Küçük mücahitler yetiştirmek...

Geçen hafta bu köşede, Milli Eğitim Bakanı’nın okullarda  dağıttığı, çocukları cihada çağıran çocuk kitabından söz etmiştik.  Bakanın bu seçiminin rastlantısal olmadığı, daha sonra Başbakanın yaptığı, çocukların dini içerikli seçmeli derslere yönlendirilmesi uyarısıyla da örtüşmektedir. Çocukları “Tekçi düşünceye uygun yetiştirmeyi hedefleyen” bu uygulamalar bir bütünün parçasıdır. Aslında bu yeni bir uygulama da değildir. Çocukların var olan egemen ideolojiye uygun olarak, mevcut sistemin sürdürücüsü olarak yetiştirilmesi çabası eskiden beri uygulanmakla birlikte, günümüzde iyice gün yüzüne çıkmıştır...
Çocuk ve gençlik kitaplarında, geçmişten günümüze din uğruna savaşların, ölmenin ve öldürmenin yüceltilmesi oldukça sık kullanılmıştır ve kullanılmaktadır. Önceleri İslam dini uğruna ölmenin ve öldürmenin kutsanarak anlatıldığı destanlar vardır; daha sonra bu kavramın kapsamının Türklük ve İslamiyet uğruna şehit olma biçiminde genişlediğini görüyoruz. Milli Edebiyat Akımı sürecinde çocuklarda milli, manevi duygular oluşturmak için; çocuk kitaplarında Türklük ve İslamiyet kavramlarının işlendiği didaktik tarzda şiirler, öyküler ve oyunlara ağırlık verilir. Ömer Seyfetin’in öyküleri bunun en tipik örneklerindendir. Türk destan ve söylencelerindeki kişi ve olayları öykülerine taşıyarak manevi ve milli kaygılarla Türklük ve Müslümanlığı öteki ulus ya da dinlerin karşısında yücelten öyküler yazmıştır. Anlatımında yoğun şiddet ögelerinin yer aldığı, savaşın bir bayram olarak nitelendiği, ölmenin ve öldürmenin kutsandığı bu öyküler; günümüzde de öykü dizileri olarak yayınlanmaktadır.
Çocuk ve gençlik kitaplarında din ve vatan uğruna savaşın kutsallığını işleyen anlatılar, cumhuriyet döneminde de sürer. 1940 ile 1960 yılları arasında yayınlanan çocuk kitaplarını tanıtan Türkiye Çocuk Kitapları Kataloğu’ndaki kitapların büyük bölümünü tarihi ve dini içerikli kitaplar oluşturmaktadır. Padişahların, peygamberlerin, akıncıların yaşamlarının ve savaşlarının, dini menkıbelerin anlatıldığı bu kitapların yalnızca adlarına bakmak bile bize kitaplar hakkında fikir verebilir. Şehit Remzi, Yavru Şehit, Vatan Yolunda, Bombacı Küçük Hasan, Cepheye Koşan Çocuk, Plevnenin Küçük Kahraman Mehmetçiği, Başını Veren Adam, Zafer Bayrağı, Türk Yumruğu, Milli Hikayeler, Bayrağımız İçin;  Behramasad Kalesi Cengi, Ben de Asker Olacağım, Biz Türk Çocukları, Çocuk Kahraman, Vatan İçin bunlardan bazılarıdır. Bu kitaplardaki metinlerde yer alan “Canı feda etmek”, “Şehitlik mertebesine ermek”, “Şehadet şerbetini içmek”, “Şehitlik müjdesidir”, “Ölümü severek kabul eder. Ölüme gidişin sevincini yaşar” vb. sözlerle din uğruna yapılan savaşlar, ölmek ve öldürmek ulaşılması gereken sevinçli bir olay biçiminde ifade edilmektedir. (Bu kitaplardan seçilen şiirlerin ya da metin parçalarının ilkokul 1. sınıftan başlayarak Türkçe ve Okuma kitaplarında, Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler kitaplarında yer aldığını düşünecek olursak; etkilenmenin ne kadar yaygın ve sürekli olduğunun ayrımına varırız.)
Yukarda belirttiğimiz gibi, çocukları mevcut sistemin sorgulamasız sürdürücüleri durumuna getirmek; din uğruna savaşacak küçük mücahitler yetiştirmek isteyen iktidar sahipleri çocuk ve gençlik edebiyatı alanını kendi düşünceleri doğrultusunda kullanmaktadırlar. Oysa; çocuğun alımlamasına sunulan bir metinde şiddetin, ayrımcı düşüncelerin olumlanmasının, ölmek ve öldürmenin kutsanmasının; olay ve olguların çocuğu tek yönlü koşullayacak biçimde işlenmesinin gelişme çağındaki çocuğun ruh sağlığını ve kimlik gelişimini olumsuz etkileyeceği açıktır. Bu durum, çocukların ve gençlerin barış ve demokrasi kültürüyle yetişmesini de engeller. O nedenle çocuklar ve gençler için yayınlanan kitaplar, ders kitaplarındaki şiirler ve metinler yeniden gözden geçirilmelidir. Çocuklar ve gençler, farklılıklarımıza karşın barış içinde yaşanacak bir ülke ve dünya için, barış ve kardeşlik iletisi veren kitaplarla buluşturulmalıdır. Bu, hepimiz için gereklidir.