Kadınlara esnek çalışma tuzağı

AKP, tıpkı bir pazarlamacının malını satmak için olmadık yöntemler denemesi, alıcıları etkilemek için abartılı ve gerçekçi olmayan şeyler yapması gibi, emekçiler için olumsuz sonuçlar ortaya çıkaracak ve yıkım anlamına gelecek pek çok düzenlemeyi “müjdeleyerek” sunmaya devam ediyor.
AKP Hükümeti son “müjdesi”ni kadınlara verdi. Kadınların doğum izinlerinin 16 haftadan 24 haftaya çıkarılarak, doğum sonrasında 3 ya da 6 yıl süreyle kısmi süreli çalışma, evden çalışma vb. gibi esnek çalışma uygulamalarının hayata geçirilmesi hedefleniyor. Bu şekilde bir taraftan nüfus artışı sağlanırken, diğer taraftan kadınların kısmi süreli istihdam üzerinden çalışıyor gibi görünmeleri ve kadın istihdamını rakamsal olarak yüksek gösterilmesi sağlanacak.
Kapitalizmin ilk yıllarından itibaren ucuz iş gücü kaynağı olarak görülen kadınlar, kısmi süreli, evden çalışma, uzaktan çalışma gibi esnek çalışma uygulamaları üzerinden istihdam edilmesiyle, hemen her konuda olduğu gibi, istihdamdan da “kısmi” olarak, eksik yararlanacaklar.
Çalışan kadınların Hollanda’da yüzde 75’i, Almanya’da yüzde 45’i, İngiltere’de yüzde 44’ü, Avusturya’da 42’si, Danimarka’da yüzde 40’ı ve İspanya’da 23’ü kısmi zamanlı olarak çalışıyor. Kısmi süreli çalışan kadınlar, tam zamanlı çalışanlara göre daha düşük ücret alıyorlar ve sınırlı sosyal haklara sahipler. Ücret ve sosyal haklar “kısmi” olunca, kadınların ikinci, hatta üçüncü bir kısmi süreli iş yapmak zorunda kalmaları da cabası.
AKP Hükümeti sorunun bu yönünü gizleyerek, başbakanın “en az 3 çocuk” fantezisini hayata geçirmek için esnek çalışmanın hedef kitlesi olan kadınların ev ve iş arasında esnek çalışacağını, böylece hem çalışıp, hem de çocuklarına bakabileceğini, “ev işlerine” daha fazla zaman ayırabileceklerini propagandasını yapıyor. Ancak nedense bu şekilde çalışacak kadınların ücret, sigorta ve sosyal haklar bakımından tam zamanlı çalışanlardan daha sınırlı haklara mahkum edileceklerinden hiç bahsetmiyorlar.
Türkiye’de esnek çalışmanın oldukça yaygın olduğu kayıt dışı sektörlerde çalışanların önemli bir kısmını kadınlar oluşturuyor. Dolayısıyla esnek çalışma uygulamalarının kadınları ve erkekleri aynı derecede etkilediğini söylemek mümkün değil.
Yaşamın bütün alanlarında olduğu gibi, çalışma yaşamında da kadınlar, erkeklere göre daha dezavantajlı durumdalar. Hükümetin doğum izinlerini arttırmak ve kadın istihdamını teşvik adı altında yapmak istediklerinin bu durumu düzeltmek bir yana daha da kötüleştirmesi kaçınılmaz.  
Kadınların “aile” yaşamıyla çalışma yaşamının dengelenmesi adına önerilen kısmi süreli ya da evden çalışma uygulamaları çalışma ilişkileri içindeki mevcut cinsiyetçi yapıyı daha da katılaştıracak. Kadınların esnek çalışmalarından kaynaklı olarak alacakları “üç kuruş” ücretin “aile ekonomisine katkı” olarak görülecek olması, ekonomik bağımlılığı, dolayısıyla hem “aile içi”, hem de toplumsal düzeyde itaat ilişkilerini yeniden üretmekten başka bir sonuç ortaya çıkarması mümkün değil.
Esnek çalışma biçimlerinin en yaygını olan kısmi süreli çalışma ile tam zamanlı çalışan kadınların bile zaten düşük olan ücretlerinin, kısmi süreli çalışma ile daha da düşmesi engellenemez. Bu durumu, hükümetin patronların sırtındaki iş gücü maliyetlerini aşağıya çekme yönündeki diğer girişimleri ile birlikte değerlendirdiğimizde, kadınlar için olumlu gibi görülen bir düzenlemenin arkasında bile kadın istihdamını daha da esnekleştirme, kadın emeğini daha da ucuzlatma hesapları olduğu çok açık.