Takke düştü, oyun görüldü!

İşçiler açısından “son kale” olarak ifade edilen kıdem tazminatı hakkının, patronların istekleri doğrultusunda en az yarı yarıya azaltılıp, elde etme koşullarının daha da sınırlandırılması için son viraja girildi. Sendikaların bütün eleştiri ve itirazlarına rağmen, taşeron çalışmayı yaygınlaştıracak düzenlemelerle birlikte, kıdem tazminatı fonu kurulmasına yönelik hazırlıklar tamamlanmak üzere. 

1975 yılından bu yana bugünkü haliyle devam eden, 12 Eylül darbecilerinin bile dokunmaya cesaret edemediği kıdem tazminatı hakkında öyle değişiklikler öngörülüyor ki, mevcut uygulamada işçi lehine ne varsa, hemen hepsi ortadan kaldırılacak.  

Başbakan’ın ve Çalışma Bakanı’nın işçi ve patronlar arasında uzlaşma olmadan düzenleme yapılmayacağını açıklayıp, bayramdan sonra hazırlanan taslağın Başbakan’a sunulacağının ilan edilmesi, başta işçiler ve sendikalar olmak üzere, tüm kamuoyunun açıkça kandırıldığını, oyuna getirildiğini gösteriyor.   

Bugüne kadar çalışma yaşamını ilgilendiren düzenlemelerde “kazanılmış haklar korunacak” ifadesi ne zaman kullanılsa, istisnasız hepsinde ciddi hak kayıpları oldu. Kıdem tazminatı gibi tüm işçileri ve ailelerini, gelecekte çalışma yaşamına katılacak olan herkesi yakından ilgilendiren bir konuda, resmen emri vaki yapılarak her şeyi oldu-bittiye getirmeye çalışıyorlar. 

Hükümetin hesaplarına göre, atılacak ilk adım halen uygulanan “1 yıla 1 maaş” uygulamasının kaldırılması. Mevcut durumda işçiler 1 yıl çalıştıkları zaman 30 günlük brüt ücretleri kadar kıdem tazminatı almaya hak kazanıyorlar. Hükümet aylık 8.33’e denk gelen bu miktarı yüzde 4’e düşürerek, kıdem tazminatı miktarını en az yarı yarıya azaltmayı hedefliyor. Ancak patronlar, aç kurtlar gibi hareket ederek, işçilere ödenecek kıdem tazminatının en fazla 13 gün olmasını talep ediyorlar. 

Hükümetin dediği olursa örneğin mevcut sistemde kıdem tazminatı hakkı kazanan bir işçinin örneğin 1000 TL’si en fazla 490 TL olacak. Üstelik bugün kıdem tazminatını alması için bir yılı doldurması yeterliyken, yeni sistemde en az 10, 15 hatta 20 yıl bekleyecek. Bütün bu rakamların basın üzerinden tartışmaya açılması, işçilere “ölümü gösterip, sıtmaya razı” etmekten başka bir anlam taşımıyor. 

Erkek işçilerin askere giderken, kadın işçilerin evlendikten sonra bir yıl içinde kıdem tazminatı alma hakkı bulunuyorken, yeni düzenleme ile bu hakların hepsi resmen gasbediliyor. Hükümet attığı her adımda çalışma yaşamını daha esnek, daha parçalı ve daha güvencesiz bir hale getirirken, işçiler için iş güvencesi işlevi gören kıdem tazminatını fona devrederek, patronlara özellikle kıdemli işçileri toplu olarak işten atmanın kapılarını ardına kadar açıyor.  

Türkiye’de her ne kadar yasal olarak, gerekli şartlar oluştuğunda her işçinin kıdem tazminatı alma hakkı olsa da, başta taşeron işçiler olmak üzere, çok sayıda işçinin bu hakkının fiilen engellendiği bir gerçek. Ancak sadece mevcut yasaların uygulanmasıyla kolaylıkla çözülebilecek bir konuyu, kıdem tazminatını yarı yarıya azaltıp, yararlanma koşullarını herkes için zorlaştıran bir uygulama ile çözmeye çalışmak, sadece AKP gibi işçi düşmanı bir partinin aklına gelebilir. 

Hükümet ve patronlar bugüne kadar işçi haklarını tırpanlamak için sayısız yalanlar söyleyip olmadık oyunlar oynadılar. En çok oynanan oyunun adı ise “sosyal diyalog” oldu. Bugün gelinen noktada yıllarca kendilerini “sosyal taraf” olarak görüp, “sosyal diyalog” ile oyuna getirilen sendikaların, son gelişmelerin ardından aklı başına gelmiş midir bilemeyiz. Ama şu bir gerçek ki, işçiler için kıdem tazminatı tartışmalarında takke düşmüş, oynanmak istenen oyun bütün çıplaklığıyla görülmüştür.