'Komşunu ihbar et' nifak hattı: Kardeşlik, bayramlaşma, helalleşme nasıl sağlanacak?

Bugün bayram. Yenilecek, içilecek, helalleşilecek. Çocuklar şeker toplayacak. Yaşlılar aranacak, mutlu olacak. Bugün bayram, gülünecek oynanılacak. Bugün bayram, nice barış, kardeşlik, dostluk, esenlik, sağlık dileklerinde bulunulacak. Bugün bayram, imam minbere çıkıp, “Bugün helalleşme günü” diyecek. Bayramın devamı yeniden aynı rutinlere dönülecekse bunca dileğin ne anlamı olacak? Tüm bu söylenenlerin gerçekleşeceği gerçek bayramlara nasıl ulaşılacak?
Kardeşlik birlikte üretilip birlikte yenirse, bir verip bin alınan toprağa sahip çıkılırsa, çocuklara, yetim öksüzlere, yaşlılara, hastalara sahip çıkılırsa kardeşlik olacaktır. Ayrımcılığın, sınıf ve zümrelerin, dışlamanın, hor görmenin, aşağılamanın olduğu yerde kardeşlik yoktur. Tür, cins, kuşak, konum ayrışmalarının, dil-din-mezhep ayrışmalarının olduğu yerlerde, başlarının öne geçip tebaya el öptürdüğü yerlerde kardeşlik yoktur. Tam aksine büyüğe büyüklüğünü, küçüğe küçüklüğünü, erkeğe üstünlüğünü, kadına ikinci sınıflığını hatırlatma törenleri kardeşlik değil statükonun sürdürümünün ana aracıdır, kardeşliği yaratmaz, eşitsizliği, ayrımı, nifakı sürdürür.
Kardeş olalım? Ne güzel de söylenir, “kardeşim benim”. İnsan duygulanır o çocukluk yıllarının saf kardeşliğinden, kader ortaklığından. Birbirine omuz verir kardeşler, ne kadar kavgalı da olsalar, bazı istisnaları da olsa, en zor günlerinde yine kardeş kardeşe sahip çıkar. Hele de insanlığın kardeşliği kurulabilse, tüm canlıların kardeşliği, evrensel kardeşlik kurulabilse…
Irak’ta, Suriye’de, Mısır’da, Yavuz Sultan Köprüsü’nün üstünde veya altında kardeşlik yoktur.  ABD’de, İngiltere’de, Fransa’da, göçmenlerin ikinci sınıf sayıldığı yerlerde kardeşlik yoktur. Dünyanın birinci, ikinci, üçüncü, G7, G20 ayrıldığı bir dünyada kardeşlik yoktur. Rusya’da, Çin’de, ağır ve eşitsiz çalışma ve yaşam koşullarının olduğu yerlerde kardeşlik yoktur. İstismarın, torpilin, rüşvetin, dayıcılığın, lobiciliğin olduğu yerde kardeşlik yoktur. İşgallerin, iç savaşların olduğu yerlerde kardeşlik az, ölüm çoktur.
Çatışmaların/ölüm riskinin de grupta müthiş bir birliktelik duygusu oluşturduğu söylenir de bu ölümün tersi anlamında hayatta kalma refleksidir. Gerçek kardeşlik hayattadır, mezarlıklarda değil. Mezarlık anma, yüzleşme, günah çıkarma yeridir, helalleşme yeri değil.
Yine de bayram ziyaretlerinin en ilki, en safı ve en derini mezarlıklardır. Yaşanmamışlıklara, yaşayamadıklarımıza üzülür, yaşanılan mutlu anlar, anılar, zorluklar bir film şeridi gibi gözümüzün önünden derin bir şekilde akıp gider. Karşılıklı kötülük yapma riski sıfırlanmış, ancak birlikte yeniden bir şeyler yapma şansı da tümden ortadan kalkmış durumdadır. Ancak dualar okunabilir, sebiller yapılabilir onlar adına. Mezarlık ziyaretleri aynı zamanda bir helalleşme yeri gibidir de ağlamalar feryatlar eskiyi tamire yetmez. “Hayatını kaybetti” durumudur. Kaybolan, hayatta yaşarken başarılamamışsa yüzleşme, af dileme, duadan başka pek bir çıkar yol kalmaz. Cenaze namazları, bayram ziyaretleri ve dualar anmanın ötesinde bir kefaret hali ise iş görür mü, pek söylenemez.
Helalleşme hayattayken ve bir daha haksızlık etmemek üzere karşılığını bulmuşsa, toplum kendini tamir edebilir de bayram sonrası yine alın teri çalınacaksa, mal mülk sahibi işçinin köylünün alın terine el koyarak birikmeye-büyümeye devam edecekse, bu nasıl bir helalleşme olacak? Kadın daha çok üretecek, erkek daha çok yiyecekse, birinci dünya üçüncü dünyayı yiyecekse, sömürü, işgal, çatışma, saldırı, imha devam edecekse… Türk-Kürt-Arap-Amerikan-İngiliz-Suriyeli-Iraklı-Müslüman-Hıristiyan… birbirini sömürmeye, tecavüze, öldürmeye devam ederse bu helalleşme nasıl olacak?
“En büyük nifak nedir?​” diye sorulursa ayrımcılıktır, eşitsizliktir, haksızlıktır. Sınıflaşma, zümreleşme, cinsiyetçilik, protokoller nifakın baş tacıdır. Kredisinde, yurdunda haksızlık yapmak, komşuyu komşuya düşürmek, gençleri sokaklarda linç etmek nifakın en büyüğüdür. Tüm bunlarla bu toplum nasıl helalleşecek, nasıl kardeşlik tesis edilecek? Herkesin aynı saygınlıkta kardeş olduğu, helalleşmeye bile ihtiyaç olmayacak nice bayramlara…