muscle Development and Regeneration Programının yöneticisi olan Prof. Dr.Mark Mercola ve ekibinin çalışması gelişim sırasında bu dokuların oluşumunda mikroRNA adı verilen bir RNA çeşidinin önemli bir rol oynadığını gösterdi. MikroRNA’lar kendileri bir protein kodlamayan, küçük genetik parçacıklardır. Genomlarımızda genleri ve dolayısıyla onların ürünleri olan proteinleri kodlayan “anlamlı” bölgelerin yanı sıra bilim insanlarının “çöp” adını verdikleri DNA dizileri de bulunmaktadır. “Çöp” ismi bu bölgelerin önemi henüz bilinmezken DNA’nın santral dogması bilim dünyasında hakimken verilmişti. Bugün bu bölgelerin işlevini tam olarak bilemesek de hücre içinde pekçok önemli süreçte yeraldıklarını düşünüyoruz. MikroRNA’lar işte bu “çöp” bölgelerde yeralmaktadır.  MikroRNA’lar bir proteini kodlamasalar da, bazı proteinleri kodlayan mesajcı RNA’lara bağlanarak onların kodladığı proteinlerin üretimlerini engellemektedir.

Bu şekilde mikroRNA’lar hücre içinde belirli bir zamanda  hangi proteinin üretilip hangisinin üretilmeyeceğine bir   bakıma karar vermektedir. Bu süreç o proteinlerin yer aldığı sinyal yolaklarını da doğal olarak etkilemekte ve bütün bir hücrenin gelişimsel “kader”i  böylece kontrol edilmektedir. Mercola  ve ekibi insan genomundaki mikroRNA’ları tarayarak bunların embriyonik kök hücrelerden mezoderm ve ektoderm oluşturma yeteneklerini sınayarak, let-7 ve miR-18 adlı iki mikroRNA ailesinin  endoderm oluşumunu engellerken ectoderm ve mesoderm oluşumunu kolaylaştırdığını gösterdi.  Bu bulgu oldukça önemli çünkü embriyonik gelişimi ve organların ve dokuların gelişimini sağlayan faktörleri tam olarak anlayabilmemiz kök hücre çalışmalarında büyük bir sıçrama yaratacaktır.