Bir konferansın ardından

Uluslararası Eleştirel Eğitim Konferansı geçen hafta Ankara Üniversitesinde, gerçekleştirildi. Konferansta dünyanın birçok yerinde kamusal eğitimin bir saldırı altında olduğu ayrıntılı bir şekilde ortaya konuldu.
Konferansı düzenleyen ekibin başında yer alan Prof. Dr. Meral Uysal’ın açılışta vurguladığı bir nokta, konferans boyunca farklı oturumlarda dile getirildi. Özetle, kamusal eğitim uluslararası bir saldırı altındadır. Kamusal eğitimin vazgeçilmez olduğuna inanların da, eğitimin köleler değil, özgür bireyler yaratması gerektiğini düşünenlerin de bu küresel boyuttaki saldırıya karşı çıkmaları gerekmektedir. Bunu yapabilmek için de dünyadaki deneyimleri yakından takip etmek ve mutlaka küresel bir dayanışma içerisinde olmak gerekmektedir.
***
Bu etkinliğe katılan çok sayıda öğrenci olduğunu görmek çok sevindiriciydi. Öğrencilerin uluslararası deneyimlere müthiş ilgi duyduklarını gözlemledim. Konferansa katılan ve eleştirel pedagojinin önde gelen düşünürlerine ve kitaplarına büyük ilgi vardı.
Bu büyük ilgi sevindirici olmakla birlikte, öğrencilerin kendi ülkelerindeki mücadelenin geçmişinden çok haberdar olmadıklarını gördüm. Aklıma Kemal Yalçın’ın sözleri geldi. “Evvel zaman içinde, bir TÖB-DER vardı. Uzun adından çok kısa adı kullanılırdı. Günümüzde eğitim fakültelerinde okuyanlardan, 12 Eylül 1980 sonrası eğitim çarkından geçmiş genç öğretmenlerden çoğu TÖB-DER’i, TÖS’ü, TÖDMF’yi artık ne yazık ki tanımıyor.”
TÖB-DER, 12 Mart darbesinden sonra, varlığı tehlikeye giren Türkiye Öğretmenler Sendikasının (TÖS) devamı olarak, 3 Eylül 1971’de, Ankara’da kurulmuştu. İlk adı Türkiye Öğretmenler Birliği (TÖB) idi. Ancak İçişleri Bakanlığının zorlamasıyla, Türkiye Öğretmenler Birleşme ve Dayanışma Derneği, kısaca TÖB-DER’e dönüştürüldü. Yine itiraz edilince TÖB-DER, Tüm Eğitim ve Öğretim Emekçileri Birleşme ve Dayanışma Derneği oldu.
***
TÖS geleneğinin konferansta ele alınmasını çok isterdim. Çünkü TÖS’ün karşısına çıkarılan engellerin bilinmesi, 1968’den bugüne Türkiye’de yaşananları anlamak açısından önem taşıyor.
Örnek olarak, 7-9 Temmuz 1968’de Kayseri’de yapılmak istenen TÖS Genel Kurulunu ele almak yararlı olabilir. Genel Kurul öncesinde kentte elektrikler kesilir ve patlamalar olur. Yeşim Dinçer (toplumsol.org, 7 Temmuz 2012) olanları şöyle özetliyor:
“Allahsız komünistler camileri bombaladı” diye yayılan bir söylentinin ardından, “bir kısım halk” kongrenin yapıldığı beş katlı Alemdar Sinemasının önüne toplanarak tekbir getirmeye başlar.
Derken kalabalık yaklaşık 800 öğretmenin bulunduğu salona taş ve gazlı paçavralar atarak yakma teşebbüsünde bulunur. Saatler süren saldırı ancak askeri birliklerin müdahalesiyle sona erer. Neyse ki kimse hayatını kaybetmemiştir ama çok sayıda yaralı vardır.
Saldırı bununla kalmaz. Kitapçılar basılır, öğretmenleri linç etmek isteyenler kitapları da linç etmeye kalkarlar. Kaldığı otelin önüne çıkan bir konsomatrisi yakalarlar. Kadının mini eteğini ve giysilerini parçalarlar. Kadıncağız onlara yalvarır: “Abiler beni öldürün ama bana bunu yapmayın!”
***
Öğrencilerin Kayseri’deki linç girişimini duymamış olması veya TÖS geleneğini tanımıyor olmasının bir nedeni, bu konuda yazılmış kapsamlı kitapların azlığı. Yazılmamış mücadeleler geçmişte kalıp, siliniyor. Öğretmenlerin mesleki deneyimlerinin de, örgütlenme deneyimlerinin de kayda geçilmesi büyük önem taşıyor.
Bu açıdan, TÖB-DER Genel Başkanlığı da yapan Ali Bozkurt’un anılarının yayımlanmış olması çok sevindirici. Oğlu Oğuz Bozkurt tarafından yayıma hazırlanan kitap, “12’den 12’ye” başlığı ile iki cilt olarak Eğitim Sen tarafından yayımlandı.
Temmuz 1968’de Kayseri’de yaşananlar kitapta ayrıntılı olarak anlatılıyor. TÖB-DER’lilerin her gün ölüm tehlikesi ile yaşadığı da. Kitapta yer alan anılar, eğitimin piyasalaştırılmasına, Kayseri’den Maraş’a, Madımak’a, KESK ve Eğitim Sen’e yönelik operasyonlara uzanan olaylara da ışık tutuyor.